هنر ارزشی و غیرارزشی از دیدگاه افلاطون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفۀ هنر و مدرس دانشگاه بوعلی سینای همدان

چکیده

از آنجا که افلاطون اولین فیلسوفِ آغازگر تألیف در حوزۀ زیبایی و بر زیبایی‌شناسی هنری بعد از خود بسیار تأثیر‌گذار بوده است، بررسی دیدگاه وی در خصوص زیبایی‌های هنری اهمیت بسیاری دارد. البته هرچند هنرهای زیبا، به‌نحوی که در عصر حاضر مصطلح است، در دوران افلاطون مطرح نبوده، اما می‌توان از مطالب و آرایی که افلاطون به‌طور پراکنده در باب هنرهای زیبا بیان کرده است، نظر وی را کشف کرد. راجع به دیدگاه افلاطون پیرامون هنرهای زیبا دو نظر وجود دارد. برخی او را موافق هنر دانسته‌اند و در صدد توجیه مخالفت‌های صریح وی برآمده‌اند و برخی نیز او را ضدّ و مخالف هنر دانسته‌اند. در این پژوهش فارغ از نظر موافقان و مخالفان به بررسی هنر از دیدگاه افلاطون پرداخته می‌شود و نتیجه آنکه وی را نه می‌توان مخالف و نه موافق مطلق هنرهای زیبا دانست. بلکه افلاطون به دو نوع هنر معتقد است؛ هنر ارزشی و غیرارزشی و برای هر یک از این انواع ویژگی‌هایی ذکر می‌کند؛ که اساسی‌ترین وجه ممیزۀ این دو هنر، بهره‌مندی از زیبایی مطلق؛ یعنی منشأ الهی داشتن است.
 
 

کلیدواژه‌ها


- احمدی، بابک (1385). حقیقت و زیبایی، تهران، نشر مرکز.
- افلاطون (1380). رسالۀ ایون (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
-   _____    (1380). رسالۀ تیمائوس (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
- _____ (1380). رسالۀ جمهوری (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
-_____(1380) رسالۀ جمهوری (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
- _____ (1380). رسالۀ فایدون (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران، خوارزمی.
- _____ (1380). رسالۀ قوانین (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
- _____ (1380). رسالۀ مهمانی (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران، خوارزمی.
- _____ (1380). رسالۀ هیپیاس (دورۀ کامل آثار افلاطون)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
- اتینگهاوزن، ریچارد و دیگران (1374).تاریخچۀ زیبایی‌شناسی و نقد هنر، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران، مولی.
- بلخاری، حسن (1386). ابداعات فارابی در مفهوم و کارکرد تخیل، فصلنامۀ پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ 54: 75 - 90.
- _____ (1389). سادرشیا و میمسیس: بررسی تطبیقی حکمت هنر هندی و فلسفة هنر یونانی با تکیه بر آرای فلوطین، فصلنامۀ حکمت و فلسفه، شمارۀ دوم، سال ششم: 35 - 54.
- بینای مطلق، سعید (1390). هنر در نزد افلاطون، تهران، مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار.
- پتروپولوس، جان سی (1382). مترجم، منصور ابراهیمی، مقاله: آرای هومر و هزیود و گورگیاس در باب اصول نظری و عملی هنر، فصلنامۀ خیال، شمارۀ 7: 74 - 101.
- راهیل قوامی، فاطمه (1386). فرم و محتوا در دنیای افلاطون با توجه به هنر و اثر هنری، به‌ویژه نقاشی، فصلنامۀ خیال، شمارۀ 21 و 22: 118 - 163.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1369). نقد ادبی، تهران، امیرکبیر.
- سلیمانی، بلقیس (1379). هنر و زیبایی از دیدگاه افلاطون، تهران، گوهر منظوم.
- سید غلامی موسوی، زینت‌السادات (1387). موسیقی در فلسفۀ افلاطون، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 75: 241 - 256.
- ضیمران، محمد (1377). جستارهای پدیدارشناسانه پیرامون هنر و زیبایی، تهران، کانون.
- طاهری، محمد (1391). بررسی آرای افلاطون و ارسطو در نقد محاکات و هنر شاعری، فصلنامة علمی پژوهشی کاوشنامه، شمارۀ 24: 9 – 42.
- علمی سولا، محمد کاظم (1391). پیوند عشق حقیقی و زیبایی مطلق از دیدگاه افلاطون و ملاصدرا، فصلنامۀ قبسات، شمارۀ 66: 53 - 82.
- کاپلستون، فردریک (1368). تاریخ فلسفه (یونان و روم)، ترجمۀ سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران، سروش.
- مرادی، علی (1378). هنر از دیدگاه افلاطون، فصلنامۀ هنر دینی، شمارۀ 2: 79 - 87.
- نجفی افرا، مهدی (1375). مثل از افلاطون تا علامه، کیهان اندیشه، شمارۀ 68: 3 - 12.
- ووادیسواف، تاتارکیویچ (1390). مقاله: زیبایی‌شناسی افلاطون، ماهنامۀ علمی و تخصصی اطلاعات حکمت و معرفت، ترجمۀ سید جواد فندرسکی، شمارۀ 65: 42 - 46.
-http:// Zalta , Edward N. (ed.), plato.stanford.edu/entries/episteme- techne