2024-03-28T18:16:35Z
https://jpht.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2162
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
حکایت و حکمت علم در جهان اسلام
محمدعلی
نویدی
در این مقاله به تبیین و توضیح مفاهیم حکایت، حکمت و علم و نیز رابطه آنها با مفاهیم تاریخ، تفکر، فلسفه، علم قدیم و علم جدید، پرداخته شده است.
سرزمین ایران در طول تاریخ، پیوسته محل تولد، توسعه و ظهور علم بوده و علم ایرانی دارای پیشینه، حکایت و حکمت خاص خود بوده است و آن حکایت و حکمت علم، از وجوه گوناگون هستیشناختی، معرفتشناختی، تاریخی و قومی با یکدیگر نسبت واقعی و حقیقی داشتهاند و هرگز حکایت و حکمت علم در ایران از هم منفک نبوده است، حکمت "بود" حکایت و حکایت "نمود" حکمت علم ایرانی بوده است.
در دور? درخشان علم ایرانی (دور? باستان و دور? اسلامی) بینش و نگرش عالمان ایرانزمین در کنش و عمل علمی آنان متجلی و متبلور بود. حکایت و حکمت علم در ایران یک وحدت حقیقی و عینی داشته و در هستی و جان و دل دانشمندان ایرانی جلوهگر شده بود.
ایران
تاریخ.
حکایت
حکمت
علم
2010
01
21
5
22
https://jpht.ut.ac.ir/article_21782_5d16de5fabcf2d090de2778343bd2307.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
برهان وجوب و امکانِ ابن سینا
حسین
شمس
محسن
جوادی
پرسش از وجود خدا از بنیادیترین پرسشها و دغدغههای فکری بشر بوده است. از رهگذر تلاش اندیشمندان برهانهای زیادی در اثبات وجود خدا سامانیافته که یکی از استوارترین و مهمترین آنها برهان وجوب و امکان است. این برهان به طورگستردهای در میان فیلسوفان اسلامی و غربی مورد پذیرش واقع شده و از آن تقریرهای متعددی ارایه گردیده است. تقریر ابنسینا که صورت تفصیلی آن در کتاب اشارات و تنبیهات آمده است، یکی از تأثیرگذارترین آنهاست که در این مقاله رهیافت او در ارایه این برهان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و قوت و اعتبار آن مورد تأکید قرار میگیرد. این تقریر کاملترین شیوهای است که برای برهان وجوب و امکان ارایه شده و اساس بسیاری از تقریرهای دیگر است.
ابن سینا
امکان
برهان صدیقین.
علیت
وجوب
2010
01
21
25
49
https://jpht.ut.ac.ir/article_21783_455708139f759c8f5ed6bec570d43875.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
دین باوری ویتگنشتاین متقدم
محمدعلی
عبداللهی
سمیرا
امیدی
ویتگنشتاین یکی از مهمترین فیلسوفان قرن بیستم است که آرا و نظرات وی در هر دو دور? مختلف فکری او در مسایل متعدد از جمله دین تأثیرگذار بوده است. تفکر وی دربار? دین در فلسفه نخستش در رساله منطقی ـ فلسفی انعکاس یافته است. او با طرح نظریه تصویری معنا و تمایز میان گزارههای با معنا و بی معنا سعی کرده است که گزارههای دینی را جزو گزارههایی بداند که معنای متعارف ندارند. به اعتقاد ایشان دربار? چنین گزارههایی باید سکوت کرد. این گزارهها بیان کردنی نیستند، بلکه خود را در نحوه عمل، هنر و رفتار ما نشان میدهند.
راز
سکوت
معناداری و بیمعنایی.
نظریه تصویری معنا
2010
01
21
51
63
https://jpht.ut.ac.ir/article_21784_8c953fe78c4cf69c9f3fb425bdb7f372.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
امامشناسی از منظر حکمت متعالیه
معصومه
سالاریراد
امیرعباس
علیزمانی
در مکتب تشیع، امامت یکی از اصول مسلم اعتقادی است. این اصل در ردیف مقام نبوّت جای دارد. متفکران و اندیشمندان زیادی همواره در طول تاریخ تشیع، در قالب مکاتب فلسفی و کلامی به اثبات و تبیین این اصل پرداختهاند. آنها ویژگیهای دارنده این مقام را به طور مفصل تفسیر کردهاند. در همین راستا، حکمت متعالیه به عنوان یکی از مکاتب مهم فلسفی در جهان اسلام به تبیین و تحلیل شئونات و جایگاه امامت پرداخته است. پیروان این مکتب که در رأس آن صدرالمتالهین شیرازی است، مباحث مهمی را حول این محور تفسیر کردهاند. از جمله این مسایل میتوان به اثبات اصل امامت به عنوان یکی از مبانی اعتقادی، عینیت مقام امامت، وجود امام و ضرورت عقلی آن، نص بر امامت، شیوه تعیین و انتصاب وی، بیان مبنای فلسفی اوصاف امام و پیوند این اوصاف با امام و عدم امکان قطع رشته امامت از روی زمین اشاره کرد.
امامت
امکان اشرف.
حکمت متعالیه
لطف
ولایت
2010
01
21
65
83
https://jpht.ut.ac.ir/article_21785_c7eafaeba5590233edd972d2b5306298.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
پاسخ به اشکالات کلامی و فلسفی درباره «عالم ذر»
علی
افضلی
موضوع عالم ذر، همواره یکی از بحث برانگیزترین مباحث قرآنی و اسلامی بوده است و مفسران، متکلمان، فیلسوفان و عارفان مسلمان درباره آن بسیار سخن گفتهاند. آن چه از ظاهر آیات و بهویژه روایات اسلامی بر میآید، این است که هر انسانی قبل از تولد از مادر، در عالمی به نام عالم ذر، (در مرحلهای بهصورت روح محض و در مرحلهای دیگر، همراه با بدنی خاص بهنام بدن ذرّی) وجود فردی حقیقی داشته است. عدهای از اندیشمندان مسلمان این برداشت از ظاهر آیات و روایات را نمیپذیرند و هر یک بهگونهای خاص، این ظواهر را توجیه و تأویل کرده و اشکالاتی را به آن برداشت ظاهری وارد کردهاند. مقاله حاضر به ذکر بعضی از مهمترین این اشکالات میپردازد و به آنها پاسخ میگوید.
بدن ذرّی (ذرّهای)
تقدم نفس بر بدن.
عالم ذر
عالم (عهد) الست
2010
01
21
85
110
https://jpht.ut.ac.ir/article_21786_0609af28e2e7de4c5ed4d8dffb47e248.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
برهان سینوی از نگاه ابن رشد
نادر
شکراللهی
ابنرشد برهان سینوی بر اثبات واجبالوجود را نمیپذیرد و آن را جدلی میداند. در چرایی این عدم پذیرش، نویسندگان بر دلایلی تکیه کردهاند، بعضی بر این باورند که ابنرشد نتوانست به نحوه عروض وجود بر ماهیت، آن گونه که ابنسینا معتقد بود، برسد. همچنین وی نتوانست امکان ماهوی را دریابد و امکان ذاتی را از امکان استعدادی تمییز دهد؛ از این جهت، در فهم برهان ابنسینا عاجز ماند و این عجز باعث شد که برهان سینوی به طور صحیح به غرب منتقل نشود. اما ابنرشد هم امکان ماهوی و هم نحوه عروض وجود و ماهیت را میشناخت، اما با توان فلسفی آن دوره که هنوز مسأله اصالت وجود و مسأله جعل وجود مطرح نبود، امکان ماهوی نمیتوانست پایه برهان قرار گیرد و او مجبور بود که ممکن را به حقیقی (موجودات دارای قوه و فعل) و ممکن ضروری تقسیم کند تا بتواند چهره معقولی از برهان به دست دهد.
امکان حقیقی
امکان ضروری.
امکان ماهوی
برهان سینوی
عروض وجود بر ماهیت
2010
01
21
113
137
https://jpht.ut.ac.ir/article_21787_946946ec9b391488ebc2aa7066ec764d.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
رویکردهای دینی به هنر مقدس
ابوالفضل
محمودی
پریا
الیاسی
هنر مقدس با ساحت قدسی و متعالی در ارتباط است. از این رو، برای تعریف هنر مقدس، نخست باید تمایز میان «امر مقدس» و «نامقدس» را درک کرد و سپس ارتباط آن را با دین دریافت. اثر هنری، غیر از شأن شیئی، شأن «دیگری» هم دارد و تجلی «عالمی دیگر» است که به واسط? اثر هنری نشان داده میشود. بشر از ابتدای تاریخ و حتی پیش از آن، زندگی آمیخته با هنر را تجربه کرده و در بسیاری از موارد از طریق آثار هنری با الوهیت ارتباط داشته است، از این رو، باید دید که آیا جدایی دین از هنر امکانپذیر است؟ از سویی نگرشهای متفاوت به هنر واکنشهای متفاوت ادیان را نیز در پی داشته است که بارزترین آن نگرشهای شمایلی، غیر شمایلی و شمایلشکنانه نسبت به تمثالها میباشد. اما به هر حال، میتوان مشاهده کرد که نقش هنر در تجلی آموزههای دینی انکارناپذیر است.
دین
شمایل.
مقدس
نامقدس
هنر
2010
01
21
139
159
https://jpht.ut.ac.ir/article_21788_5aa3e244106cf249768045d21759a012.pdf
مجله علمی " فلسفه دین "
2008-7063
2008-7063
1388
6
4
احد، توحید و موحد
سید علیمحمد
یثربی
الهیات قرآن بیش از هر چیز بر یگانگی خداوند تکیه کرده است و شعار نخستین قرآن کریم «لا اله الا الله» میباشد، شعاری که بیش از 60 بار در قرآن تکرار شده است و اولین سخن پیامبر (ص) کلمه توحید و اخلاص میباشد. احد در مورد یکتا و یگانه دانستن و یگانگی خداوند متعال از نگاه هستیشناسی است، مرز میان کفر و ایمان تلقی شده و با اعتقاد به آن است که انسانی موحد میشود. این مقاله درصدد است که با استدلال متوسط همین معانی را افاده کند.
احد
توحید
موحد.
واحد
2010
01
21
159
172
https://jpht.ut.ac.ir/article_21789_9280642308ea11854e374f4850a4438e.pdf