ویژگی های حیات معقول به عنوان هدف متعالی انسان و راه های وصول به آن در اندیشه علامه محمدتقی جعفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان

چکیده

غایت‌انگاری و آینده‌نگری به‌عنوان امری فطری، همواره انسان را به پژوهش در کشف اسرار و رموز پدیده‌های عالم، نظام هستی و وجود خود وادار کرده است. اگر پرسشگری در ساختار ذهن انسان نبود و اگر ذهن انسان، در طلب هدف و غایت نبود، گره از هیچ مشکلی در سراسر عالم انسانی گشوده نمی‌شد. علامه جعفری با ارائۀ الگوی «حیات معقول» به‌عنوان هدف متعالی جامعۀ بشری، فلسفۀ هستی انسان را، انتقال از حیات معمول به حیات معقول می‌داند. حیات معقول، حیات آگاهانه‌ای است که نیروها و فعالیت‌های جبری و جبرنمای حیات طبیعی را با برخورداری از آزادی اختیار، در مسیر اهداف تکاملی نسبی تنظیم می‌کند و شخصیت انسانی را که به‌تدریج در این گذرگاه ساخته می‌شود، وارد هدف اعلای حیات خواهد کرد. این هدف متعالی، شرکت در آهنگ کلی هستی وابسته به کمال برین است. جلوۀ عالی حقیقت رو به کمال، حیات آگاه نسبت به حقایق والای هستی، رهیدن از دام کمیت‌ها و ورود به آستانۀ ابدیت از ویژگی‌های حیات معقول هستند. هدف این نوشته، تحلیل هدف متعالی انسان و راه‌های وصول به آن در اندیشۀ این متفکر است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


  1.  جعفری، محمدتقی (1381). امام حسین (ع) شهید فرهنگ، پیشرو انسانیت، تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  2. ______ (1357). ایده‌آل زندگی و زندگی ایده‌آل، تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  3.   ______ (1357). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، تهران: چاپخانۀ حیدری.
  4.   ______ (1363). تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی، ج 7 - 9، تهران: انتشارات اسلامی.
  5. ______ (1373). تکاپوی اندیشه‌ها، تنظیم و تدوین علی رافعی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  6. ______ (1360). حیات معقول، تهران: انتشارات سیما.
  7. ______ (بی‌تا). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، تهران: انتشارات شرکت سهامی چاپخانۀ وزارت ارشاد اسلامی.
  8.   ______ (1362). شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی، تهران: امیرکبیر.
  9. ______ (بی‌تا).  فلسفه و هدف زندگی، تهران: ناصرخسرو.
  10. جوادی آملی، عبدالله (1388). جامعه در قرآن، قم: اسراء.
  11.  مولوی، جلال‌الدین (1384). دیوان کبیر (شمس)، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: طلایه.
  12. ______(1363). مثنوی معنوی، تهران: امیرکبیر.