ذات خدا و تمایز صفات او در فلسفۀ اسپینوزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفۀ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

2 استادیار گروه فلسفۀ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

چکیده

اسپینوزا خدا را تنها جوهری می‌داند که وجود دارد و همه چیز تجلی اوست. از نظر او خدا به‌واسطۀ صفاتش که از حیث ذات و عدد نامتناهی و با ذات او متحدند، در عوالم نامتناهی تجلی می‌کند و البته در این عالم با دو صفت فکر و بعد تجلی کرده است. تصور اسپینوزا از خدا چندان شفاف نیست و شارحان فلسفۀ او را به چالش انداخته است؛ چنانکه پاره‌ای او را دئیست، پاره‌ای ملحد و پاره‌ای همه‌خدا‌انگار دانسته‌اند. این تفاسیر متعارض، تحلیل تلقی او از خدا را ضرورت می‌بخشد. در خصوص نسبت میان ذات و صفات خدا و در تفسیر تعریف 2 از بخش 2 اخلاق «2d2»، دو نظریۀ مهم وجود دارد: یکی نظریۀ مجموعه که بر طبق آن ذات خداوند مجموعه‌ای از صفات متمایز است و دیگری نظریۀ کلیت که بر اساس آن، ذات خداوند عین کلیت صفات غیرمنفصل خواهد بود. در این مقاله تفاسیر متفاوت در باب تصور اسپینوزا از خدا و تمایز میان ذات و صفات او بررسی شده است.
 

کلیدواژه‌ها


  1. اسپینوزا، باروخ (1364).  اخلاق، ترجمۀ محسن جهانگیری، مرکز نشر دانشگاهی.
  2. جهانگیری، محسن (1390). مجموعه مقالات (3): فلسفۀ غرب، تهران، حکمت.
  3. Curley, Edwin (1988), Behind the Geometrical Method, Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
  4. Deveaux, Sherry (2003), The Divine Essence and the Conception of God in Spinoza, Synthese, Vol. 135, No. 3, pp. 329-338.
  5. Donagan, Alan (1973), Essence and the Distinction of Attributes in Spinoza, A Collection of Critical Essays, ed. Marjorie Grene, Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press.
  6. ____________ (1988), Spinoza, Chicago, Illinois: the University of Chicago Press.
  7.  Etienne Gilson (1969), God and Philosophy, New Haren and London: Yale University Press.
  8. Flage, Daniel E. (1989), The Essences of Spinozas God, History of Philosophy Quarterly, Vol. 6, No.7, pp. 147-160.
  9. Hubbeling, H. G. (1967), Spinozas Methodology, Assen: Royal VanGorcum Ltd.
  10.  Joachim, H. Harold (1964), A Study of the Ethics of Spinoza, New York: Russell and Russell.
  11.  Parchment, Steven (1996), The God /Attribute Distinction in Spinozas Metaphysics: A Defense of Causal Objectivism, History of Philosophy Quarterly, Vol. 13, No.1, pp. 55-72.
  12.  Spinoza, Benedict (1883), The Chief Works of Benedict De Spinoza, Vol.2 translated by R. H. M. Elwes, New York: Dover Publications Inc.
  13.  ________________ (1963), Earlier Philosophical Writings (The Cartesian Principles and Thoughts on Metaphysics), Translated by Frank A. Hayes, New York: The Bobbs-Merrill company, Inc.