ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در اساطیر کیهانزایی اوپَنیشَدها
نوشتار حاضر به بررسی مفاهیم بنیادین اسطورههای مربوط به آفرینش عالم در یکی از دورههای مهم تفکر حکمای هند، یعنی دورة اوپنیشدی میپردازد، و در آن مهمترین متن این دوره، یعنی اوپنیشدها (800 تا 500 ق.م) مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به پیشینة مباحث کیهانزایی در دورههای قبل، یعنی از دوره وداها تا براهمنهها، میتوان گفت بنمایة مطالب اوپنیشدها در این زمینه قبلاً در خود وداها وجود داشته است. اما در متون اوپنیشدی اندیشههایی چون توحید، وحدت وجود و صدور کثرت از وحدت به صراحت آمده است و از برهمن و آتمن سخن گفته شده که هم علت خلق کیهاناند و هم با آن یکی هستند. از طرف دیگر، برهمن و آتمن نیز با یکدیگر یکسان انگاشته شدهاند که در این صورت نیز علت خلقتاند.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36753_7bffb3d4bcf2e236aee1f77e2448b8d3.pdf
2014-02-20
1
26
10.22059/jpht.2014.36753
آتمن
اسطوره
اوپنیشدها
برهمن
کیهانزایی
ابوالفضل
محمودی
1
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه ادیان و عرفان، تهران، ایران
AUTHOR
محسن
شرفایی
sharfa3700@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری ادیان و عرفان دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران، پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فلسفۀ عرفان در ترازوی نقد تحلیل و نقد کتاب عرفان و فلسفه اثر والتر استیس
فلسفه تفکرِ عقلی روشمند و نظاممند دربارۀ هر موضوعی است. یکی از موضوعات مورد علاقۀ فیلسوفان در طول تاریخ، عرفان یا تجربۀ عرفانی بوده است. عرفا در فرهنگها و سنتهای گوناگون مدعی راهیافتن به باطن عالم و اسرار هستی بودهاند. برخی عارفان یافتههای خود در تجربههای عرفانی را بیان کرده، تصویر خود از جهان و انسان را عرضه داشتهاند. اینجاست که فیلسوفان وارد معرکه میشوند و به کنجکاوی و کاوش در چیستی عرفان و تجربۀ عرفانی و بررسی دعاوی عرفا و مبانی و نتایج آن پرداختهاند. از این حوزه از معرفت میتوان با عنوان «فلسفۀ عرفان» یاد کرد. یکی از نقاط عطف در مباحث فلسفۀ عرفان، کتاب عرفان و فلسفۀ والتر استیس است. در این کتاب از مهمترین مباحث فلسفۀ عرفان در حوزههای معرفتشناختی، هستیشناختی و انسانشناختی بحث شده است. نظر به جایگاه این اثر و تأثیرگذاری آن در ایران و جهان، معرفی، تحلیل، نقد و بررسی تطبیقی آن اهمیت اساسی دارد. از آنجا که فلسفۀ عرفان رشتهای نوپا در جامعة ماست و مباحث آن منقح نشده و متون کافی در این زمینه تولید نشده است، نوشتار حاضر میتواند از گامهای نخستین در شکلگیری و رشد این حوزۀ معرفتی باشد.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36754_db33b61d721f28aaa51441608337581e.pdf
2014-02-20
27
60
10.22059/jpht.2014.36754
استیس
تجربۀ عرفانی
عرفان
عرفان اسلامی
عقل
فلسفه
وحدت وجود
محمد
فنائی اشکوری
eshkevari@qabas.net
1
دانشیار گروه فلسفة مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ملا صدرا و تبیینی نو از مسئلۀ مسخ
مسئلة تناسخ یکی از موضوعات پردامنهای است که در ادیان گوناگون بهویژه ادیان غیرابراهیمی مطرح است. از مسائل مطرح در دین اسلام مسئلة مسخ است. تبیین این مسئله و پاسخ به سؤالهای پیرامون آن با توجه به مبانی فکری مختلف و درک صحیحی از تلقی ناصحیح از مسخ، زمینۀ ارائۀ دیدگاههای متفاوتی از آن را پدید آورده است. در این مقاله کوشیده شده دیدگاه صدرالمتألهین، بهویژه با توجه به نگاشتۀ مستقل وی در تفسیر، بازبینی شود. صدرا با نگاهی نو به مسئلة مسخ، و تمایز نهادن میان تناسخ و مسخ و تفکیک تعاریف متفاوت از آن، تبیینی خاص از این مسئله ارائه میدهد و روشن کرده که مهمترین اشکال تناسخ که رجوع دوبارۀ نفس مجرد به عالم ماده است در مسئلة مسخ مطرح در قرآن وجود ندارد.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36755_5d821dbe85e6719bdfce684ff94e0336.pdf
2014-02-20
61
74
10.22059/jpht.2014.36755
انسان
باطن
تناسخ
جسم
دگرگونی
قرآن
مسخ
محمد تقی
شاکر
14mt.shaker@gmail.com
1
دانشجوی دکتری کلام دانشگاه قرآن و حدیث قم
LEAD_AUTHOR
محمود
قیوم زاده
mt.shaker@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رابطۀ ایمان و اخلاق در اندیشۀ سورن کییرکگور (1813 – 1855م)
پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ ایمان و اخلاق در اندیشۀ سورن کییرکگور، به عنوان دو حقیقت انکارناپذیر از واقعیت زندگی بشر را دنبال میکند. نگارندگان برای نزدیک شدن به واقعیت آنچه کییرکگور، فیلسوف ایمانگرای مسیحی، از ایمان مسیحی تفسیر و تشریح میکند، این رابطه را در دو سپهر دینی و اخلاقی، با دقتی فلسفی و با ریشهیابی در محتوای کتاب مقدس دربارۀ برخی آموزههای مسیحیت نظیر تجسد ، کفاره و تثلیث بررسی میکنند. از سوی دیگر، اخلاق را که حیث عملی آن مورد نظر فیلسوف است، در قیاسی تحلیلی با نوع خاصی از ایمان، به عنوان ایمان حقیقی و مورد تأکید فیلسوف قرار میدهند و رابطۀ این دو، ایمان و اخلاق را از آن استنباط میکنند.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36756_e2de238fb5190bb82e68b7437010d726.pdf
2014-02-20
75
100
10.22059/jpht.2014.36756
اخلاق
امر غیرمعقول
انتخاب
ایمان
درونذهنی بودن
سپهر اخلاقی
سپهر دینی
سیدمحمدعلی
دیباجی
1
استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
AUTHOR
زهرا سادات
موسوی نیا
mousavizahra54@yahoo.com
2
کارشناس ارشد فلسفة دین پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین نسبتهای جهانی شدن و جهانیسازی با آموزههای دینی در عصر پساتجدد
ازمیانرفتن مرزهای زمانی و مکانی و نزدیکی فرهنگها و جوامع، موضوعی به نام جهانی شدن را به محافل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی وارد کرده، چالشها و فرصتهایی را برای آموزههای دینی ایجاد کرده است. هدف از این پژوهش تفکیک فرایند جهانی شدن و پروژة جهانیسازی غربی و تبیین نسبتهای آن با آموزههای دینی است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بود. پس از مطالعة اسناد موجود، تعاریف و نظریههای مختلف در زمینة جهانیشدن، جهانیسازی بررسی و تجزیه و تحلیل شد. یافتهها نشان داد میتوان نسبتهای مختلفی بین این دو مقوله با آموزههای دینی در نظر گرفت؛ نسبت جهانی شدن با آموزههای دینی، نسبت جهانیسازی با آموزههای دینی و نسبت میان جهانیشدن در وضعیت کنونی، با آموزههای دینی. یافتهها نشان داد جهانی شدن در راستای جهانیکردن دین اسلام، یکی از اهداف آموزههای دینی است. اما جهانیسازی غربی در نقطة کاملاً مخالف با آموزههای دینی قراردارد.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36757_3a85edfeb7ce25cddeb3be66fe4a5e09.pdf
2014-02-20
101
120
10.22059/jpht.2014.36757
ادیان جهانشمول
آموزههای دینی
جهانیسازی
جهانیشدن
نسبتها
عباس
شکاری
1
استادیار دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه کاشان
LEAD_AUTHOR
مصطفی
عباسی مقدم
abasi1234@gmail.com
2
استادیار، دانشکدة علوم انسانی، گروه الهیات دانشگاه کاشان
AUTHOR
هاجر
حسنآقایی
3
کارشناسارشد برنامهریزی درسی دانشگاه کاشان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی نظریة «بازیهای زبانی» لودویگ ویتگنشتاین
آیا زبان دین همان زبان عرفی است؟ نظریههای مختلفی مطرح شده است. در این میان ویتگنشتاین در دو بازۀ زمانی دو نظریة متفاوت را مطرح میکند. در دورة متقدم نظریة تصویری وعرفی زبان را میپذیرد. اما در دورة متأخر آن را نقد و نظریة «بازیهای زبانی» را مطرح میکند؛ بدین معنا که زبان دارای کارکردها و نقشهای متنوع است. نگارنده در این مقاله ضمن تبیین این نظریه و جایگاه آن در مباحث زبان دین، آن را نقد میکند و نتیجه میگیرد که هرچند کارکردهای زبان در حوزههای مختلف، متنوع است، متباین نیست، بلکه کارکرد واقعنمایی زبان کارکرد مشترک زبان در همة موارد است. وجود همین کارکرد مشترک موجب میشود فیلسوف، شاعر، هنرمند، عالم تجربی و جزآن بتوانند به نحو معناداری با یکدیگر سخن بگویند.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36758_ff60e36d66d717f7aeecc18bf97704d3.pdf
2014-02-20
121
136
10.22059/jpht.2014.36758
بازیهای زبانی
زبان تصویری
زبان دین
زبان عرفی
لودویگ ویتگنشتاین
علی
عسگری یزدی
asgariyazdi@ut.ac.ir
1
استادیار گروه فلسفة دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آرای ریچارد مارتین دربارة تجسیم
شناخت دقیق آرای خاورشناسان دربارة معارف اسلامی و نقد علمی دیدگاههای آنان برای ما مسلمانان ضرورتی انکارناپذیر است. به همین منظور راقمان این سطور در مقالة حاضر تلاش کردهاند تا به بررسی آرای مارتین دربارة تجسیم بپردازند. روش تحقیق در این پژوهش مطالعة کتابخانهای و رویکرد آن تحلیلی- انتقادی است. این بدان معنا نیست که از روشهای توصیفی استفاده نشده است. اگرچه بررسی دیدگاههای مارتین در خصوص تجسیم مرکز توجه و تحلیل بوده، جهت تکمیل این تحقیق، در مواقع مورد نیاز از نظرهای عالمان مسلمان استفاده شده است. به نظر مارتین اعتقاد به جسمانیت خدا در بعضی فرقههای اسلامی، از برداشتهای ظاهری از توصیفهای قرآنی مبنی بر جسم داشتن خداوند ناشی شده است. وی سابقة طرح بحث در مورد صفات الهی را در خلال ربع دوم قرن دوم هجری میداند. بررسی آرای مارتین دربارة تجسیم، گویای تتبع بسیار وی در منابع اسلامی است، اما اشتباههای غیرقابلاغماضی که از او سرزده نشان میدهد که وی به همة منابع معتبر اسلامی مربوط به تجسیم به ویژه منابع شیعی دسترسی یا اشراف نداشته است. مارتین به دلیل مراجعة یکسویه به منابع اهل سنت از پرداختن به نظرات مکتب اهل بیت در خصوص تجسیم غافل شده است.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36759_d18fe8c8011bbca0d40e40bb3b54ee78.pdf
2014-02-20
137
156
10.22059/jpht.2014.36759
اهل حدیث
تجسیم
تشبیه
صفات الهی
ریچارد مارتین
شیعه
معتزله
حسن
رضایی هفتادر
hrezaii@ut.ac.ir
1
استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
حسین
رهنمایی
2
دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی پردیس فارابی دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه فلسفه احکام در اسلام
نویسنده در این مقاله در پی اهمیت و ضرورت مقولة غایت و غرض داشتن کردار و گفتار، در صدد اثبات هدف و حکمت برای افعال خداوند در جهان تکوین و تشریع است. از ثمرات این بحث میتوان به فلسفهدار شدن احکام در اسلام و فواید مثبت مترتب بر آن اشاره کرد. در ابتدا با توضیحات مختصری اشاره به اهمیت و جایگاه و نقش فلسفة احکام در اسلام شده و در ادامه با اشاره به اقوال دانشمندان اهل سنت و رد اقوال منکرین تعلیل افعالالله از آنها، به اقوال فقهای اهل بیت (ع) پرداخته شده و در انتها با تمسک به آیات و روایات مدعای مطرحشده اثبات شده است.
https://jpht.ut.ac.ir/article_36760_d06584b7518545e45cb6cb3239a3d96c.pdf
2014-02-20
157
188
10.22059/jpht.2014.36760
احکام
جامعیت دین
حق سؤال
دین
فلسفه
مجتبی
الهیان
mojtabaelahian27@gmail.com
1
استادیار دانشکدة الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
الهام
محرابی
e.mehrabi7@yahoo.com
2
دانشجوی کارشناسیارشد الهیات دانشگاه پیام نور مرکز قم
AUTHOR