ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ماهیت انسان با تأکید بر نهجالبلاغه
اندیشهوران مسلمان، نظریههای مختلفی دربارۀ تبیین ماهیت انسان عرضه کردهاند. این اختلاف نظر آنان، موجب میشود تا برای دریافت تبیین درستی از ماهیت انسان، به معارف وحیانی توجه کنیم. معارف وحیانی بهویژه نهجالبلاغه، در تکوین ماهیت انسان، به دو مرحله باور دارند: یکی تکوین جوهرۀ انسان و دیگری تکوین ساحتهای ترکیبی او. بر همین اساس، انسان از منظر جوهری، با سایر مخلوقات یکی است و از منظر ترکیب، با آنها تمایز دارد. در مرحلۀ اول جوهرۀ انسان، از نور لایزال الهی نشأت میگیرد و در مرحلۀ دوم، از ساحتهای گوناگونی برخوردار میشود. ساحتهای انسان بهطور عمده، دو ساحت جسمانی و روحانی هستند، ولی ساحت روحانی، خود ابعاد مختلفی چون حیات، شهوت، ناطقه و ایمان (عقل) دارد. به اینترتیب، در تعریف انسان از منظر معارف وحیانی بهویژه نهجالبلاغه چنین میتوان گفت: «انسان جوهری نورانی است که مرکب از دو ساحت جسم و روح بوده و دارای ابعاد گوناگون روح مانند حیات، شهوت، ناطقه و ایمان است».
https://jpht.ut.ac.ir/article_66810_81b3042e0fffc6fabe648d56702b1136.pdf
2018-03-21
1
23
10.22059/jpht.2018.226179.1005440
ابعاد روح
جوهرۀ انسان
ساحتهای انسان
ماهیت انسان
نهجالبلاغه
حسن
رضایی هفتادر
hrezaii@ut.ac.ir
1
دانشیار؛ پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
صفر
نصیریان
s.nasirian@ut.ac.ir
2
دانشآموختۀ دکتری مدرسی معارف اسلامی؛ پردیس فارابی دانشگاه تهران ، قم، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهج البلاغه (1414 ق). قم: هجرت.
2
1. آقاجمال خوانساری، محمدبن حسین (۱۳۶۶). شرح بر غررالحکم و درر الکلم، تهران: دانشگاه تهران.
3
2. ابن أبیالحدید، عبدالحمید (1404 ق). شرح نهجالبلاغة لابن أبی الحدید، قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
4
3. ابناثیر جزری، مبارکبن محمد (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
5
4. ابنعربی، محمدبن علی (1366). فصوص الحکم، بیروت: دارالکتاب العربی.
6
5. ابنمنظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
7
6. ابن میثم بحرانی، علی (1404 ق). شرح نهج البلاغه، بیجا: دفتر نشر الکتاب.
8
7. ارسطو، (1364). سیاست، ترجمۀ حمید عنایت، بیجا: بینا.
9
8. استرآبادی، علی (1409 ق). تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
10
9. اکبریان، رضا؛ حسینی، احمد (1389). «حل پارادوکس عمل به جوهر در کتاب تعلیقات ابنسینا»، فلسفه و کلام اسلامی، شمارۀ 2، پاییز و زمستان.
11
10. بحرانی، سید هاشم (1374). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه بعثه.
12
11. ـــــــــــــــــ (1413 ق). مدینة معاجز: الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
13
12. بکری، احمدبن عبدالله (1411 ق). الأنوار و مفتاح السرور و الأفکار فی مولد النبیّ المختار صلیاللهعلیهوآلهوسلّم، قم: دارالشریف الرضی.
14
13. بهزاد، محمود (1353). داروینسیم و تکامل، بیجا: بینا.
15
14. تمیمی آمدی، عبدالواحد (بیتا). غررالحکم و دررالکلم، ترجمۀ محمدعلی انصاری قمی، تهران: بینا.
16
15. جعفری، محمد تقی (1376). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
17
16. جوادی آملی، عبدالله (1382). حیات حقیقی انسان در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن کریم)، قم: مرکز نشر اسراء.
18
17. ــــــــــــــــــ (1375). رحیق مختوم، قم: اسراء.
19
18. حر عاملی، محمدبن حسن (1409 ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آلالبیت.
20
19. خسرو پناه، عبدالحسین (1392). انسانشناسی اسلامی، قم: دفتر نشر معارف.
21
20. دیلمی، حسنبن محمد (1412 ق). إرشاد القلوب إلی الصواب، قم: الشریف الرضی.
22
21. دیوان اشعار منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام (1411 ق). قم: دار نداء الاسلام.
23
22. راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412 ق). المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالعلم.
24
23. سید مظهری، منیره (1389). «بررسی تطبیقی سیمای انسان کامل از دیدگاه ابنعربی و ملاصدرا»، عرفان اسلامی (ادیان و عرفان)، شمارۀ 25، پاییز.
25
24. شجاری، مرتضی (۱۳۸۳). «ماهیت انسان از دیدگاه ابنعربی و ملاصدرا»، پژوهشهای فلسفی، شمارۀ 191، تابستان.
26
25. شعیری، محمدبن محمد (بیتا). جامع الأخبار، نجف: مطبعة حیدریة.
27
26. صدوق، محمدبن علی (1385). علل الشرائع، قم: کتابفروشی داوری.
28
27. ـــــــــــــــــــــ (1378 ق). عیون أخبار الرضا (ع)، تهران: نشر جهان.
29
28. طبرسی، فضلبن حسن (بیتا). إعلام الوری باعلام الهدی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
30
29. طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین، تهران: مرتضوی.
31
30. طوسی، محمدبن الحسن (1407 ق). تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
32
31. فراهیدی، خلیلبن أحمد (1409 ق). کتاب العین، قم: نشر هجرت.
33
32. فیض کاشانی، محمد محسنبن شاه مرتضی (1415 ق). تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
34
33. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1371). نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
35
34. فیومی، أحمدبن محمد (1414 ق). المصباح المنیر، قم: مؤسسۀ دارالهجرة.
36
35. قمی مشهدی، محمدبن محمد رضا (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
37
36. کاردان، علیمحمد (1381). سیر آرای تربیتی در غرب، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگآهها.
38
37. کلینی، محمدبن یعقوب (1365). الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
39
38. مجلسی، محمد باقر (1404 ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمه الأطهار (ع)، بیروت: مؤسسة الوفاء.
40
39. مظفر، محمد رضا (1390). المنطق، قم: اسماعیلیان.
41
40. مغنیة، محمد جواد (1358 ق). فی ظلال نهجالبلاغة، بیروت: دارالعلم للملایین.
42
41. مکارم شیرازی، ناصر (1386). پیام امام امیرالمؤمنین علیه السلام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
43
42. مورفی، نانسی (1391). چیستی سرشت انسان، ترجمۀ علی شهبازی و محسن اسلامی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
44
43. هاشمی خویی، حبیبالله (1400 ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران: مکتبة الإسلامیة.
45
44. یثربی، سید یحیی (1385).حکمت اشراق سهرودی، گزارش حکمت اشراق، با تطبیق و نقد همراه با متن حکمه الاشراق، قم: بوستان کتاب.
46
ORIGINAL_ARTICLE
مرگاندیشی و معنای زندگی در هایدگر
مرگاندیشی در نگاه هایدگر و تأثیر آن بر معنای زندگی ناشی از رابطۀ انسان با هستی و هستی معطوف به مرگ اوست. هایدگر مرگاندیشی را مختص دازاین اصیل دانسته و زندگی اصیل را معنادار میداند. او اندیشۀ مرگ را نیرویی برای گسست از پوچی روزمرگی و معناداری زندگی بهشمار میآورد. در مواجهۀ با نیستی و تکاپو در میدان مرگآگاهی دازاین قادر به کسب بصیرت نسبت به واقعیت جهان، آزادی و اصالت بخشیدن به زندگی خود و به تبع معنا وجهت دادن به زندگی است. حفظ هویت فردی، کشف امکانات وجودی دازاین در این دنیا، انتخاب آگاهانه و زندگی متفکرانه و مسئولیت در برابر خود و دیگران از پیامدهای زندگی اصیل و معنادار است. دیدگاه هایدگر در زمینۀ معنای زندگی دیدگاهی طبیعتباور بود. به نظر هایدگر، معیار بیرونی برای عمل انسانی وجود ندارد و انسان خود آفرینندۀ ارزشهاست. اصالت و ارزشمند بودن در گرو انتخاب و تعیین نشدن توسط معیارهای بیرونی و دیگران است. به نظر وی آنچه مهم است، در راه بودن است، حتی اگر هدفی بهعنوان هدف نهایی وجود نداشته باشد. از دیدگاه هایدگر زندگی معنادار لازمۀ هستی اصیل است که در آن انسان بهدلیل ترس از مرگ و برای رهایی از دلهرۀ ناشی از ترس از مرگ، به زندگی معنا میبخشد.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66811_3f0b6c65009226703a961717977aace9.pdf
2018-03-21
25
49
10.22059/jpht.2018.242285.1005509
ترسآگاهی
دازاین
مرگآگاهی
معنای زندگی
هایدگر
علی
عسگری یزدی
asgariyazdi@ut.ac.ir
1
دانشیار؛ دانشگاه تهران، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
مسعود
میرزایی
mirzaei.f@ut.ac.ir
2
دانشجوی دکتری مبانی نظری اسلام؛ دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
آزاده، محمد (1390). فلسفهومعنایزندگی(مجموعه مقالات: گزینشوبرگردان(، تهران: نگاه معاصر.
1
احمدی، بابک .(1382)هایدگروپرسشبنیادین، تهران: نشر مرکز.
2
رابرتز ای ونز (بهار و پاییز 1367). مرگ و جاودانگی در اندیشۀ هایدگر و عرفان اسلامی، ترجمۀ شهین اعوانی، فصلنامۀ فرهنگ، شمارۀ 3 و 2: 209 - 246.
3
ژان، وال؛ روژه، ورنو (1372). پدیدارشناسیوفلسفههایهستبودن، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
4
طباطبایی، سید محمد حسین (1391 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، الطبعه الثالثه، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
5
فدایی مهربان، عباس (1391).ایستادندرآنسویمرگ (پاسخهایکربنبههایدگرازمنظرفلسفۀشیعی)، تهران: نشر نی.
6
فرانکل، ویکتور (1368). انسان در جستوجوی معنا. ترجمۀ نهضت صالحیان و مهین میلانی، چ چهارم، بیجا: شرکت نشر و پخش ویس.
7
کالینز، جف (1384). هایدگر،ترجمۀ صالح نجفی، تهران: نشر شیرازه.
8
کراوس، پیتر (بهار و تابستان1384). مرگ و مابعدالطبیعه؛ نیستی و معنای هستی در فلسفۀ هایدگر، مجلۀ ارغنون. ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، شمارۀ 26 و 27: 273 - 294.
9
کرمیپور، محمد رضا (1386). اصولوفلسفۀآموزشوپرورش، تهران: سایهگستر.
10
کوروز، موریس (1376). فلسفۀ هایدگر، ترجمۀ محمود نوالی، تهران: حکمت.
11
گنجی، محمد حسین (1392). کلیاتفلسفه، تهران: سمت.
12
گوتک، جرالد (1390).مکاتبفلسفیوآرای تربیتی،ترجمۀ محمد جعفر پاکسرشت، تهران: سمت.
13
متز، تدِئوس (بهار و تابستان1382). «آثار جدید دربارۀ معنای زندگی»، ترجمۀ محسن جوادی، نقد و نظر، سال هشتم، شمارۀ 29 - 30: 266 - 313.
14
مطهری، مرتضی (1372). مجموعه آثار، چ سوم، تهران: صدرا.
15
معین، محمد (1378). فرهنگ فارسی، جلد سوم، تهران: ا امیرکبیر.
16
مککواری، جان (1376). مارتین هایدگر، ترجمۀ مـحمد سـعید حنایی کاشانی، تهران: گروس.
17
مگی، براین (1374). مردان اندیشه: پدیدآورندگان فلسفۀ معاصر، ترجمۀ عزتالله فولادوند، بیجا، طرح نو.
18
موسوی، سیده معصومه (1389). مقایسۀنسبتمرگو معنایزندگیدرهیدگروسارتر، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی.
19
موفق، علیرضا (1388). معنای زندگی: تأملی بر دیدگاه دین و مکاتب بشری، تهران: کانون اندیشۀ جوان.
20
نظری، حمید رضا (1373). اندیشههای مارتین هایدگر. کیهان اندیشه، شمارۀ 57: 26 - 36.
21
نقیزاده جلالی، میرعبدالحسین (1387). نگاهیبهنگرشهایفلسفیسدۀ بیستم، تهران: کتابخانۀ طهوری.
22
نیگل، توماس (1382). «مقالۀ پوچی»، ترجمۀ حمید شهریاری، مجلۀ نقد و نظر، شمارۀ 29 - 30: 92 - 107.
23
هایدگر، مارتین (1384). انسان در جستوجوی معنا، چ چهارم، ترجمۀ نهضت صالحیان و مهین میلانی، بیجا، شرکت نشر و پخش ویس.
24
یالوم، آروین (1390). خیرهبهخورشید، ترجمۀ مهدی غبرایی، تهران: نیکو نشر.
25
ــــــــــــ (1390).رواندرمانیاگزیستانسیال، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: نی.
26
ــــــــــــ (1391).مامانومعنایزندگی، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: قطره.
27
یانگ، جولیان (بهار و تابستان1384). مرگ و اصالت، مترجم محمد سعید حنایی کاشانی، مجلۀ ارغنون، شمارۀ 26 و 27: 295 - 306.
28
ــــــــــــ (1390). «مرگ، خدا و معنای زندگی». ترجمۀ م. آزاده، مجموعهمقالاتفلسفهومعنایزندگی، تهران: نشر نگاه معاصر: 215 - 261.
29
Berry-Smith, S. (2012). Death, Freedom, Isolation & Meaninglessness & Existential Psychotherapy of Yalom, School of Psychotherapy, New Zealand, Auckland University of Technology.
30
Heidegger, Martin ( 1926). Being and Time, Translated by John Macquarrie and Edward Robinson.
31
Kraus, Peter (1998). Death and Metaphysics: Heidegger On Nothing and The Meaning of Being, in: Death and Philosophy, Edited by Jeff Malpas and Robert C. Solomon, London and New York, Routledge.
32
Metz, Thoddeus(2007).”Meaning of Life”. Metaphicics Research Lab,CSLI, Stanford university. From http://Stanford Encyclopedia of Philosoph.
33
Ayer, A. J. (1990).”The Meaning of Life”, The Meaning of Life, lst ed., ed: A. J. Ayer, New York: Charles Scribner’s Sons.
34
Babcock, Philip,(1986). Webster’s Third International Dictionary, USA.
35
)ــــــــــــــــــــ36. 2001(. “the Concept of a Meaningful Life”, American philosophical Quarterly 38, , pp. 137-153.
36
Minton, S. J. (2001). Key Thinkers in Practical Philosophy: Dr.Yalom, UK., Practical Philosophy ( March).
37
Young, Julian (2003).The death of God and the meaning of life, London, Routledge.
38
ــــــــــــــــــ. 39 (1998). Death and Authenticity, in: Death and Philosophy, Edited by Jeff Malpas and Robert C. Solomon, London and New York, Routledge.
39
ORIGINAL_ARTICLE
همسویی دین و فلسفه در شناخت خداوند و دیرینگی عالم؛ با تکیه بر آرای فارابی و ابنسینا
از دیرباز چگونگی رابطۀ «دین و فلسفه» از جمله دغدغههای فکری عالمان دین و فیلسوفان بوده و هست. از میان فیلسوفان مشاء، ابونصر فارابی و ابنسینا تلاش گستردهای کردهاند تا این دو را با هم همساز و هماهنگ نشان دهند. در این مقاله تلاش میکنیم در دو مسئلۀ مهم و به ظاهر مورد اختلافِ فلسفه و دین، یعنی «خداوند و خالقیت او» و «دیرینگی عالَم»، با استناد به کلمات «حکمای مشاء» همسویی دین و فلسفه را نشان دهیم. اساس تحقیق در این نوشتار، بیشتر کلمات فیلسوفان مشائی بهویژه فارابی، ابنسینا و ارسطو است که با آموزههای دینی مقایسه شدهاند. برای تحقق اهداف این نوشتار ابتدا دیدگاههای ارسطو به عنوان مؤسس فلسفۀ مشاء در دو موضوع مورد بحث مقاله، ذکر و بررسی شده است. سپس نظریات فارابی و ابنسینا بهعنوان شاخصترین فیلسوفان مسلمان مشائی با آموزههای برخی از آیات قرآن بهعنوان متقنترین منبع اسلام مقایسه شده است. در نهایت و پس از بررسی این دیدگاهها به این نتیجه خواهیم رسید که در این موضوعات، اختلاف مبنایی بین «آموزههای دین» بهویژه «دین اسلام» با آموزههای فلسفه وجود ندارد.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66812_5c257a63b963cd757925fbd3887754a2.pdf
2018-03-21
51
72
10.22059/jpht.2018.228775.1005454
ابنسینا
خداوند
دیرینگی عالم
رابطة دین و فلسفه
فارابی
علیرضا
ملکی
armaleki@yahoo.com
1
کارشناسی ارشد فلسفه؛ دانشگاه مفید، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
میرسعید
موسوی کریمی
msmkarimi@mofidu.ac.ir
2
دانشیار؛ دانشگاه مفید، قم، ایران
AUTHOR
ابنسینا، حسینبن عبدالله (1339). الاشارات و التنبیهات، تصحیح و تحقیق: محمود شهابی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1364). کتاب النجاة، چ دوم، تهران: مرتضوی.
2
ــــــــــــــــــــــــــ (1388). مجموعه رسائل، توضیحات: سید محمود طاهری، قم: آیت اشراق.
3
ـــــــــــــــــــــــــ (1430 ق). کتاب الإلهیّات الشفاء، قم: انتشارات ذویالقربی.
4
ارسطو (1378). متافیزیک: مابعد الطبیعة، ترجمة محمدحسن لطفی تبریزی، تهران: طرح نو.
5
ــــــ (1379). در آسمان، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران: هرمس.
6
اسعدی، علیرضا (1391). آغاز حکمت؛ درسنامۀ فلسفه بر اساس بدایةالحکمة علامه طباطبایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7
برن، ژان (1373). ارسطو و حکمت مشائی، ترجمة ابوالقاسم پورحسینی، تهران: امیر کبیر.
8
سهروردی، یحییبن حبش (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح نجفقلی حبیبی، ج 4، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
9
طباطبایی، سید محمد حسین (1371). بدایةالحکمة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
10
طوسی، خواجه نصیرالدین (1403 ق). شرح الاشارات و التنبیهات، تهران: نشر کتاب.
11
غزالی، محمدبن محمد (1391). تهافت الفلاسفه، ترجمة حسن فتحی، تهران: حکمت.
12
فارابی، ابونصر (1354). مجموعه مقالات، تهران: انتشارات کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد.
13
ـــــــــــــ (1985). کتاب الجمع بین رأیی الحکیمین، بیروت: البیرنصری نادر.
14
ــــــــــــ (1387). فصوص الحکمة، شرح: سید جلالالدین آشتیانی، تحقیق: محمد ملکی (جلالالدین)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
15
فروغی، محمد علی (1383). سیر حکمت در اروپا، تهران: هرمس.
16
مسعودی بخاری، محمدبن مسعود (1389). المباحث و الشکوک (نخستین تعلیقه بر الاشارات و التنبیهات به همراه کتاب عیون المسائل فارابی و رساله الاسماء المفرده کندی)، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
17
ملکشاهی، حسن (1375). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابنسینا، تهران: سروش.
18
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نظریۀ تأویل ابنعربی و بهکارگیری آن در تفسیر عرفانی قرآن
مقالۀ پیشرو تحقیق و بررسی روش تفسیر عرفانی ابنعربی یکی از اقطاب عرفان اسلامی است.در این تحقیق پس از بیان کوتاه شخصیت و آثار تفسیری، به روش تفسیری او که بر اساس کشف و شهود عرفانی الهام ربانی است؛ با امعان نظر در آثار تفسیری وی توجه شده است. ابنعربی اگر چه معتقد است: کشف و شهود میتواند الهامات ربانی باشد و هم القائات شیطانی و تلبیس ابلیس، بهناچار نیازمند به میزان صدق از عقل، کتاب و سنت است، در عین حال در میدان عمل نتوانست، پایبندی عملی به اصول ذکرشده را حفظ کند. سؤالات محوری مقاله، عبارتند از: = روش تفسیری عرفانی ابنعربی بر چه اساسی استوار است؟ = آیا کشف و شهود عرفانی بهتنهایی روش کاملی برای تفسیر قرآن خواهد بود؟ = آیا کشف و شهود عرفانی نیاز به میزان صدق دارد؟ = راه تشخیص الهامات ربانی، از القائات شیطانی چیست؟ = میزان پایبندی عملی ابنعربی به میزان صدق چه اندازه است ؟ آنچه تحقیق و بررسی روش تفسیری او را مشکل میکند، دسّ و تحریفی است که به نظر اهل فن در آثار او انجام گرفته است. به هر حال آثار موجود، در برخی از نظر عقل، کتاب و سنت دفاع منطقی ندارند، بهنحوی که حتی طرفداران او را ناچار میکند که بحث دسّ و تحریف در آثار وی را پیش بکشند که به نمونههای آنها اشاره شده است. در پایان نتایج بحث خاتمهبخش این تحقیق خواهد بود.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66813_f8ccc6d491a1ccb2ba6f0b90038889c7.pdf
2018-03-21
73
91
10.22059/jpht.2018.235479.1005473
القائات شیطانی
الهامات ربانی
تفسیر
تفسیر به رأی
روش تفسیری
عرفان
کشف و شهود
سید اسحق
حسینی کوهساری
hosseini@ut.ac.ir
1
دانشیار؛ پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
1. آتش، سلیمان (1381). مکتب تفسیر اشاری، ترجمۀ توفیق سبحانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
2
2. آملی، جوادی، عبدالله (1372). تحریر تمهید القواعد، قم: انتشارات الزّهراء.
3
3. آملی، حسنزاده، حسن (1364). هزار یک نکته، قم: چاپخانۀ صبح امروز، مرکز نشر فرهنگی رجاء.
4
4. آملی، سید حیدربن علی (1361). جامعالاسرار به انضمام رساله نقد النقود فی معرفه الوجود، تصحیح و تعلیق کُربن و عثمان اسماعیل، ترجمۀ سید جواد طباطبایی، چ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
5
5. ابنالعربی، محیالدّین (1418 ق). الفتوحات المکّیّه فی معرفه الاسرار المالکیه و الملکیه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
6
. 6 ابن العربی، محییالدّین (1376). شجره الکون، تهران: انتشارات طریق کمال.
7
7. ـــــــــــــــــــــــ (1989). رحمه من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن، به کوشش محمود محمود غراب، بیروت: مطبعه نضر.
8
8. ـــــــــــــــــــــــ (1366). فصوص الحکم، تصحیح ابوالعلاء عفیفی، تهران: انتشارات الزهراء.
9
9. ـــــــــــــــــــــــ (1368). تفسیر القرآن الکریم (منسوب به ابنعربی)، تحقیق مصطفی
10
غالب، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
11
10. ــــــــــــــــــــــ (1384)، مواقع النجوم، قاهره – مصر: مکتبه و مطبعه محمد علی صبیح و اولاده
12
11. ابن عربی، محمد بن علی (560-638)، التنزلات الموصلیة، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع)
13
12. امین صادقی، محمد (1384). آموزههای عرفانی از منظر امام علی، قم: بوستان کتاب.
14
13. بابایی، علی اکبر (1386). مکاتب تفسیری، قم: انتشارات سمت ـ چاپ زیتون.
15
14.حسینی کوهساری، سید اسحاق (1389). مبانی تفسیر عرفانی، قم: انتشارات زائر.
16
15. جامی، نورالدین عبدالرحمن (1373). نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، چ دوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
17
16. جهانگیری، محسن (1367). محیالدین ابنعربی چهرۀ برجستۀ عرفان اسلامی: دانشگاه تهران.
18
17. خمینی، سید روحالله (1410 ق). تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
19
18. ذهبی، محمد حسین (1369 ق). التفسیر و المفسرون، بیروت: دارالکتب الحدیث.
20
19. شعرانی، عبدالوهاب (بیتا). الیواقیت و الجواهر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
21
20. شیروانی، علی (1377). دین عرفانی و عرفان دینی، قم: انتشارات دارالفکر.
22
21. صدوق، محمدبن علی (بیتا). التوحید، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، تهران: مکتبه الصدوق.
23
22. طباطبایی، سید محمد حسین (1378)، تفسیر المیزان، قم: نشر جامعۀ مدرسین.
24
23. قیصری، داوود (1375). شرح فصوص الحکم، تحقیق: سید جلالالدین آشتیانی، چ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
25
24. کاشانی، عبدالرزاق (1370). شرح فصوص الحکم، قم: بیدار.
26
25. مطهری، مرتضی (بیتا). آشنایی با علوم اسلامی (کلام و عرفان)، تهران: صدرا.
27
26. نصر، سید حسین (1361). سه حکیم مسلمان، ترجمۀ احمد آرام، تهران: بینا.
28
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مبانی معرفتی نسبیگرایی در اخلاق سکولار
نظر به اینکه نسبیگرایی اخلاقی ریشه در نسبیت معرفت دارد، پرداختن به مبانی معرفتی آن ضرورت دارد. در این نوشتار سه مبنای عقلگرایی، فردگرایی و تقلیلگرایی بررسی خواهد شد. از آنجا که نسبیگرایی شاید در سطح اخلاق دینی نیز مطرح شود، با قید اخلاق سکولار امکان اول از بحث خارج میشود. از میان مبانی نسبیگرایی، عقلگرایی حداقلی بر آن است که محرک اخلاقی انسان عقل نیست، بلکه احساس است. عقل صرفاً ابزاری محاسبهگر و در خدمت میل خواهد بود، در این مبنا، با کمرنگ شدن عقلانیت، اعتبار تمامی دیدگاههای اخلاقی از بین میرود. بر اساس فردگرایی همۀ انسانها به نحو برابر و آزادانه حق زندگی و تعیین ارزشهای اخلاقی خود را دارند. در این مبنا «دیگری» در حاشیه قرار میگیرد. عدم آگاهی از تمامی امیال فردی و نبود راهکار به هنگام بروز تعارض از نقصهای این مبناست. تقلیلگرایی بهعنوان مبنای دیگر، با نفی خیر اعلی یا حقیقت اخلاقی، نگاه تکبعدی به انسان دارد و اخلاق را به امری ذهنی و در جهت رفع نیازهای زیستی انسان فرومیکاهد. این مبنا، با نادیده گرفتن جنبۀ روحانی انسان، حقیقت اخلاقی را توهم میداند، در حالیکه با تکبعدینگری هم اصالت تقلیلگرایی را بهعنوان یک دیدگاه معتبر زیر سؤال میبرد و هم با نفی ارزش برتر اخلاقی، ارزشهای فرعی و زیستی انسان را نیز از او میگیرد.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66814_d7bb8c3e27298d8e13223d211d322d86.pdf
2018-03-21
93
122
10.22059/jpht.2018.230825.1005463
تقلیلگرایی
عقلگرایی حداقلی
فردگرایی
نسبیگرایی
محدثه
آهی
yassamanrohan@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری؛ پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
رضا
گندمی
rgandomi@ut.ac.ir
2
استادیار؛ پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
AUTHOR
آربلاستر، آنتونی (1367). ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
1
افلاطون (1380). دورۀ آثار افلاطون (جمهوری)، محمد حسن لطفی، جلد 2، چ سوم، تهران: خوارزمی.
2
توسلی، حسین (1390). فردگرایی بهمثابۀ عمق متافیزیکی اندیشۀ لیبرال، فصلنامۀ آیین حکمت، سال سوم، شمارۀ مسلسل 7.
3
جوادی آملی، عبدالله (1372). شریعت در آینۀ معرفت، بیجا: نشر فرهنگی رجا.
4
طباطبایی، محمد حسین (1369). قرآن در اسلام، قم: هجرت.
5
ــــــــــــــــــــــــ (1394). المیزان فی تفسیر القرآن، جلد 1، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
6
ظاهر، عادل (1998). الاسس الفلسفیه العلمانیه، بیروت: دارالساقی.
7
ویلیامز، برنارد (1383). فلسفۀ اخلاق، ترجمه و تعلیقات زهرا جلالی، قم: دفتر نشر معارف.
8
هگل، گئورک ویلهلم (1378). عناصر فلسفۀ حق یا خلاصهای از حقوق طبیعی و علم و سیاست و...، ترجمۀ مهبد ایرانیطلب، تهران: نشر قطره و پروین.
9
هیوم، دیوید (1392). کاوش در مبانی اخلاق، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران: نشر مینوی خرد.
10
11 .Broadbeck, May,)1969( Readings in the philosophy of Social Sciences, university of Minnesota
11
12. Delanty, Gerard and Piet ,Strydom )2003(. philosophy of social science , the classic and contemporary readings, open uni press, Philadelphia
12
13.Dubray, C,)1912( .secularism. In the catholic Encyclopedia, new york, Robert Appleton company
13
Encyclopedia of Ethics, Liberalism .14
14
15. Hegel, Georg Wilhelm,)1977.(phenomenology of spirit, oxford university press_
15
16.…………………….., )1967.(philosophy of right, Oxford university press. _
16
17. J. Kellenberger,)2008( .Moral Relativism, New York, Toronto, Row man and little field publishers, INC
17
18. Kreeft, Peter)1999( Refutation of Moral Relativism, Ignatius Press, San Francisco
18
19. Quine w.v.o, )1953 .(From a logical point of view, harward university press.
19
20. Routledge Encyclopedia of Philosophy, Liberalism, Routledge Inc. New York, 1998, V5
20
21. Stanford, Encyclopedi,)2004 .(moral relativism, Chris Gowwans
21
.22. Taylor Keneth, )2011.(conceptual Relativism in a companion to relativism, ed by steven hales, Black well
22
23. Norman, R )1998.( The moral philosophers: introduction to ethics, new York, oxford university press.
23
24. Williams, Robert, )1992(,.recognition: Fichte and Hegel on the other. Albany, state university of new york press
24
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل مؤلفههای معرفت دینی از منظر استاد جوادی آملی
هدف: فکر و آگاهی برای انسان بهعنوان یک موجود آگاه و مختار بسیار مهم است. برای جوامعی که دین الهی را بهعنوان عنصر اصلی زندگی خود پذیرفتهاند، این مسئله که چه فکری، فکر دینی و چه معرفتی، معرفت الهی محسوب میشود، بسیار اساسی است. هدف این نوشتار بررسی چیستی معرفت دینی اسلامی از دیدگاه استاد جوادی آملی خواهد بود. این مقاله مؤلفههای معرفت دینی و چگونگی حصول آن را از دیدگاه استاد معلوم میکند. روش تحقیق در این نوشتار، توصیفی - تحلیلی است و از دیگر روشهای پژوهش استفاده نمیشود.استاد جوادی عقل و نقل را دو وسیلۀ تحصیل معرفت دینی میداند. از دیدگاه ایشان امکان ندارد کسی بتواند بدون پشتوانههای عقلی به متون دینی مراجعه کند و به معرفت دینی نائل شود. فهم متون دینی خالیالذهن برای هیچکس اتفاق نمیافتد و طرفداران مکتب تفکیک که چنین داعیهای دارند، خود دچار اختلافهای فراوانی در فهم متون دینی هستند. البته ایشان نظریۀ تکامل معرفت دینی را (که عقل را معیار درستی و نادرستی فهم متون دینی میداند) نیز نمیپذیرد.از نظر استاد سنجش عقلی و نقلی دو مؤلفهای هستند که در تعامل با هم، معرفت دینی را شکل میدهند. سنجش عقلانی در قالب عقلِ مصباح و عقلِ منبع نمایان میشود و سنجش نقلی در رجوع به الفاظ قرآن و سنت. این دو مؤلفه در نمایاندن معرفت دینی با هم تعاضد دارند و اگر بنا بر فرض محال، تعارضی رخ دهد، این تعارض با ترجیح یکی بر دیگری حل میشود.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66815_1655c62ec38625f54a385f4f9e16ba8a.pdf
2018-03-21
123
149
10.22059/jpht.2017.219910.1005415
عقل
عقل مصباح
عقل منبع
نقل
وحی
بیژن
منصوری
b.mansouri60@gmail.com
1
استادیار؛ مرکز آموزشهای عمومی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
بحرانی، هاشمبن سلیمان (1416 ق). تفسیر برهان، چ اول، تهران: بنیاد بعثت.
2
جوادی آملی، عبدالله (1380). انتظار بشر از دین، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
3
ــــــــــــــــــــــــــ (1386). اسلام و محیط زیست، چ سوم، قم: مرکز نشر اسراء.
4
ــــــــــــــــــــــــــ (1369). پیرامون وحی و رهبری، اصفهان: انتشارات الزهراء.
5
ــــــــــــــــــــــــــ (1386). تفسیر انسان به انسان، قم: مرکز نشر اسراء.
6
ــــــــــــــــــــــــــ (1378). تفسیر تسنیم، جلد 1، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
7
ــــــــــــــــــــــــــ (1384). حق و تکلیف در اسلام، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
8
ــــــــــــــــــــــــــ (1381). دینشناسی،قم: مرکز نشر اسراء.
9
ــــــــــــــــــــــــــ (1372). زن در آینۀ جلال و جمال، چ سوم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
10
ــــــــــــــــــــــــــ (1384). سرچشمۀ اندیشه، جلد 1، چ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
11
ــــــــــــــــــــــــــ (1383). سرچشمۀ اندیشه، جلد ، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
12
ــــــــــــــــــــــــــ (1370). شناختشناسی در قرآن، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیه.
13
ــــــــــــــــــــــــــ (1373). شریعت در آینۀ معرفت، چ دوم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
14
ــــــــــــــــــــــــــ (1386). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، چ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
15
ــــــــــــــــــــــــــ (1381). نسبت دین و دنیا، قم: مرکز نشر اسراء.
16
ــــــــــــــــــــــــــ (1388). وحی و نبوت، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
17
حکیمی، محمد رضا (1375). مکتب تفکیک، چ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
18
19. سروش، عبدالکریم (1373). قبض و بسط تئوریک شریعت، چ سوم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
19
20. طبری، ابوجعفر محمدبن جریر (1412 ق). تفسیر طبری، چ اول، بیروت: دارالمعرفه.
20
ORIGINAL_ARTICLE
ایمان نجاتبخش از دیدگاه ملاصدرا و رهبران نخستین مذهب پروتستان
ادیان ابراهیمی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) شرط نجات و رستگاری اخروی مؤمنان به دین خود را در گرو ایمان میدانند، البته ایمانی که نجاتبخش است، نه ایمان غیر نجاتبخش. در واقع ایمان نجاتبخش ایمانی محسوب میشود که واقعی و حقیقی باشد و از متون مقدس دینی گرفته شده باشد. اما این ایمان نجاتبخش چه ایمانی است؟ ملاصدرا ایمان نجاتبخش را که عامل رستگاری انسان است، ایمانی میداند که از طریق برهان و کشفی باشد در مقابل ایمان سمعی و عوامالناس. لوتر ایمانی را نجاتبخش میداند که فرد مؤمن اعتقاد قلبی و اعتماد و اطمینان راسخ به ایمان داشته باشد، نه صرف زبانی و بدون اطمینان. کالون نیز ایمانی را نجاتبخش میداند که اطمینان و اعتماد قلبی و راسخ باشد تا بتواند بر شکها و تردیدهایی که این اطمینان قلبی را تضعیف میکند، غلبه کند. این پژوهش برای یافتن پاسخ به سؤال فوق به بررسی و بیان آرای ملاصدرا از متألهان مسلمان و لوتر و کالون از متألهان مسیحی میپردازد که بهعنوان رهبران نخستین مذهب پروتستان نام برده میشوند.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66816_2dc8cf1e139eea0ff01231a0d45b05bd.pdf
2018-03-21
151
172
10.22059/jpht.2018.221474.1005419
ایمان
ایمان نجاتبخش
کالون
لوتر
ملاصدرا
شهاب الدین
وحیدی مهرجردی
vahidishahab@yahoo.com
1
استادیار؛ دانشگاه حایری میبد، یزد، ایران
LEAD_AUTHOR
آمدی، عبدالواحد (بیتا). غررالحکم و دررالکلم یا مجموعه کلمات قصار حضرت علی (ع)، مترجم محمد علی الانصاری، قم: دارالکتاب.
1
ابنمنظور (1408 ق). لسانالعرب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی
2
الحسینی الواسطی الزبیدی، السید محمد (1306 ق). تاج العروس، جلد 10، مصر: المنشأه، بجماله مصر.
3
اینار مولند (1368). جهان مسیحیت، ترجمۀ محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری، تهران: انتشارات امیرکبیر.
4
جی. لسلی دانستن (1381). آیین پروتستان، ترجمۀ عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، قم: مؤسسۀ آموزشی امام خمینی (ره).
5
رابرت مک و آنی براون (1381). روح آیین پروتستان، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: نشر نگاه معاصر.
6
صدرالدین شیرازی، محمد ابراهیم (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه العربیه، جلد 9، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
7
ـــــــــــــــــ (1363). تفسیر القرآن، بیدار: قم.
8
ـــــــــــــــــ (1363). تفسیر سورة جمعه، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مولی.
9
ـــــــــــــــــ (1363). تفسیر سورة واقعه، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مولی.
10
ـــــــــــــــــ (1340). رسالة سه اصل، مصحح حسین نصر، تهران: مولی.
11
ـــــــــــــــــ (1367). شرح اصول کافی، جلد 3، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
12
ـــــــــــــــــ (1391ق). شرح اصولالکافی، افست از روی چاپ سنگی، تهران: مکتبةالمحمودی.
13
ـــــــــــــــــ (1375). شواهد الربوبیه، ترجمۀ عبدالله نوارنی، تهران: سروش.
14
ـــــــــــــــــ (1362). مفاتیحالغیب، صحه و قدمله محمد خواجوی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات نشر دانشگاهی.
15
ـــــــــــــــــ (1360). اسرار الآیات، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
16
طریحی، فخرالدین (بیتا). مجمعالبحرین، بیروت: دار و مکتبهالهلال.
17
کتاب مقدس (1388). انجمن کتاب مقدس ایران، محل نشر ایران.
18
مری جو دیور (1381). درآمدی به مسیحیت، ترجمۀ حسن قنبری، قم: دانشگاه و مذاهب.
19
مک گراث، آلیستر (1387). مقدمهای بر تفکر نهضت اصلاح دینی، ترجمۀ بهروز حدادی، قم: دانشگاه و مذاهب.
20
ویل دورانت (1370). تاریخ تمدن، جمعی از مترجمان، چ سوم، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
21
22. Calvin, John(1950).On God And Political Duty, Macmillan, Ed by: Mc Neill, John T. New York.
22
ــــــــــــــــ(2002). Institustes of the chirition Religion, London,.
23
Hiller Brand, Hans J(1996). The Oxford Encyclopedia of The Reformation, Oxford, New York.
24
Robert M. Kingdon(1970). The Deacons of the Reformed Church in Calvin's Geneva, Geneva,.
25
ـــــــــــــــــــــــــ (1957) (ODCC) The Oxford Dictionary of the Christian Church, Cross, F. L., London: Oxford University Press.
26
Sharma, Amrita(1999), Dictionary of Religions, New DalhiMc. crath, Alister E (1996). Reformation thought An Introduction Secondedition, Black well, Usa.
27
Mullet, Michael A (2004). Martin Luther, Routledge, London.
28
ORIGINAL_ARTICLE
استقلال ذاتی یا عدم استقلال ذاتی اخلاق از دین، بررسی دیدگاه کانت و علامه طباطبائی
در جستار پیشرو در صددیم با تبیین استقلال ذاتی اخلاق، رابطۀ آن را با دین بیان و با بررسی آموزههای اخلاقی کانت و علامه طباطبایی موضع این دو اندیشمند را در ذیل این مسئله بیان کنیم. مبحث اخلاق و ارتباط آن با دین ارتباط وثیقی با مبحث ارزششناسی گزارههای اخلاقی و کارکرد عقل عملی دارد. لذا بحث در باب یکی بدون پرداختن به دیگری عقیم خواهد بود. در این جستار نیز پس از تبیین کوتاهی پیرامون موضع و ساختارهای اساسی معرفتشناسی کانت و علامه طباطبایی دربارۀ احکام اخلاقی، مهمترین دیدگاههای این دو اندیشمند در بحث استقلال اخلاق از دین بررسی خواهد شد. در ادامه با بیان محورهای اشتراک و افتراق این دو اندیشمند، نشان داده میشود که بسته به معنای ذاتی در احکام اخلاقی، میتوان این دو را قائل به استقلال ذاتی اخلاق از دین دانست، زیرا هر دو اندیشمند برآن هستند که عقل عملی با معیارهای عقلانی خود میتواند خوبی و بدی اعمال را تشخیص دهد؛ در عین حال عقل بهمنزلۀ منبع اصلی شناخت احکام ارزشی، گاه به نقش تکمیلگر دین نیز محتاج است. در پایان به چند کاستی در دیدگاه کانت اشاره شده که دیدگاه علامه طباطبایی مصون از آنهاست.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66817_41e0c3d3537eda15df0a83845824cc3c.pdf
2018-03-21
173
194
10.22059/jpht.2018.222890.1005424
اخلاق
ایمانوئل کانت
خودمختاری اراده
دین
عقل عملی
علامه طباطبایی
زینب
یوسف زاده
yousefzadeh1582@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی؛ دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
منصور
نصیری
nasirimansour@ut.ac.ir
2
استادیار گروه فلسفه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
AUTHOR
ابنسینا (1339). الاشارات و التنبیهات، به اهتمام محمود شهابی، تهران: دانشگاه تهران.
1
ارسطو (1366). دربارۀ نفس، ترجمه و تعلیق: علیمراد داوودی، تهران: انتشارت حکمت.
2
جوادی آملی، عبدالله (1375). فلسفۀ حقوق بشر، قم: مرکز نشر اسراء.
3
حائری یزدی، مهدی (1384). کاوشهای عقل عملی، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
4
سالیوان، راجر (1380). اخلاق در فلسفة کانت، ترجمة عزتالله فولادوند، تهران: طرح نو.
5
سبحانی، جعفر (1370). جبر و اختیار، نگارش علی ربانی گلپایگانی، قم: مؤسسۀ تحقیقاتی سیدالشهداء.
6
ــــــــــــــــ (1368). حسن و قبح عقلی یا پایههای اخلاق جاودان، نگارش: علی ربانی گلپایگانی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
7
فارابی (1405 ق). فصوص الحکم، تحقیق: محمد حسن آلیاسین، قم: بیدار.
8
فروغی، محمد علی (1344). سیر حکمت در اروپا، جلد 2، تهران: انتشارات زوار.
9
صانعی درهبیدی، منوچهر (1384). جایگاه انسان در اندیشۀ کانت، تهران: ققنوس.
10
ــــــــــــــــــــــــ (1368). فلسفۀ اخلاق در تفکر غرب، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
11
طباطبایی، محمد حسین (1368). اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ ششم، قم: صدرا.
12
ــــــــــــــــ (1362). «اعتباریات»، در رسائل سبعه، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
13
ــــــــــــــــ (بیتا). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
14
15. ــــــــــــــــ )1396(. بررسیهای اسلامی، به کوشش سید هادی خسروشاهی، قم: دارالتبلیغ اسلامی قم.
15
16. غرویالاصفهانی، محمد حسین (1374). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، اصفهان: انتشارات مهدوی.
16
17. کاپلستون، فردریک (1375). تاریخ فلسفه از ولف تا کانت، جلد 6، ترجمۀ اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: سروش.
17
18. کانت، ایمانوئل (1384). درسهای فلسفة اخلاق، ترجمة منوچهر صانعی، تهران: نقش و نگار.
18
19. ــــــــــــــــ (1369). بنیاد مابعدالطبیعة اخلاق، ترجمۀ حمید عنایت و علی قیصری، تهران: خوارزمی.
19
20. ــــــــــــــــ (1385). نقد عقل عملی، ترجمة انشاالله رحمتی، تهران: انتشارات نورالثقلین.
20
21. ــــــــــــــــ (1377). نقد قوّة حکم، ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
21
22. ــــــــــــــــ (1381). دین در محدودة عقل تنها، ترجمۀ منوچهر صانعی، تهران: نقش و نگار.
22
23. کرنر، اشتفان (1380). فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزتالله فولادوند، تهران: خوارزمی.
23
24. مصباح یزدی، محمد تقی (1380). فلسفۀ اخلاق، تحقیق و نگارش: احمد حسین شریفی، تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل.
24
25. مطهری، مرتضی (1369). فسلفۀ اخلاق، تهران: صدرا.
25
26. معلمی، حسن (1380). مبانی اخلاق در فلسفۀ غرب و فلسفۀ اسلامی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
26
27. محمدرضایی، محمد (1379). تبیین و نقد فلسفة اخلاق کانت، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
27
28. نقیبزاده، میرعبدالحسین (1375). درآمدی به فلسفه، چ سوم، تهران: کتابخانة طهوری.
28
.29 Johnson, Robert and Cureton, Adam, "Kant's Moral Philosophy", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), forthcoming URL.
29
ORIGINAL_ARTICLE
نظریۀ شونیَتا (خلأ) و مفاهیم وابسته به آن در فلسفۀ مادهیهمیکۀ بودایی
طریق مهایانه شاخۀ بزرگی از دین بودایی است که در کشورهای چین، نپال، تبت، مغولستان، کره، تایوان، ویتنام و ژاپن پیروان بسیار دارد. این آیین که جدیدتر از شاخۀ خواهر آن، یعنی تهرهواده (هینهیانه) بهشمار میرود، بر مبادی و اصولی مشابه با آن استوار است، اما بر برخی از آنها تأکید بیشتری دارد و تفسیرهای متفاوتی را از آنها ارائه میدهد. نظریۀ خلأ و آموزههای وابسته به آن، اعتقاد به آرمان بُدهیستوه، وجود بدهیستوههای متعدد و تأکید بر یاد کردن سوگند بدهیستوه و بالأخره طریق سرسپردگی یا بهکتیمارگه از برجستهترین اصول شکلدهندۀ مهایانه، و وجه تمایز آن با تهرهواده شمرده میشوند. افزون بر این، شاخۀ مهایانه بدون رد کردن متون مقدس هینهیانه، در هر یک از مکاتب متعدد خود دارای متون پذیرفتهشده و مرجعی است که بیانکنندۀ دیدگاههای آن مکاتب هستند. یکی از قدیمیترین جریانهای فکری درون مهایانه، مکتب مادهیهمیکه (راه میانه) است که نظریۀ خلأ (شونیَه یا شونیَتا) از جملۀ اصول بنیادی آن بهشمار میرود و از همینرو، شونیهوادَه یا شونیَتاوادَه نیز نامیده میشود. در این مقاله کوشش بر آن است که ضمن ارائۀ تاریخچۀ مختصری از شکلگیری طریق مهایانه و مکتب مادهیهمیکه، آموزۀ خلأ از دیدگاه این جریان فکری - فلسفی تعریف و رابطۀ آن با سایر اصول مهایانه بررسی شود.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66818_9cf76547214e26549f5bae449c1394dc.pdf
2018-03-21
195
226
10.22059/jpht.2018.226935.1005441
مادهیهمیکه
مهایانه
شونیَتا
راه میانه
فاطمه
لاجوردی
lajevardi.ft@gmail.com
1
استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
Anesaki, M., )1911.( “Docetism (Buddhist)”, Encyclopedia of Religion and Ethics, James Hastings (ed.), Edinburgh, T. & T. Clark, vol. 4, pp. 835- 840.
1
S. Radhakrishnan & C. A. Moore )1957.( A Source Book in Indian Philosophy (eds), Princeton, Princeton University Press.
2
Bareau, A., )1986.( “Hīnayāna Buddhism”, Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade (ed.), New York, Macmillan, vol. 2, pp. 444- 457.
3
Bond, G. D., )1986.( “Tathāgata”, ibid, vol. 14, pp. 352- 354.
4
Chatterjee, S. & Datta, D., )1960.( An Introduction to Indian Philosophy, Calcutta, Calcutta University Press.
5
Conze, E., )2000.( Buddhism, A Short History, Oxford, One World.
6
Idem, )2000.( Buddhist Texts through the Ages, Oxford, One World.
7
Coomaraswamy, A. K., )1988.( Buddha and the Gospel of Buddhism, New Jersey, Citadel Press.
8
Idem, )1993.( Time and Eternity, New Delhi, Munshiram Manuharlal,.
9
Gard, R. A., )1962.( Buddhism, New York, George Braziller.
10
Gethin, R., )1998.( The Foundations of Buddhism, Oxford, Oxford University Press.
11
Gombrich, R. F., )1990.( “How the Mahāyāna Began”, The Buddhist Forum, vol. 1: Seminar Papers 1987- 1988, London, SOAS.
12
Guenther, H. V., )1972.( Buddhist Philosophy in Theory and Practice, Middlesex, Pengun Books.
13
Kalupahana, D., )1986.( “Pratītya- Samutpāda”, Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade (ed.) New York, Macmillan, vol. II, pp. 484- 488.
14
La Vallée Poussin, L. de, )1911.( “Mahāyāna”, Encyclopedia of Religion and Ethics, James Hastings (ed.), Edinburgh, T. & T. Clark, vol. 8, pp. 330- 336.
15
Nakamura, H. )1986.( “Mahāyāna Buddhism”, Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade (ed.), New York, Macmillan, vol. 2, pp. 457- 472.
16
Radhakrishnan, S., )1998.( Indian Philosophy, New Delhi, Oxford University Press.
17
Schopen, G., )2004.( “Mahāyāna”, Encyclopedia of Buddhism, R. E. Buswell (ed.), New York, Macmilan.
18
Sinnet, A. P., )1907.( Esoteric Buddhism, London.
19
Skorupski, T., )1986.( “Buddhist Dharma and Dharmas”, Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade (ed.), New York, Macmillan, vol. 4, pp. 356- 358.
20
Streng, F. J., )1986.( “Nāgārjuna”, ibid, vol. 10, pp. 290- 293.
21
Idem, )1986.( “ Śūnyam and Śūnyatā”, ibid, vol. 14, pp. 155- 156.
22
Thurman, R. A. F., )1986.( “Tathāgata- garbha”, Encyclopedea of Religion, Mircea Eliade (ed.), New York, Macmillan, vol. 14, pp. 354- 356.
23
Wayman, A., )1973.( The Buddhist Tantras, Light on Indo- Tibetan Esoterism, New York.
24
Williams, P., )2000.( Buddhist Thought, London, Routledge.
25
Yamaguchi, S.,)1956.( “Development of Mahayana Buddhist Beliefs”, The Path of the Buddha, K. W. Morgan (ed.), New york, Ronald Press Co.
26
Yūichi, k. , )1986.( “Mādhyamika”, Encyclopedea of Religion, Mircea Eliade (ed.), New york, Macmilla, vol. 9, pp. 71- 77.
27
Zimmer, H., )1963.( Philosphies of India, J. Campbell (ed.), New York, Bollingen Foundation.
28
ORIGINAL_ARTICLE
پیشفرضهای معرفتشناختی علوم طبیعی نوین
رویکرد پوزیتیویستی در علوم طبیعی جدید اعتقاد دارد که روش علوم طبیعی منحصر به تجربه است. این رویکرد در طول سدههای اخیر با پذیرش عام مواجه بود، بهگونهای که پیشرفتِ علوم طبیعی مدیون آن قلمداد شد. به چالش کشیده شدن این نگاه در نیمۀ دوم سدۀ بیستم؛ برخی فلاسفۀ علم و نیز دانشمندان علوم اجتماعی را واداشت با مطرح کردن نقش پیشفرضها اعم از پیشفرضهای هستیشناختی، معرفتشناختی و روششناختی و نیز برخی عوامل جامعهشناختی و روانشناختی؛ انحصار روش علوم طبیعی را دستکم در برخی مراحل علم طبیعی بشکنند. در مقالۀ حاضر تلاش میکنیم ضمن تبیین برخی پیشفرضهای معرفتشناختی علوم طبیعی جدید و مقایسۀ آن با پیشفرضهایی مطرح در علوم طبیعی ماقبل مدرن، نشان دهیم که با وجود برخی مبانی معرفتشناختی مشترک؛ میان علوم طبیعی جدید و قدیم، تفاوتهای مبنایی وجود دارد که بر اساس آن نمیتوان علوم جدید را تداوم طبیعیات قدیم دانست و الگوی جدید علوم طبیعی با رویکردی مادهگرایانه و یکبعدی، ضمن محروم کردن خود از دستیابی به برخی حقایق، علوم طبیعی را در جایگاه شایستۀ خود قرار نداده است.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66819_0e4b9218920a748d9cf7a9afc887d948.pdf
2018-03-21
227
250
10.22059/jpht.2017.215417.1005397
پوزیتیویسم
پیشفرض
علوم تجربی
علوم طبیعی
معرفتشناختی
داود
فاضل فلاورجانی
mdfazel20@gmail.com
1
دکتری فلسفۀ دین؛ مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ابرامی، هوشنگ (1356). شناختی از دانششناسی، تهران: انجمن کتابداران ایران.
1
باربور، ایان (1392). دین و علم، ترجمۀ پیروز فطورچی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
2
برت، ادوین آرتور (1369). مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین، ترجمۀ عبدالکریم سروش، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
3
بکار، عثمان (1381). طبقهبندی علوم از نظر حکمای مسلمان، ترجمۀ جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس.
4
بوکهارت، تیتوس(1388). جهانشناسی سنتی و علم جدید، ترجمۀ حسن آذرکار، تهران: حکمت.
5
پاپکین، ریچارد (1375). متافیزیک و فلسفۀ معاصر، ترجمۀ سید جلالالدین مجتبوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
6
پترسون، مایکل و همکاران (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی، تهران: طرح نو.
7
جوادی آملی، عبدالله (1386). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، چ دوم، قم: اسراء.
8
جهانگیری، محسن (1385)، احوال و آثار و آرای فرانسیس بیکن، چ سوم: انتشارات علمی و فرهنگی.
9
چالمرز، آلن. اف (1377). چیستی علم، ترجمۀ سعید زیباکلام، تهران: سمت.
10
حلبی، علیاصغر (1360). گزیدۀ متن رسائل اخوانالصفا و خلانالوفا، تهران: زوار.
11
داوودی، مهدی (1371). تأثیر آرای فرانسیس بیکن و آگوست کنت بر ردهبندی دهدهی دیویی، فصلنامۀ پیام کتابخانه، سال دوم، شمارۀ دوم: 96 - 101.
12
سروش، عبدالکریم (1375). تفرج صنع، چ چهارم، تهران: صراط.
13
شریف، میان محمد (1370). تاریخ فلسفه در اسلام، جلد 3، ترجمۀ نصرالله پورجوادی، تهران: نشر دانشگاهی.
14
طباطبایی، سید محمدحسین (1359). اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری: دفتر انتشارات اسلامی.
15
ــــــــــــــــــــــــــ (1417 ق). المیزان فیتفسیر القرآن، چ پنجم: دفتر انتشارات اسلامی.
16
فولکیه، پل (1366). فلسفۀ عمومی، ترجمۀ یحیی مهدوی، چ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
17
کاپلستون، فردریک (1387). تاریخ فلسفه، جلد 5، ترجمۀ جلالالدین اعلم، چ پنجم، تهران: سروش.
18
ـــــــــــــــــــــــــــ (1380). تاریخ فلسفه، جلد 4، ترجمۀ غلامرضا اعوانی، تهران: سروش.
19
گلشنی، مهدی (1377). از علم دینی تا علم سکولار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
20
ــــــــــــــ (1387). آیا علم میتواند دین را نادیده بگیرد؟ ترجمۀ بتول نجفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
21
ـــــــــــــ (1380). تحلیلی از دیدگاههای فلسفی فیزیکدانان معاصر، تهران: فرزان روز.
22
گنون، رنه (1361). سیطرۀ کمیّت و علایم آخرزمان، ترجمۀ علیمحمد کاردان، تهران: نشر دانشگاهی.
23
مارکوزه، هربرت (1388). انسان تکساحتی، ترجمۀ محسن مؤیدی، چ پنجم، تهران: امیرکبیر.
24
مان، مارگارت (1351). اصول فهرستنویسی و طبقهبندی، ترجمۀ هوشنگ ابرامی، تهران: فرانکلین.
25
محقق، مهدی (1378). الدراسه التحلیلیه لکتاب الطب الروحانی، تهران: دانشگاه تهران.
26
مصباح، محمد تقی (1374). آموزش فلسفه، جلد 1، چ هفتم: سازمان تبلیغات اسلامی.
27
مطهری، مرتضی (1380). مجموعه آثار جلد 1: صدرا.
28
نلینو، کرلو آلفونسو (1349). تاریخ نجوم اسلامی، ترجمۀ احمد آرام، تهران: بهمن.
29
وسل، ژیوا (1368). دایرةالمعارفهای فارسی، ترجمۀ محمد علی امیرمعزی، تهران: توس.
30
Whitehead, A.N (1975), Science and The Modern World, Fontana Books.
31
Trigg, Roger(1998), Rationality and Religion: Does Faith Need Reason?; Oxford, Blackwell.
32
ORIGINAL_ARTICLE
بازاندیشی در تقریرهای مختلف از راز تسبیح کائنات
آیات و روایات بسیاری بر این مطلب دلالت دارند که هر آنچه در کائنات است، از ذویالعقول و غیر آن، تسبیحگوی خداوند متعال بوده و هستند. این ظهور یا تصریح، در تاریخ اندیشۀ اسلامی شرح و بسطهای مختلفی را موجب شده است. عارفان، فیلسوفان و متکلمان و نیز مفسران و محدثان هر یک بر اساس مبانی و مشارب خاص خود، به تبیین این موضوع پرداختهاند. آنچه در این نوشتار میآید، نخست بیان اقسام مختلف نصوص دینی و سپس دستهبندی و ارائۀ هشت رویکرد و نظریه در تبیین آنهاست، بهگونهای که تا کنون در آثار موجود یافت نشده است. در پایان، تحلیل و نقد نظریات بههمراه بررسی لوازم هر یک ارائه خواهد شد. نتیجۀ سخن آنکه، از حیث وجودشناختی سریان نوعی شعور و حیات در تمام مراتب هستی از یکسو و از حیث معرفتشناختی دلالت هر موجودی بر وجود و تنزیه خالقش از سوی دیگر، ما را به پذیرش تسبیح حقیقی کائنات -که مفاد قطعی آیات و روایات است- رهنمون میشود.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66820_a7eb5d24d86d6e51f846cb88be59e881.pdf
2018-03-21
251
274
10.22059/jpht.2018.229657.1005458
تسبیح
تنزیه خداوند
ذکر موجودات
سریان علم و حیات
شعور هستی
مهدی
کریمی
karimi.m2@gmail.com
1
استادیار؛ دانشکدۀ حکمت و دینپژوهی، جامعةالمصطفی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنبابویه (صدوق)، محمدبن علی (1362). الخصال، محقق علیاکبر غفاری، قم: جامعۀ مدرسین.
2
ابنخلدون، عبدالرحمن (1982). المقدمة، بیروت: دارالکتب اللبنانی.
3
ابنسینا (1403 ق). الاشارات والتنبیهات، چ دوم: دفتر نشر الکتاب.
4
ـــــــ (1400 ق). رسائل ابنسینا، قم: بیدار.
5
ابنعربی، محی الدین (بیتا). الفتوحات المکیة، بیروت: دار الصادر.
6
ابنعربی، محمدبن علی (1422 ق). تفسیر ابنعربی، محقق رباب، سمیر مصطفی، بیروت: دارإلاحیاء التراث العربی.
7
اصفهانی، راغب (بیتا). المفردات فی غریب القرآن، تهران: مکتبه مرتضویه.
8
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
9
برقی، احمدبن محمدبن خالد (1371). المحاسن، محقق محدث، جلالالدین، قم: دارالکتب الإسلامیة.
10
بیضاوی، عبداللهبن عمر (1418 ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دارإلاحیاء التراث العربی.
11
ثعلبی، احمدبن محمد (1422 ق). الکشف و البیان، محقق: ابنعاشور، ابیمحمد، بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
12
حسنزاده آملی، حسن (1381). هزار و یک کلمه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
13
حسینی همدانی، سید محمد (1363). درخشان پرتوی از اصول کافی، قم: چاپخانۀ علمیه.
14
خمینی، روحالله (1378). آداب الصلاة، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
15
ــــــــــــــ (1392). تفسیر سورۀ حمد، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
16
ــــــــــــــ (1380). شرح چهل حدیث، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
17
دغیم، سمیح (2001). موسوعة مصطلحات الامام فخرالدین الرازی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
18
زمخشری (بیتا). الکشاف عن حقائق التنزیل، بیروت: دارالمعرفة.
19
سبزواری (1372). شرح الأسماء الحسنی، تحقیق دکتر نجفقلی حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
20
ــــــــ (1369). شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق حسنزاده آملی، تهران: نشر ناب.
21
سجادی، سید جعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
22
ــــــــــــــ (1373) فرهنگ معارف اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23
شُبر، سید عبدالله (1424 ق)، حق الیقین فی معرفة اصول الدین، قم: انوار الهدی.
24
شریف الرضی، محمدبن حسین (1414 ق). نهج البلاغة، محقق: صبحی صالح، قم: هجرت.
25
شیخ اشراق (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه: هانری کربن و سید حسین نصر و حبیبی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
26
طالقانی، نظرعلی (1373). کاشف الأسرار، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
27
طباطبایی، محمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
28
طبرسی، احمدبن علی (1403 ق). الإحتجاج علی أهل اللجاج، محقق: محمدباقر خرسان، مشهد: نشر مرتضی.
29
طبرسی، فضلبن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مصحح: یزدی طباطبایی، فضلالله، تهران: ناصرخسرو.
30
طبری، محمدبن جریر (1412 ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
31
طریحی، فخرالدین (1408 ق). مجمع البحرین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
32
طوسی، الخواجة نصیر الدین (1375). شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة.
33
طوسی، محمدبن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح: عاملی، احمد حبیب، بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
34
غزالی، ابو حامد (1416 ق). مجموعة رسائل الامام الغزالی، بیروت: دارالفکر.
35
فراست، اس ای (1392). درسهای اساسی فلاسفۀ بزرگ، ترجمه منوچهر شادان، تهران: گلشن.
36
فیض کاشانی، محمدبن مرتضی (1375). اصول المعارف، تعلیق و تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
37
ــــــــــــــــــــــــــــ (1382). الشافی فی العقائد و الاخلاق، محقق: انصاری قمی.
38
ــــــــــــــــــــــــــــ (1415 ق). تفسیر الصافی، تصحیح: اعلمی، حسین، تهران: مکتبة الصدر.
39
قمی، علیبن ابراهیم (1363). تفسیر القمی، محقق: موسوی جزایری، طیب، قم: دارالکتاب.
40
قیصری، داوود (1375). شرح فصوص الحکم، محقق و مصحح سید جلالالدین آشتیانی تهران، انتشارات علمی و فرهنگی..
41
کلینی، محمدبن یعقوب (1429 ق). الکافی، قم: دارالحدیث.
42
کاپلستن، فردریک (1362). تاریخ فلسفه، ترجمۀ جلالالدین مجتبوی، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
43
کاشانی، عبدالرزاق (1370). شرح فصوص الحکم (کاشانی)، قم: بیدار.
44
کاشانی، فتحالله (1423 ق). زبدة التفاسیر، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
45
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار الأنوار، بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
46
مراغی، احمد مصطفی (بیتا). تفسیر المراغی، بیروت: دارالفکر.
47
مصطفوی، حسن (1300). التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: مرکز نشر کتاب.
48
ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی (1360). اسرارالایات، تحقیق محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
49
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
50
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
51
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، بیروت: دارالاحیاء الترات العربی.
52
ــــــــــــــــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب، تصحیح خواجوی، محمد، تهران: مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی.
53
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل انتقادی تأویل ابنسینا و میرداماد از نظریۀ مُثُل افلاطونی از منظر سید احمد علوی و ملامحمد آقاجانی
نظریه مُثُل در طول تاریخ فلسفه موافقان و مخالفانی دارد. عدهای مانند فارابی، ابنسینا و میرداماد آن را نقد و تأویل کردهاند. دو حکیم مسلمان سید احمد علوی شاگرد میرداماد و ملامحمدبن علیرضابن آقاجانی شاگرد ملاصدرا از منظر متفاوتی به این نظریه نگریسته و نقدهای ابنسینا و میرداماد را به چالش کشیدهاند. در این مقاله ابتدا به طرح مسئله و گزارشی از نظریۀ مُثُل و پس از آن به بررسی و تحلیل انتقادی این دو حکیم از تفسیر و تأویلهای ابنسینا و میرداماد پرداختهایم. یافتههای مقاله نشان میدهد که هم ابنسینا و هم میرداماد در تبیین و نقد نظریه مُثُل افلاطونی دچار مغالطه و خلط شدهاند.
https://jpht.ut.ac.ir/article_66821_d908b0bdfceebf95abb16a9cbadf0835.pdf
2018-03-21
275
291
10.22059/jpht.2018.230778.1005462
آقاجانی
ابنسینا
افلاطون
حدوث دهری
حمل
علوی
مُثُل
میرداماد
ابوالحسن
غفاری
dr.ghafari.ah@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ابنسینا (1376). الهیات من کتاب الشفاء، چ 4، قم: بوستان کتاب.
1
ابونصر الفارابی (1405 ق). الجمع بین رأی الحکیمین، چ 2، تهران: انتشارات الزهراء.
2
افلاطون (1374). جمهور، ترجمۀ فؤاد روحانی، چ ششم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
3
ـــــــ (1380). دورۀ آثار افلاطون، ترجمۀ محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، چ سوم، تهران: خوارزمی.
4
آشتیانی، سید جلالالدین (1378). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، چ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
5
تعلیقه نویسان (بیتا). تعلیقات الهیات شفا، چاپ اول، سنگی، قم: بیدار.
6
سید احمد علوی (1376). تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق، چ 1، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
7
شیخ آقابزرگ تهرانی (1408). الذریعة إلی تصانیف الشیعة، انتشارات اسماعیلیان قم و کتابخانۀ اسلامیه تهران.
8
شیخ حر عاملی (1385 ق). أمل الآمل، بغداد: اندلس.
9
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1382). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، چ اول، قم: انتشارات مؤسسۀ مطبوعات دینی.
10
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1386 ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة، چ اول، قم: مصطفوی.
11