الهیات تنزیهی افلوطین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفۀ غرب

چکیده

مقالۀ حاضر ارائۀ توصیف و تحلیلی است از الهیات تنزیهی افلوطین. او در این روش تلاش می‌کند شناختی عقلی دربارۀ خدا هرچند به نحو سلبی به‌دست آورد. سلب در این الهیات نه به‌معنای سلب محض و نه به‌معنای فقدان، بلکه سلب مبتنی بر تنزیه است که به تنزیه و پالایش یک مفهوم یا جوهر برای رسیدن به معنای حقیقی و دقیق آن می‌پردازد. بنابراین روش سلبی در الهیات سلبی افلوطین که همان روش تنزیه عقلی است، رها و حذف کردن کیفیات اضافی از احد برای دستیابی عقلی به وحدت محض و بساطت صرف اوست. وی در توصیف روش سلب به «اسناد و توصیف احد به آنچه نیست نه به آنچه هست» تأکید می‌کند و می‌توان از جنبۀ عقلی برای روش سلبی دو موضوع در نظر گرفت: یکی سلب انتقادی همۀ اظهارات مثبتی که انسان می‌تواند در مورد خدا طرح کند و دیگری سلب انتقادی از سلب‌های ما که هیچ‌گاه خاتمه نمی‌یابد. اما آنچه از طریق این روش سلبی دستگیر انسان می‌شود، شناخت عقلی نه از خود خدا، بلکه دربارۀ او (فیوضات) است. ما نمی‌توانیم هیچ شناخت عقلی از ذات او به‌دست آوریم و از این‌رو نمی‌توانیم هیچ از او سخن بگوییم.
 

کلیدواژه‌ها


ارسطو (1367). متافیزیک، ترجمۀ شرف‌الدین خراسانی، تهران: نشر گفتار.
- افلاطون (1380). دورۀ مجموعه آثار، ج ۲ - 1، ترجمۀ محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: انتشارات خوارزمی.
- افلوطین (1366). انئادها، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
- یاسپرس، کارل (1388). افلوطین، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
 
- Armstrong, A. H (1979a), The Escape of the One. An Investigation of Some Possibilities of Apophatic Theology Imperfectly Realised in the West,  in Plotinian and Christian Studies, London, Variorum Reprint.
- ---- (1979b), Negative Theology, in Plotinian and Christian Studies, London, Variorum Reprints.
- --- (1973), Elements in the Thought of Plotinus at Variance with Classical Intellectualism, The Journal of Hellenic Studies, Vol. 93, pp. 13-22.
- Carabine,D (1995), The Unknown God, Negative Theology, In The Platonic Tradition: Plato To Eriugena, Lounain, Peeters Press.
- Hadot, P (1987), Exercices spirituels et philosophie antigue, Paris, Etudes Augustiniennes.
- ---- (1988), commentaire et notes, In Plotin, Traite’ 38 (VI,7) , Paris, Les E’dtitions Du Cerf,.
 - Kenny,J.P (1993), The Critical Value of Negation Theology, The Harward Theological Review, Vol. 86, No. 4 (Oct.), pp. 439-453.
- Mortley.R (1975), Negative Theology and Abstraction in Plotinus, The American Journal of Philology, Vol. 96, No. 4 (Winter), pp. 363-377.
- Nikulin, Dmitri (1998), The one and many in Plotinus,  Hermes, 126. Bd. H. 3, pp. 326-340
- O’meara,D.J (1993), Plotinus, An introduction to the Enneads, Oxford, Clarendon Press.
- Plotinus (1969) The Enneads, trans. S. Mackenna, London, Faber and Faber Limited .
- Plotinus (1988) The EnneadsI-VII, trans. A.H.Armstrang, London Harward Unversity Press.
- Sells,M (1985), Apophasis in Plotinus: A Critical Approach, The Harvard Theological Review, Vol. 78, No. 1/2 (Jan. - Apr.,), pp. 47-65.
- Wolfson, H. A (1952), Albinus and Plotinus on Divine Attributes, The Harvard Theological Review, Vol. 45, No. 2 (Apr), pp. 115-130.
-       Carabine.D (1995), The Unknown Theology, Negative Theology,InThe Platonic Tradition: Plato To Eriugena, Louvain, Peeters Press.
-       Proclus (1987), Commentary on Plato’s Parmenides, trans.G.R,Morrow and J.M,Dillon, Princeton University Press.