ORIGINAL_ARTICLE
متدولوژی ویتگنشتاین در خصلت غیر شناختی زبان دینی
مقالۀ پیشرو با تعریف ایمان و ایمان گرایی مؤمنان (مسلمان، مسیحی و یهودی) و تقسیم آن به حاد و معتدل و بررسی رابطۀ ایمانگرایی و شکاکیت، به تحلیل دینگرایی ویتگنشتاین پرداخته است. نگاه دینی ویتگنشتاین بر خصلت غیرشناختی زبان دینی اذعان دارد و در عین حال باورهای دینی را اغلب بیدلیل میداند. فلاسفهای که بهنوعی تحت تأثیر افکار وی قرار گرفتهاند، با عنایت به درستی تفسیر ایمانگرایانه یا زبان دینی ویتگنشتاین، دربارۀ ناواقعگرا بودن وی تردید دارند. بهمنظور سهولت، ایمانگرایی ویتگنشتاینی را در سه نکته خلاصه میکنیم: 1. بیدلیل بودن باورهای دینی؛ 2. تفسیر غیرشناختی از آنها و 3. تفسیر ناواقعگرایانه از دین.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69984_2cfafb6808e2a55c02b80e9fd242f05a.pdf
2018-12-22
771
792
10.22059/jpht.2019.253323.1005549
ایمانگروی حاد و معتدل
زبان دینی
ویتگنشتاین
سیده معصومه
علیزاده
m_alizadeh@iau-tnb.ac.ir
1
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد، واحد تهران شمال، تهران، ایران
AUTHOR
محمد رسول
آهنگران
ahangaran@ut.ac.ir
2
استاد دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
آلستون، ویلیام پی (1380). دشنامزدایی از بازی زبان دینی، تهران، مجلۀ حوزه و دانشگاه.
1
ـــــــــــ (1375). زبان دین، ترجمۀ سعید عدالتنژاد، مجلۀ حوزه و دانشگاهۀ شمارۀ ۸.
2
آملی لاریجانی، صادق (1377). زبان دین و زبان علم ویتگنشتاین، مجلۀ حوزه و دانشگاه، شمارۀ ۱۶ و ۱۷.
3
آنسکوم. جی. ای. ام (1349). مقدمهای بر تراکتاتوس، ترجمۀ همایون کاکاسلطانی، تهران: نشر گام نو.
4
آهنگران، محمد رسول (1395). عقلانیت و علم معیار تمایز معنویت در اسلام از معنویت در سایر مکاتب، فصلنامۀ علم و دین، دورۀ 7، شمارۀ 13.
5
احمدی، بابک (1385). تردید، تهران: نشر مرکز.
6
استیور، دان (1384). ایمانگرایی و فلسفۀ ویتگنشتاین، ترجمه و نقد ابوالفضل ساجدی، قبسات، شمارۀ ۳۵، بهار.
7
اکبری، رضا (1384). ایمانگروی، بیجا: پژوهشگاه علوموفرهنگاسلامی.
8
ـــــــــــ (1378). از بازی زبانی تا باور ایمانی از تراکتاتوس تا دربارۀ یقین، نامۀ فلسفه، شمارۀ پاییز.
9
ـــــــــــ (1380). ویتگنشتاین، بازیهای زبانی و ایمانگروی، پیام صادق، شمارۀ ۳۹، بهمن و اسفند.
10
اکوان، محمد (1386). ایمانگرایی، خاستگاه و رویکرد آن در تفکر ویتگنشتاین، پژوهشهای فلسفی، شمارۀ ۲۰۲، دانشگاه تبریز، پاییز و زمستان.
11
الیاده، میرچا (1379). دینپژوهی، جلد 2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
12
برجیسیان، رسول (1385). تأثیر ویتگنشتاین متأخر بر الهیات، مجلۀ علمی ـ پژوهشی دانشگاه اصفهان، شمارۀ ۴۶، پاییز.
13
پاپکین، ریچاردو آوروم استرول (1380)، کلیات فلسفه، انتشارات حکمت، چاپ اول.
14
پاسمور، جان (1382). ویتگنشتاین و فلسفۀ زبان عرفی، ویتگنشتاین و تشبیه نفس به چشم، بیجا: نشر هرمس.
15
پترسون، مایکل و دیگران (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، چ ششم، تهران: طرح نو.
16
پرز، دیوید و دیگران (1382). ویتگنشتاین و تشبیه نفس به چشم، تهران: نشر هرمس.
17
پلانتینگا، الوین (1381). عقل و ایمان: دانشگاه قم و انجمن معارف اسلامی ایران.
18
پیلین، دیوید. ای (1383). مبانی فلسفۀ دین: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
19
تالیافرّو، چارلز(1382). فلسفۀ دین در قرن بیستم: نشر سهروردی.
20
تیلمن، بی. آر (1382). ویتگنشتاین، اخلاق و زیباییشناسی، بیجا: انتشارات حکمت.
21
جان، استراهان؛ دایان نایت، جان؛ سدلاسک، ای (1384). طرح پرسشنامه و سنجش نگرش دینی، مشهد: نشر مرندیز.
22
جان، هایمان (1992). فلسفۀ دین ویتگنشتاین، هفت آسمان، شمارۀ ۱.
23
جمعی از اندیشمندان (1388).زندگی و بس، بیجا: انتشارات اطلاعات.
24
جمعی از نویسندگان (1381). فرهنگ واژهها، قم: مؤسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی.
25
جوادی، محسن (1381). ایمانگرایی ویتگنشتاینی، قبسات، شمارۀ ۲۶، زمستان.
26
ـــــــــــ (1385). نقد و بررسی کتاب ایمانگروی، حکمت و فلسفه ۳، پاییز.
27
حقیقت، لاله (1380). ایمانگرایی ویتگنشتاین، اندیشۀ دینی، شمارۀ ۷، دانشگاه شیراز، بهار.
28
خاتمی، محمود (1379).ویتگنشتاین و دین، فلسفه، شمارۀ ۱، دانشگاه تهران.
29
دانالد، هادسون (1378). ویلیام لودویگ ویتگنشتاین، ربط فلسفۀ او به باور دینی، بیجا: انتشارات گروس.
30
رحیمیان جبار (1388). بررسی تطبیقی برخی از مسائل مرتبط با ایمان از دیدگاه مولانا و کرکگارد، فلسفۀ دین، سال ۶، شمارۀ ۲.
31
زندیه، عطیه (1386). دین و باور دینی در اندیشۀ ویتگنشتاین: نشر نگاه معاصر.
32
سیرل، بارت (1374). خدا در فلسفۀ ویتگنشتاین متقدم، ترجمۀ هدایت علویتبار، ارغنون، شمارۀ ۷، پاییز و زمستان.
33
عباسی، ولیالله (1382). فدئیسم، نگاهی به ایمانگرایی افراطی و اعتدالی، معرفت، شمارۀ 67.
34
علیزمانی، امیر عباس (1387). سخن گفتن از خدا، چ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
35
فسنکول، ویلهلم (1385). گفتنیها، ناگفتنیها، تهران: نشر هرمس.
36
فعالی، محمد تقی (1379). درآمدی بر معرفتشناسی دینی و معاصر، تهران: نشر معارف.
37
ـــــــــــ (1385). تجربۀ دینی و مکاشفۀ عرفانی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
38
ـــــــــــ (1388). فلسفه، کتاب ماه، ویژهنامۀ ا. ویتگنشتاین، سال ۲، شمارۀ ۲۲.
39
فیلیپس، دی. زد (1382). دین در آینۀ ویتگنشتاین، هفت آسمان، شمارۀ ۱۸.
40
ـــــــــــ (بیتا). وجود متعالی، پژوهشنامۀ متین، شمارههای ۲۳ و ۲۴.
41
کاپلستون، فردریک (1384). فلسفۀ معاصر، تهران: انتشارات زوار.
42
کاشفی، محمد رضا (1380). فرهنگ و مسیحیت در غرب، تهران: دانش و اندیشۀ معاصر.
43
کیوپیت، دان (1385). دریای ایمان، چ اول، تهران: طرح نو.
44
لگنهاوزن، محمد (1379). گناه ایمانگرایی ویتگنشتاین، مجلۀ نقد و نظر، مترجم: سید محمود موسوی، سال هفتم شمارۀ ۱ و ۲.
45
ملکم، نورمن (1383). دیدگاه دینی ویتگنشتاین، تهران: نشر گام نو.
46
ـــــــــــ (1382). شرح احوال و آرای ویتگنشتاین، تهران: نشر هرمس.
47
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد مبانی متافیزیکی تئودیسۀ جان هیک با نگاه به آرای آگوستین
آرا و نظریات متنوعی از زمان ارسطو تاکنون پیرامون مسئلۀ وجودی شر و خیر بیان شده است. این مسئله زمانی حساسیت بیشتری را جلب کرد که عاملی علیه وجود خداوند و صفات او تلقی شد. برخی وجود شر را مهمترین و یگانه عامل انکار وجود خداوند میدانند و برخی نیز دیدگاهی مخالف با این نظر دارند. از نظر جان هیک و آگوستین، شر امری وجودی است. او با الهام از نظریۀ عدل الهی ایرنایوسی، شکل جدیدی به تعریف شر داده است. هیک اعتقاد دارد که «شر فقدان خیر است و خداوند علت شر نیست» و شر را بهعنوان امر عدمی، در چارچوب تبیین علّی مطرح میکند. با ارائۀ این نظریه، اصول علّی نیز اهمیت خاصی مییابند. در این پژوهش به بررسی و نقد مسئلۀ متافیزیکی شر و رابطۀ آن با وجود خدا از نگاه جان هیک میپردازیم. بر این اساس، پس از ارائۀ گزارشی از اصول شر و خیر به بررسی مسئلۀ مهم «جایگاه شر در ساختار علّی آفرینش» در نگاه هیک و آگوستین خواهیم پرداخت. هدف این نوشتار آن است که بیان کنیم حکمت اصلی و نهفته در وجود شر را نمیتوانیم توجیه و درک کنیم و طبق گفتۀ هیک، باید به رازآلود بودن جهان هستی و در پس آن، شر اعتراف کنیم.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69985_16e537a9b3dc7cd2c16dffcf061c0d85.pdf
2018-12-22
793
822
10.22059/jpht.2018.238903.1005490
آگوستین
جان هیک
خدا
شرور اخلاقی
شرور طبیعی
نظریۀ عدل الهی
نظریۀ عدل الهی مبتنی بر پرورش روح
لیلا
روستایی پاتپه
rostapnu@yahoo.com
1
مربی، گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
AUTHOR
محمد
محمدرضایی
mmuhamadrezaeii@yahoo.cim
2
استاد، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
آگوستین (1387). اعترافات قدیس آگوستین، ترجمۀ سایه میثمی، بیجا: دفتر نشر و پژوهش سهروردی.
1
ــــــــــ (1391). شهر خدا، عقاید دینی، مترجم حسین توفیقی، قم: نشر ادیان و مذاهب.
2
اکرمی، امیر (1389). واقعنمایی زبان دین از دیدگاه هیک، استاد راهنما: دکتر مصطفی محقق داماد، انجمن حکمت و فلسفه.
3
برانتل، جورج(1381). آیین کاتولیک، ترجمۀ حسن قنبری، قم: مرکز مطالعات ادیان و مذاهب.
4
پترسون، مایکل (1387). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی، بیجا: طرح نو
5
پلانتینگا، آلوین (1374). کلام فلسفی، ترجمۀ ابراهیم سلطانی و احمد نراقی: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
6
ژیلسون، اتین (1389). تاریخ فلسفۀ مسیحی، ترجمۀ رضا گندمی: دانشگاه ادیان و مذاهب و انتشارات سمت.
7
ــــــــــــ (1379). روح فلسفۀ قرون وسطی، ترجمۀ علیمراد داوودی: علمی و فرهنگی.
8
قدردان ملکی، محمد حسن (1380). خدا و مسئلۀ شر: بوستان کتاب.
9
کاپلستون، فردریک (1387). تاریخ فلسفه، جلد 2، ترجمۀ ابراهیم دادجو، مجتبوی: علمی و فرهنگی.
10
کونگ، هانس (1387). تاریخ کلیسای کاتولیک، ترجمۀ حسن قنبری: دانشگاه ادیان و مذاهب.
11
مکی، جی. آل (1374). کلام فلسفی (مقالۀ شر و قدرت مطلق)، ترجمۀ ا. سلطانی، ا. نراقی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
12
نوشآبادی، اکرم (1395). خدای عشق و مسئلۀ شر، چ اول، قم: نشر طه.
13
هیک، جان (1372). فلسفۀ دین، ترجمۀ بهرام راد، تهران: انتشارات بینالمللی الهدی
14
ــــــــــ (1376). فلسفۀ دین، ترجمۀ بهزاد سالکی: انتشارات بینالمللی الهدی.
15
ـــــــــ (1384). صورتی بر بیصورتی، ترجمۀ جلال توکلیان، نشریۀ مدرسه، سال 1، شمارۀ 2.
16
یاسپرس، کارل (1363). آگوستین، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
17
Augustine. Saint (2004). the father of the church, translated by Matthew A.Schumacher .the catholic university of America press
18
Prusk, Bernard. G (2009).Notes, Insights and Flashes An analysis o of Augustin’s Argument in Confessions that evil Does not exist,Villanova
19
Jacobs, Alan (2008). Original sin, HareperCollins Publishers Inc.
20
Mathewes, Charls.T (2004).Evil and the Agustinian Tradition, Cmbridge.
21
Hick J .The problem of Evil in Paul Edwarrdsel, The Encyclopedia of philosophy .vol3.
22
--------- (2010). Betweenfaith and Doubt, pelgravemacmia.
23
--------- (1983). philosophy of Religion, printed in the united states of America, fourthEdition.S
24
--------- (2007). Evil and god of Love, New York, Palgrave Mecmillan.
25
ORIGINAL_ARTICLE
جان هیک و اعتبار معرفتشناختی تجربۀ دینی
جان هیک فیلسوف نامآشنای معاصر با نظریۀ کثرتگرایی دینی شناخته شده است. اما ذکر این نکته ضروری بهنظر میرسد که یکی از ارکان اصلی نظریۀ پلورالیستی هیک، تجربۀ دینی و نقشی است که این تجربه در اعتبار بخشیدن به باورهای دینی دارد. در واقع وی از کثرت در تجارب دینی به کثرتگرایی در باورهای دینی پل میزند. هیک برای نشان دادن اعتبار معرفتی تجربۀ دینی به اصولی تمسک جسته است همچون: پایه بودن باور به متعلق تجربۀ دینی، اصل اعتماد خطیر، اصل گواهی و اصل ثمرات معنوی و اخلاقی. در این نوشتار به بررسی و نقد این اصول میپردازیم. همچنین به تنوع و تکثر تجربههای دینی میپردازیم و نظر هیک را در این زمینه بررسی خواهیم کرد. در ضمن این نقد و بررسی، به تفصیل از مبانی معرفتی هیک دربارۀ کثرتگرایی سخن خواهیم گفت. در پایان به این نتیجه میرسیم که گرچه توجه به آثار تجارب دینی شاید دلگرمکننده باشد، بههیچوجه از دل آنها برهان خدشهناپذیر منطقی به سبک براهین سنتی اثبات وجود خدا بیرون نمیآید.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69986_72c28feb432fcd79f50af5422bb7b261.pdf
2018-12-22
823
844
10.22059/jpht.2018.225182.1005437
اصل اعتماد خطیر
اصل گواهی و ثمرات مطلوب اخلاقی و معنوی
پایه بودن باور به وجود خدا
تجربۀ دینی
معرفتشناسی
فرهاد
عمورضایی
f.amoo.d60@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فلسفۀ دین، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
AUTHOR
حسن
قنبری
haghanbari@ut.ac.ir
2
دانشیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
ابنعربی، محمدبن علی (بیتا). الفتوحات المکیه، چاپ مکرر، بیروت: دار صادر.
2
ــــــــــــــــــــــ (1375). فصوص الحکم، تحقیق ابوالعلاء عفیفی، چ سوم، تهران: الزهراء.
3
اخوان، مهدی (1386). جان هیک؛ گذر از کثرت تجربۀ دینی به کثرتگرایی دینی، نقد و نظر، سال دوازدهم، شمارۀ 3 و 4: 232 – 251.
4
پترسون، مایکل و دیگران (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی؛ چ اول، تهران: طرح نو.
5
جامی، عبدالرحمان (1373). نفحات الانس من حضرات القدس، دکتر محمود عابدی، چ دوم، تهران: اطلاعات.
6
حسنزاده آملی، حسن (1377). انسان در عرف عرفان، تهران: سروش.
7
ــــــــــــــــــــ (1371). سرح العیون فی شرح العیون، تهران: امیرکبیر.
8
ـــــــــــــــــــــ (1375). نصوص الحکم بر فصوص الحکم، چ دوم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
9
شیرازی، رضی (1383). درسهای شرح منظومۀ سبزواری، جلد 2، تهران: حکمت.
10
شیرازی، صدرالدین (1380). الحکمة المتعالیه، فی الاسفار الاربعه العقلیه، جلد 2، تحقیق دکتر مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
11
ــــــــــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه، فی الاسفار الاربعه العقلیه، جلد 9، چ سوم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
12
شیروانی، علی (1391). تعلیقاتی بر ارزش معرفتشناختی تجربۀ دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
13
فعالی، محمد تقی (1380). تجربۀ دینی و مکاشفۀ عرفانی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
14
قیصری، داوود (1375). شرح فصوص الحکم، به کوشش سید جلالالدین آشتیانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
15
کاشانی، عبدالرزاق (1381). شرح منازل السائرین، تحقیق محسن بیدارفر، چ دوم، قم: بیدار.
16
نصیری، منصور (1391). بررسی ادلۀ مخالفان حجیت معرفتشناسی تجربۀ دینی، ذهن، شمارۀ 52: 91 – 111.
17
ــــــــــــــ (1392). بررسی ادلۀ معتقدان حجیت معرفتشناسی تجربۀ دینی، اندیشۀ نوین دینی، شمارۀ 35: 45 – 62.
18
Alston, William p. (fall1988). The perception God; in :Topics in philosophy, 16, no.2.
19
Broad, C.D.(1939). Arguments for Existence of God.II, The journal of theological Studies; XL: 157 – 167.
20
Hick, John (1989). An Interpretation of Religion. L0ndon.Macmillan.
21
_________ (2010). Between faith and Doubt; dialogues on Religion and Reason. London. Macmillan.
22
James, William (1983). The varieties of Religious Experience; Lectures IX and X on conversion.
23
Kenny, Antony (1983). Faith and Reason; NY: Columbia UP.
24
Martin, C. B. (1959). Religious Belief; Ithaca, NY: Cornell University Press.
25
Meister, Chad (1990). Introducing philosophy of religion; First published, New york: Routledge.
26
Swinburne, Richard (1991). the Existence of God; rev. ed. Oxford: Clarendon press.
27
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی بر چیستی و چرایی نفی صفات الهی از منظر قاضی سعید قمی
یکی از مباحث مهم خداشناسی، رابطۀ ذات و صفات الهی است. اقوال متعددی در این زمینه بیان شدهاند که یکی از آنها، نفی صفات از ذات است که از آن به الهیات سلبی تعبیر میشود. قاضی سعید قمی از مهمترین چهرههای مروج این دیدگاه بود. در این نوشتار، نگاهی به الهیات سلبی از منظر قاضی سعید قمی خواهیم داشت. ابتدا به مفهومشناسی نفی صفات میپردازیم که سه معنا برای آن بیان شده است که همگی مورد مناقشهاند. عجز از تصحیح نحوۀ انتزاع اوصاف کثیر از ذات بسیط و تلقی نادرست از معنای وصف ملازم دانستن آن با زیادت و غیریت با موصوف و فرار از دام تشبیه و عدم توانایی بر جمع میان روایات، عوامل اصلی در گرایش قاضی سعید به الهیات سلبی هستند. حاصل بررسی نگرش ایشان به مقولۀ صفات الهی آن است که نه معنای قابل دفاعی از نفی صفات ارائه و نه دلیل محکمی بر نفی صفات اقامه کردهاند. حاصل بررسی نگرش ایشان به مقولۀ صفات الهی آن است که وی با وجود کوشش فراوان و اقامۀ ادلۀ متعدد، توفیق چندانی بهدست نیاورده است؛ یعنی نه معنای دفاعشدنی از نفی صفات ارائه داده و نه دلیل محکمی بر نفی صفات اقامه کرده است.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69987_e27b35d93e693c3bfb7bc3e3d6e624fc.pdf
2018-12-22
845
866
10.22059/jpht.2019.233154.1005467
الهیات ایجابی
الهیات سلبی
قاضی سعید
محمد
بنیانی
m.bonyani@gmail.com
1
دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
AUTHOR
علی
رحیمی
a.r93933@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
ابنبابویه، محمدبن علی (1398). التوحید، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
2
ابنسینا، حسینبن عبدالله (1404 ق). الشفاء؛ المنطق، قم: مکتبة آیةالله المرعشی.
3
ابنمیمون، موسی (1972). دلالة الحائرین، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیّة.
4
اردبیلی، عبدالغنی (1381). تقریرات فلسفۀ امام خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
5
اشعری، ابوالحسن (1400 ق). مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، ویسبادن آلمان: فرانس شتاینر.
6
التهانوی، محمد علی (1996). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
7
جرجانی، میر سید شریف (1412 ق). التعریفات، تهران: ناصر خسرو.
8
جمعی از نویسندگان (1414 ق). شرح المصطلحات الفلسفیة، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیّة.
9
حر عاملی، محمدبن حسن (1376). الفصول المهمة فی أصول الأئمة، قم: مؤسسۀ معارف اسلامی امام رضا(ع).
10
حسینی همدانی نجفی، محمد (1363). درخشان پرتوی اصول کافی، قم: چاپخانۀ علمیۀ قم.
11
خرازی، محسن (1417 ق). بدایة المعارف الالهیّة فی شرح عقائد الامامیّة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
12
خمینی، روحالله (1376). مصباح الهدایة إلی الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
13
دشتی، محمد (1379). ترجمۀ نهج البلاغه، قم: دانش.
14
سبحانی، جعفر (بیتا). بحوث فی الملل و النحل، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
15
سبزواری، هادی (1372). شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق حسنزاده آملی، تهران: نشر ناب.
16
شهرستانی، عبدالکریم (1364). الملل و النحل، قم: الشریف الرضی.
17
شیرازی، قطبالدین (1369). درة التاج، تهران: انتشارات حکمت.
18
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دارالاحیاء التراث.
19
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1383).شرح اصول الکافی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
20
طباطبایی، محمد حسین (1428 ق). بدایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
21
طبرسی، احمدبن علی (1403 ق). الاحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی.
22
طوسی، نصیرالدین (1361). اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23
علیخانی، اسماعیل (بهار و تابستان 1391). الهیات سلبی؛ سیر تاریخی و بررسی دیدگاهها، دوفصلنامۀ معرفت کلامی، سال سوم، شمارۀ 8.
24
قمی، قاضی سعید (1362). کلید بهشت، تصحیح محمد مشکوة، تهران: انتشارات الزهرا(س).
25
ــــــــــــــــ (1415 ق). شرح توحید الصدوق، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
26
ــــــــــــــــ (1379). شرح الاربعین، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
27
ــــــــــــــــ (1381). الاربعینیات لکشف انوار القدسیّات، تصحیح و تعلیق نجفقلی حبیبی، تهران: نشر میراث مکتوب.
28
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
29
کوفی اهوازی، حسینبن سعید (1404 ق).المؤمن، قم: مؤسسة الامام المهدی(ع).
30
مازندرانی، ملاصالح (1382). شرح الکافی، تهران: المکتبة الاسلامیة.
31
مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
32
ــــــــــــــــــ (1404 ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
33
مجلسی، محمد تفی (1406 ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم: مؤسسۀ فرهنگی اسلامی کوشانپور.
34
مطهری، مرتضی (1387). مجموعه آثار؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم (پاورقی)، تهران: صدرا.
35
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
36
میرداماد، محمد باقر (1403 ق). التعلیقة علی اصول الکافی، قم: الخیام.
37
میری، فاطمة السادات (1392). الهیات سلبی از دیدگاه قاضی سعید قمی و امام خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ چاپ و نشر عروج.
38
هاشمی خویی، حبیبالله (1400 ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران: مکتبة الاسلامیة.
39
یزدی، عبدالله (1412 ق). الحاشیة علی تهذیب المنطق، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
40
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی نظریۀ ابنسینا در مورد برهانناپذیر (برهان لمیّ) بودن وجود خداوند
ابنسینا وجود خداوند را برهانناپذیر میداند. منظور او از برهان، برهان لمّ است که از آن به برهان مطلق تعبیر میشود. در این مقاله پس از بیان انواع برهان و ارزش معرفتی آنها، دیدگاه ابنسینا در مورد برهانناپذیر بودن وجود خداوند و ادلۀ آن بررسی شده است و به این نتیجه دست یافتهایم که نهتنها برهان صدیقین ابنسینا برهانی لمّی است، برهانهای مخلوقمحور نیز که به ظاهر در آنها از معلول بر علت استدلال شده است، مطابق با مبانی پذیرفتهشده در دانش منطق، برهان لمّی هستند. از آنجا که این برهانها بهطور مستقیم وجود خداوند را اثبات نمیکنند، نسبت به نتیجۀ خود، برهان لمّ بالذات و نسبت به وجود خداوند برهان لمّ بالعرض هستند.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69988_654263055b0a556936201a14d79eb657.pdf
2018-12-22
867
888
10.22059/jpht.2019.238457.1005483
برهان انّ
برهانپذیر
برهان صدیقین
برهان لمّ
برهانناپذیر
سیدمحمد
انتظام
entezammohammad66@gmail.com
1
دانشیار؛ دانشگاه مفید، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ابنسینا (1375). الاشارات و التنبیهات (همراه با شرح نصیرالدین طوسی)، چ اول، قم: نشر البلاغة.
1
ــــــــ (1404 الف). الهیات شفا، تحقیق سعید زائد و دیگران، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی.
2
ـــــــ (1404 ب). برهان شفا، تحقیق سعید زائد و دیگران، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی.
3
ـــــــ (1404 ج). تعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، بیروت: مکتبة الأعلام الاسلامی.
4
ــــــــ (1363). المبدأ و المعاد، تحقیق عبدالله نورانی، چ اول، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
5
رازی، فخرالدین (1411 ق).المباحث المشرقیة، چ دوم، قم: انتشارات بیدار.
6
سبزواری، ملاهادی (1981). تعلیقۀ اسفار، بیروت: دارالاحیاء التراث.
7
ــــــــــــــــــ (1413 ق). شرح منظومه (بخش فلسفه)، تحقیق حسنزاده آملی، چ اول، تهران: نشر ناب.
8
ـــــــــــــــــ (1369). شرح منظومه (بخش فلسفه)، تحقیق حسنزاده آملی، چ اول، تهران: نشر ناب.
9
طباطبایی، محمد حسین (1981). تعلیقۀ اسفار، بیروت: دارالاحیاءالتراث.
10
ــــــــــــــــــــــــ (1366). نهایة الحکمة، تحقیق عبدالله نورانی، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
11
طوسی، نصیرالدین (1361). اساس الاقتباس، تهران، چ سوم: دانشگاه تهران.
12
ــــــــــــــــــــ (1375). شرح الاشارات و التنبیهات، چ اول، قم: نشر البلاغة.
13
ــــــــــــــــــــ (1371). منطق التجرید (همراه با جوهر النضید)، تحقیق و تصحیح محسن بیدارفر، چ پنجم، قم: انتشارات بیدار.
14
مصباح یزدی، محمد تقی (1405 ق). تعلیقة نهایة الحکمة، چ اول، قم: مطبعة سلمان فارسی.
15
ــــــــــــــــــــ (1388). شرح برهان شفا، تحقیق محسن غرویان، چ اول، قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی امام خمینی(ره).
16
ملاصدرا (1981). اسفار، بیروت: دارالاحیاءالتراث.
17
ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت عرفان اجتماعی با تکیه بر مؤلفۀ انسان کامل از منظر امام خمینی(ره)
عرفان اجتماعی مولود طبیعی عرفان اسلامی – اهلبیتی و نیاز ضروری زمان و زمانۀ ما، بهویژه در تکوین و تکامل تمدن نوین اسلامی است. عرفان اجتماعی در معارف عرفانی مبتنی بر کتاب و سنت، نهتنها در برابر عرفان فردی نیست، بلکه سالک سفر اول سلوکی (سفر از خلق به حق) و سفر دوم سلوکی (سفر از حق در حق به حق) را به سفر سوم سلوکی (سفر از حق به خلق با حق) یکی پس از دیگری پشت سر میگذارد تا به سفر چهارم سلوکی (سفر در خلق به خلق با حق) نائل شود و در حقیقت، بعد از «استکمال وجودی»، مسئولیت «اکمال» و «تکمیل» خلق و دستگیری مردم را بر عهده میگیرد که در سه عنصر: 1. هدایت فکری؛ 2. تربیت اخلاقی - روحی و 3. عدالت اجتماعی امکان بیان و تبیین دارد که انسان کامل مکمل معصوم، در درجۀ اول و انسان متکامل در درجۀ دوم، مسئولیت یادشده را بر عهده میگیرند. بنابراین پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که عرفان اجتماعی با تکیه بر مؤلفۀ انسان کامل دارای چه ماهیتی و شأنی از منظر امام خمینی است؟ در این مقاله با روش نقلی – عقلی، چیستی عرفان اجتماعی را معطوف به جایگاه انسان کامل در هستی و شأن اجتماعی یا ولایت اجتماعی – سیاسی عارف ربانی، تحلیل و تعلیل کردهایم.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69989_d497f0be87f36dbec3b39200574cadd1.pdf
2018-12-22
889
913
10.22059/jpht.2019.251078.1005540
اسفار اربعه
انسان کامل
عدالت
عرفان اجتماعی
عرفان نظری و عملی
ولایت اجتماعی
محمدجواد
رودگر
dr.mjr345@yahoo.com
1
دانشیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ـ قرآن کریم.
1
ـ نهجالبلاغه.
2
خمینی [امام]، روحالله (1378). آدابالصلاة، چ چهارم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
3
ــــــــــــــــــــــ (1373). شرح چهل حدیث، چ چهارم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
4
ــــــــــــــــــــــ (1406 ق). تعلیقات بر شرح فصوص الحکم و مصباحالانس، قم: مؤسسۀ پاسدار اسلام.
5
ــــــــــــــــــــــ (1377). شرح حدیث جنود عقل و جهل، چ چهارم، تهران, مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
6
ــــــــــــــــــــــ (1381). شرح دعای سحر، چ چهارم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
7
ــــــــــــــــــــــ (1376). صحیفۀ امام خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
8
ــــــــــــــــــــــ (1376). مصباح الهدایه الی الخلافة و الولایه، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
9
ــــــــــــــــــــــ (1378). کلمات قصار، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
10
ــــــــــــــــــــــ (1378). تبیان، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
11
ــــــــــــــــــــــ (1375). تفسیر سورۀ حمد، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
12
ــــــــــــــــــــــ (1378). سرّ الصلوة، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
13
ــــــــــــــــــــــ (1378). جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
14
ــــــــــــــــــــــ (1382). نامههای عرفانی، مجموعه آثار 1، چ اول، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
15
ــــــــــــــــــــــ (1378). لطایف ربانی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
16
ــــــــــــــــــــــ (1378). نقطة عطف، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
17
16. کنگرۀ بزرگداشت امام خمینی (اخلاق و عرفان) (1382). مقالات عرفان، مجموعه آثار، جلد 4، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
18
جوادی آملی، عبدالله (1378). بنیان مرصوص، قم: اسراء.
19
کلینی، محمدبن یعقوب (1365). اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
20
شیخ طوسی، محمدبن حسن (۱۳۷۸ – ۱۳۸۲ ق). تهذیب الاحکام، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
21
صدوق، ابیجعفر محمدبن علیبن حسینبن بابویه قمی (۱۴۱۳). من لایحضره الفقیه، ج4، قم: انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین قم.
22
مطهری، مرتضی (1378). مجموعه آثار، جلد 2، تهران: انتشارات صدرا.
23
ـــــــــــــــ (1378). مجموعه آثار، جلد 3، تهران: انتشارات صدرا.
24
ـــــــــــــــ (1378). مجموعه آثار، جلد 23، تهران: انتشارات صدرا.
25
ـــــــــــــــ (1382). یادداشتها، جلد 4، تهران: انتشارات صدرا.
26
مجلسی، محمد باقر (1404 ق). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
27
ORIGINAL_ARTICLE
سیر تحول خداباوری در اندیشۀ هندو
موضوع اصلی این نوشتار سیر خداباوری در اندیشۀ هندوان است که به ترتیب تاریخی از خداباوری اقوام هندو ـ اروپایی آغاز و سپس گرایشهای گوناگون خداباوری (همچون طبیعتپرستی، چندگانهپرستی، پرستش ربّ الارباب و یکتاپرستی و وحدتگرایی) در «وِدَهها» را که کهنترین اثر مکتوب اقوام آریایی است مورد توجه قرار خواهیم داد. خداشناسی «اوپنیشدی» با رویکرد غالب وحدت وجودی و سپس اندیشۀ خدا در «گیتا» با توجه به نگرشهای سهگانۀ موجود در آن، موضوعات بعدی مورد بحث هستند. نوع نگاه به خدا در «دَرْشَنَهها» یا مکتبهای فکری هندو، بهویژه دو مکتب «وِدانته» و «نیایه» که توجه خاصی به الوهیت دارند، موضوعات پایانی این نوشتار هستند. در مجموع چنین بهنظر میآید که اندیشۀ هندو با وجود تجربههای گوناگون از انواع نگرشهای خداباورانه در ادوار گوناگون تاریخ خود، در هیچکدام از این نگرشها بهطور قاطع و فراگیر آرام نگرفت.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69990_88b08779817e7f2d036df9e83725a293.pdf
2018-12-22
915
935
10.22059/jpht.2019.252306.1005548
اوپَنیشدها
دَرْشَنَه
گیتا
نیایَه
وِدانتَه
وِدَهها
ابوالفضل
محمودی
amahmoodi5364@gmail.com
1
دانشیار گروه ادیان و عرفان تطبیقی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
گیتا (1374). ترجمۀ محمد علی موحد، تهران: خوارزمی.
1
رادها کریشنان، سروپالی (1367). ویدانته ـ مکتب ادویته، تاریخ فلسفه شرق و غرب، جلد 1، ترجمۀ خسرو جهانداری، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
2
محمودی، ابوالفضل(1386).درشنه های هندی و براهین اثبات وجود خدا ،پژوهشهای فلسفی کلامی ،سال نهم،شماره ی دوم،صفحه ی 189-207.
3
Eliade, Mercea (1978). A History of Religious Ideas. Vol.1, Chicago: The University of Chicago.
4
Hiranmayananda, Swami (1969). Indian Theism, Cultural Heritage of India, Vol.111, Calcutta: The Ramakrishnan Mission Insttiute of Culture.
5
Dãsgupta, S. (1997). A History of Indian Philosophy, Delhi: Motilal Banarsidass.
6
Hiriyanna, M. (1993). Outlines of Indian Philosophy, Delhi: Motilal Banarsidass.
7
Rãdhakrishnan, S. (1958). Indian Philosophy, New York: Macmillan Company.
8
Hymns of Rgveda, (1999). Trans. By Ralph T.H. Griffith. New Delhi: Munshiram Manoharlal.
9
Bhattacharya, N. N. (1971). History of Indian Cosmogonical Ideas, New Delhi: Munshiram Manoharlal.
10
Geden. A. S. (without date). God, Encyclopedia of Religion and Ethics, Edited by James Hastings, New York: Charles Scribners sons.
11
Chari, S.M.S. (2002). Philosophy of Upanishads. New Delhi: Munshiram Manoharlal.
12
The Thirteen Principal Upanishads (2006). Trans by Robert Ernest Hume, New Delhi: Oxford University Press.
13
The Bhãgavadgita (2015). Translated by s. Rãdhakrishnan, India: Harper Element.
14
Śankarãcãrya (2007). Commentary on Vedānta Sutras, Trans by Georg Thibaut, Edited by F. Max Muller, Delhi: Low Price Publications.
15
Mahalingam, Indra (2001). Ramanuja, A Companion to the philosophers, Edited by l. Arrington: Blackwell Publishers.
16
Comans, Micheal (1997). Vedanta, Companion Enc. of Asian Philosophy, Edited by Brian Carr and Indira Mahalingam, London: Routledge.
17
Rāmānujācārya (2001). Commentary on The Vedanta Sutras, Translated by George Thibaut, Richmond: Curzon Press.
18
Udayanācārya (1996). Nyāyakusumanjali, Trans. By N, S. Dravid, Delhi: Munishiram Manoharlal.
19
Chatterjee, Satischandra and Datta, Dhirenramohan (1948). AnIntroduction to Indian Philosophy, Calcutta: University of Calcutta.
20
ORIGINAL_ARTICLE
پاسخگویی ریچارد سوئینبرن به انتقادات دیوید هیوم در مسئله معجزه
یکی از ادلهای که از دیرباز برای اثبات درستی ادعای پیامبران یا حتی در بعضی موارد برای اثبات وجود خداوند استفاده شده، معجزه است. اما اینکه معجزه با چه شرایطی از چنین قدرتی در اثبات مدعای خود برخوردار میشود و اینکه اصلاً معجزه چه چیزی را ثابت میکند، موضوعی است که از نگاه شکاکانه و البته تجربهگرایانۀ دیوید هیوم مخفی نمانده است و ریچارد سوئینبرن با دغدغۀ دفاع از مسیحیت و الهیات طبیعی در جهت پاسخگویی به این انتقادها در تلاش است. با توجه به اینکه از قرن هفدهم یعنی بعد از هیوم تعبیر نقض قانونهای طبیعت در تعریف معجزه وارد شد و خود سوئینبرن هم تصریح دارد که همین تعریف هیوم را قبول دارد و اصلاً آن را نقطۀ کلیدی تعریف معجزه میداند، بحث این دو فیلسوف خالی از فایده نخواهد بود. در این مقاله میخواهیم بعد از ذکر نظر طرفین بررسی کنیم که کدامیک از نظر اسلام بیشتر پذیرفتنی است.
https://jpht.ut.ac.ir/article_69991_a00fa4294456feff3c6d781c632ee89b.pdf
2018-12-22
937
960
10.22059/jpht.2018.239083.1005492
دیوید هیوم
ریچارد سوئینبرن
معجزه
نقض قانونهای طبیعت
حسن
جعفری
jaafary@mail.com
1
کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
محمد
فتحعلیخانی
2
استادیار، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران
AUTHOR
آکوئیناس، توماس (1343). در تدبیر و حکومت الهی. در فلسفۀ نظری، ترجمۀ م. بزرگمهر، جلد 1، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
1
احمدی، محمد امین (1378). تناقضنما یا غیب نمودن -نگرشی نو به معجزه- (نسخۀ 1)، قم: بوستان کتاب.
2
بهشتی، احمد (1386). فلسفۀ دین (نسخۀ 2)، قم: بوستان کتاب.
3
بیاتی، فرجالله؛ دیوانی، امیر (1393). بررسی دیدگاه سوئینبرن و محمد حسین طباطبایی، پژوهشهای فلسفی - کلامی.
4
پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام و دیگران (1389). عقل و اعتقاد دینی (نسخۀ 7)، ترجمۀ ا. نراقی؛ ا. سلطانی، تهران: طرح نو.
5
تالیا فرو، چاراز (1382). فلسفۀ دین در قرن بیستم (نسخۀ 1)، ترجمۀ ا. رحمتی، تهران: سهروردی.
6
جمعی از مؤلفان (1391). جستارهایی در کلام جدید (نسخۀ 3)، تهران: سمت.
7
جوادی آملی، عبدالله (1388). فلسفۀ الهی از منظر امام رضا (ع) (نسخۀ 4)، قم: اسراء.
8
ـــــــــــــــــ (1390). تبیین براهین اثبات وجود خدا (نسخۀ ششم)، قم: اسراء.
9
خسروپناه، عبدالحسین (1385). دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا: قبسات.
10
دیویس، برایان (1391). درآمدی بر فلسفۀ دین (نسخۀ 5)، م. ملکیان، تدوین م. صابری نجفآبادی، مترجم) تهران: سمت.
11
12. ژیلسون، اتین (1366). روح فلسفه در قرون وسطی (نسخۀ 1)، ترجمۀ ع. داودی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
12
13. سبحانی، جعفر (1430ق). الهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل (الإصدار 7)، حسن محمد مکی آملی، المحرر، قم: مؤسسۀ الامام الصادق (ع).
13
سوئینبرن، ریچارد (1381). آیا خدایی هست؟ قم: دانشگاه مفید.
14
ــــــــــــ (1381). دفاع از امکان معجزات: معرفت.
15
ــــــــــــ (1387). خدا چه تفاوتی در اخلاق ایجاد میکند؟ تدوین ر. رسولیپور، تدوین، کتاب ماه دین.
16
شریف، میان محمد (1362). تاریخ فلسفۀ اسلامی (نسخۀ 2، جلد 1)، تهران: مرکز نشر کتب دانشگاهی.
17
شلسنگر، جورج ان (1390). معجزات: اطلاعات حکمت و معرفت.
18
صفایی حائری، علی (1387). نقدی بر فلسفۀ دین،خدا در فلسفه، هرمنوتیک کتاب و سنت (نسخۀ 2)، قم: پاسدار اسلام.
19
علامه حلی، حسن بن یوسف (1427 ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (الإصدار 11)، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
20
طباطبایی، محمد حسین (بیتا). اعجاز از نظر عقل و قرآن، قم: فاخته.
21
فتحعلیخانی، محمد (1390). فلسفۀ دین دیوید هیوم (نسخۀ 1)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
22
قدردان قراملکی، محمد حسن (1381). معجزه در قلمرو عقل و نقل (نسخۀ 1)، قم: بوستان کتاب.
23
کریمی، محمد (1391). معجزه، ع. شیروانی، کلام جدید. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
24
محمدرضایی، محمد (1391). الهیات فلسفی (نسخۀ 1)، قم: بوستان کتاب.
25
مصباح یزدی، محمد تقی (1388). آموزش عقاید (نسخۀ 8)، تهران: نشر بینالملل.
26
ـــــــــــــــ (1390). معارف قرآن 4 و 5،- راه و راهنماشناسی- (نسخۀ 8). قم: مؤسسۀ امام خمینی.
27
مطهری، مرتضی (1369). مجموعه آثار (نسخۀ 1، جلد 2)، تهران: صدرا.
28
ـــــــــــ (1378). ولاها و ولایتها (نسخۀ 1)، تهران: صدرا.
29
نراقی، محمد مهدی (1362). انیس الموحدین، تصحیح آیتالله قاضی طباطبایی، تدوین، تهران: الزهرا.
30
هوردون، ویلیام (1368). راهنمای الهیات پروتستان (نسخۀ 1)، ترجمۀ ط. میکائیلیان، تهران: علمی و فرهنگی.
31
32. هیوم، دیوید (1378). دربارۀ معجزات. درم. احمدی، تناقضنما یا غیب نمودن -نگرشی نو به معجزه،- ترجمۀ م. احمدی، نسخۀ 1: 402 - 434، قم: بوستان کتاب.
32
ــــــــ (1387). تاریخ طبیعی دین (نسخۀ 4)، ترجمۀ ح. عنایت، تهران: خوارزمی.
33
Flew، A. (1961). Hume's Philosophy of Belief. london: Routledge & Regan Paul.
34
Lock, J. (1998). An Essay Concerning Human Understanding. Oxford: Clarendon press.
35
Mackie, j. (1982). The Miracle of Theism: Arguments For and Against the Existence of God (1 ed.). New york: Oxford: Clarendon press.
36
Swinburne, R. (1970). The Concept of Miracle (1 ed.). New York: Stmartin's Press.
37
____________. (1989). Miracles. London: Macmillan.
38
____________. (2000). The Possiblity of Miracle. In P. pojman, Philosophy of Religion An Antology (3 ed.). New York: McGraw-hill.
39
____________. (2004). The Exictence of God. London: Oxford University Press.
40
____________. (2005). Faith and Reason. New york: Oxford University .
41