An Analysis of the Relationship Between Life Attribute and Other Divine Attributes From the Viewpoint of Fakhr Razi

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD Student, Shahid Rajaii Teacher training University, Tehran, Iran

2 Professor, Shahid Rajaii Teacher Training University, Tehran, Iran

Abstract

This study set out to answer the fundamental question on the relationship between the divine life attribute and other divine attributes from the viewpoint of Fakhr Razi. First, Fakhr’s concern with knowing the attributes was examined. His concern has been to achieve the complete knowledge or at least knowledge that enables the human to fulfill his intellectual liability for knowing the Creator. Then, the relationship of knowledge and power with life was investigated. The results showed that knowledge and power are two means of life, and life functions as their cause. In the next step, the relationship between volition and life was explored. It was revealed that Fakhr deems volition as subsequent to knowledge. Then the hearing and seeing attributes were scrutinized. It was discovered that Fakhr takes these two attributes as concomitant to knowledge or as means of it. In addition, the speaking attribute was examined, and it was found that speech reveals either knowledge or power, and this way connects to the essence. Finally, the eternity of the sublime God was found to be concomitant with His life. The overall finding of the study is that from the viewpoint of Fakhr Razi, the Divine Life is the central attribute connecting other attributes; without the life attribute, other attributes could not exist.

Keywords


  1. ابن‌رشد (1993). تهافت التهافت، چ اول، بیروت: دارالفکر.
  2. احمدوند، معروفعلی (1389). رابطۀ ذات و صفات الهی، چ دوم، قم: بوستان کتاب.
  3. اردکانی، احمدبن محمد حسینی (1375). مرآت الاکوان، چ اول، تهران: میراث مکتوب.
  4. اسفراینی، اسماعیل (1383). أنوار العرفان، چ اول، قم: تبلیغات اسلامی.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر موضوعی، جلد 2 (توحید در قرآن)، چ چهارم، قم: اسراء.
  6. حجتی، محمد باقر؛ مناقبی، حمید رضا (۱۳۹۴). بررسی تطبیقی دیدگاه فخر رازی و علامه طباطبایی دربارۀ صفات خبری، نشریۀ اندیشۀ علامه طباطبایی، بهار و تابستان: ۷.
  7. خادمی، عین‌الله، تبیین چگونگی ترابط ذات و صفات حضرت حق از منظر متکلمین شیعی، تاریخ دریافت شهریور 98. http://ekhademi.com/fa
  8. دادبه، اصغر (1384). فخر رازی، چ اول: نشر دانشگاه علامه طباطبائی.
  9. داماد، محمد باقر (1385). مصنفات میر داماد، چ اول: انجمن آثار و مفاخر ایران.

10. سالمی عارف (1392). ترابط ذات و صفات خدا از نظر قاضی عبدالجبار معتزلی، امام فخر رازی و ملاصدرا، استاد راهنما: عبدالله صلواتی، استاد مشاور: عین‌الله خادمی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.

  1. سبحانی، جعفر (1412 ق). الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، چ سوم، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة.
  2. ــــــــــــــ (1427 ق). بحوث فی الملل و النحل: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  3. سبزواری، هادی (1383). اسرارالحکم، چ اول، قم: مطبوعات دینی.

14. سرمه‌چشم تفتی، سید محمد (بی‌تا). ذات و صفات باری در تفسیر فخر رازی، استاد راهنما: محمد هادی معرفت، دانشگاه مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم.

  1. سهروردی (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، چ دوم، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  2. شبر، سید عبدالله (1424 ق). حق الیقین فی معرفة أصول الدین، چ دوم، قم: انوارالهدی، قم.
  3. شهرزوری، شمس‌الدین محمد (1375). شرح حکمة الاشراق، چ اول، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  4. شیخ الرئیس (1371). المباحثات، چ اول، قم: بیدار.
  5. ــــــــــــ (1405 ق). شفاء، چ اول، قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی.
  6. شیرازی، صدرالدین محمد (صدرالمتألهین) (1354). المبدأ و المعاد، چ اول، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.       
  7. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). الحاشیة علی الهیات الشفاء، چ اول، قم: بیدار.
  8. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، چ سوم، بیروت: دارالاحیاء التراث.
  9. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، چ دوم، مشهد: المرکز الجامعی فی النشر.
  10. غزالی، ابوحامد (1409). الاقتصاد فی الاعتقاد، چ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  11. فارابی، ابونصر (1995). آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، چ اول، بیروت: مکتبه الهلال.
  12. فخر رازی،محمدبن عمر (1424 ق).الاربعین فی اصول الدین، چ اول، بیروت: دارالجیل.
  13. ــــــــــــــــــــــــ (1378). المحصل، چ اول، قم: شریف رضی.
  14. ــــــــــــــــــــــــ (1407 ق).المطالب العالیه، چ اول، بیروت: دارالکتب العربی.
  15. ــــــــــــــــــــــــ (1420 ق).تفسیر مفاتیح الغیب، بی‌جا: دارالاحیاء.
  16. ــــــــــــــــــــــــ (1411 ق). المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات، چ دوم، قم: بیدار.
  17. ــــــــــــــــــــــــ (1406 ق). لوامع البینات شرح أسماء الله تعالی و الصفات، چ اول، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
  18. ـــــــــــــــــــــــ (1381). منطق الملخص، چ اول، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  19. ـــــــــــــــــــــــ (1384). شرح الاشارات و التنبیهات، چ اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  20. ـــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). البراهین‌البهاییه (البراهین در علم کلام)، نسخۀ خطی دانشگاه فردوسی مشهد.
  21. فیض کاشانی، محسن (1425 ق).الشافی فی العقائد و الأخلاق و الأحکام، چ اول، تهران: داراللوح.
  22. ـــــــــــــــــــــــ (1425 ق). أنوار الحکمة، قم: بیدار.
  23. قمی، قاضی سعید (1415 ق). شرح توحید الصدوق، چ اول، تهران:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  24. مطهری، مرتضی (1380). مجموعه آثار، چ پنجم، تهران: صدرا.
  25. مهدوی‌نژاد، حسین (1387). ایمان‌گرایی خردپیشه در اندیشۀ فخر رازی، چ اول، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  26. مکارم شیرازی، ناصر (1383). الآیات‌الولایه فی القرآن، چ اول، قم: مدرسۀ علی‌بن ابی‌طالب(ع).
  27. نراقی، مهدی (1423 ق).جامع الأفکار و ناقد الأنظار، چ اول، تهران: حکمت.