مبانی کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استاد دانشگاه تهران

چکیده

      در تفکر صدرایی و با توجه به اصول و مبانی فلسفی وی، کرامت انسان امری حقیقی و وجودی است، نه اعتباری و قراردادی و چون وجود ذومراتب محسوب می‌شود، پس کرامت نیز امری تشکیکی و دارای مراتب است. بر این اساس انسان ذاتاً دارای کرامت است، یعنی کرامت در نظام تکوین و با فطرت انسانی عجین و امری ثابت و لایتغیر بوده که به‌دلیل ویژگی‌هایی چون، عقل و خرد، نفخة روح و ... به انسان ارزانی شده است، اما انسان در سیر صعودی می‌تواند به جهانی وسیع‌تر و بالاتر برسد و به عقل قدسی متصل و به کرامت اکتسابی نائل شود. البته تحصیل مراتب کرامت اکتسابی نیز با صفات کمالی وجودی مانند علم و معرفت، ایمان، تقوا و تعقل میسر است. پس کرامت انسان از نگاه ملاصدرا امری دوسویه محسوب می‌شود که یک سوی آن انسان و سوی دیگر آن ملکوت قرار دارد و انسان حقیقت یگانه‌ای است که می‌تواند از مرتبۀ جسمانی تا مقام روحانی سفر کند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم
  2. ابن‌عربی، محی‌الدین (1370). فصوص الحکم، تهران: انتشارات الزهرا.
  3. ابن‌فارس، ابی‌الحسین احمد (1418ق). معجم المقاییس اللغه، بیروت: دارالفکر، چاپ دوم.
  4. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1412ق). لسان العرب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
  5. افلاطون (1380). دورۀ کامل آثار افلاطون، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
  6. بایرتز، کورت (1384). ایدۀ کرامت انسان، ترجمۀ شهین اعوانی.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر انسان به انسان، تحقیق محمدحسین الهی‌زاده، قم: انتشارات اسراء.
  8.  ـــــــــــــــــــ (1375). رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه)، قم: مرکز نشر اسراء.
  9. ....................................،(1383). تفسیر موضوعی قرآن، قم: انتشارات اسراء، چاپ سوم.
  10. ..................................(1369). کرامت در قرآن، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ سوم.

11. .................................. (1385)،ادب فنای مقربان، قم: انتشارات اسراء، چاپ دوم.

12. ................................... (1376) کرامت در قرآن، تهران مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ پنجم.

13. ...................................،(1381). هزار و یک کلمه، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.

14. حسینی زبیدی، السید محمد (1407ق). تاج العروس من جواهر القاموس ،بیروت: انتشارات داراحیاءالتراث.

15. خمینی، روح الله (1378). صحیفۀ نور،تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).

16. دینانی،غلامحسین (1383). جایگاه ملاصدرا در علوم عقلی، مجموعه مقالات دومین همایش جهانی ملاصدرا، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا: 33 – 21.

17. .................................. (1387). حکمت نظری و عملی، مجموعه مقالات نخستین همایش ملاصدرا، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا: 29 – 41.

18. راغب اصفهانی، ابی القاسم الحسین (1404ق). المفردات فی غریب القرآن، تهران: دفتر نشر کتاب، چاپ دوم.

19. رجبی، محمود (1379). انسان شناسی، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول.

20. سبزواری، حاج ملاهادی (بی‌تا). منظومه حکمت، قم، دارالعلم، چاپ سنگی.

21.  طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی  للمطبوعات.

22. .....................................................(1374). المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات حوزه.

23. طریحی، فخرالدین (1403ق). مجمع البحرین، بیروت: الوفاء، چاپ دوم.

24. عبداللهی، مهدی (1390). کمال نهایی انسان و راه تحصیل آن از دیدگاه فیلسوفان اسلامی، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

25.  فراست،اسماعیل (1385). درس‌های اساسی فلاسفه بزرگ، ترجمۀ منوچهر شادان ،تهران: انتشارات بهجت.

26. محمد پور دهکردی، سیما (1391). کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا و کانت، قم: موسسه بوستان کتاب، چاپ اول.

27. محمد رضایی، محمد (1390). کلام جدید با رویکرد تطبیقی، قم: دفتر نشر معارف، چاپ اول.

28. مجلسی، محمدباقر (1388). بحارالأنوار، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.

29. مصطفوی، حسن (1360) التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگان ترجمه و نشر کتاب.

30. معین، محمد (1375). فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات امیرکبیر.

31. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1380). المبداءوالمعاد، تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

32. ـــــــــــــــــــــــ (1368). الحکمه المتعالیه فی الاسفارالاربعه، قم: انتشارات مصطفوی.

33. ــــــــــــــــــــــ(1375). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین، تصحیح حامد ناجی، تهران: حکمت  صدرا.

34. ـــــــــــــــــــــــ (1385). اسرارالایات، تصحیح محمد موسوی، تهران: انتشارات حکمت.

35. ـــــــــــــــــــــــ (1419ق). تفسیرالقرآن الکریم، تحقیق محمدجعفر شمس‌الدین، بیروت: انتشارات دارالتعارف.

36. ـــــــــــــــــــــــ(1381). رساله سه اصل، تصحیح سید حسین نصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

37. ـــــــــــــــــــــــ.(1382). الشواهدالربوبیه،تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، قم: انتشارات بوستان کتاب.

38. ـــــــــــــــــــــ(1387). رساله فی اتحاد العاقل و المعقول،تصحیح بیوک علیزاده ،تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

39. ــــــــــــــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولا، چاپ اول

40. ـــــــــــــــــــــــــ (1382). الاسفار الاربعه، تصحیح و تحقیق، علی اکبر رشاد، با اشراف سید محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول.

41. ...............................................(1360). اسرارالآیات، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی ، تهران، انتشارات انجمن حکمت و فلسفه ایران.

42. .................................................(1366). التفسیرالقرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوی، قم، انتشارات بیدار، چاپ دوم.

43. .............................................. (1360). الشواهد الربوبیه، تصحیح و تحقیق سید جلال‌الدین آشتیانی، المرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم.

44. ............................................. (1340). رساله سه اصل، تصحیح و اهتمام دکتر سید حسین نصر، تهران: دانشگاه معقول و منقول.

45. ..............................................،(1383). شرح اصول کافی، مصحح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

46. نصری، عبدالله (1376). سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

47. یگر، ورنر (1376). پایدیا، ترجمۀ محمدحسین لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.