تحلیل مؤلفه‌های معرفت دینی از منظر استاد جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار؛ مرکز آموزش‌های عمومی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی، تهران، ایران

چکیده

هدف: فکر و آگاهی برای انسان به‌عنوان یک موجود آگاه و مختار بسیار مهم است. برای جوامعی که دین الهی را به‌عنوان عنصر اصلی زندگی خود پذیرفته‌اند، این مسئله که چه فکری، فکر دینی و چه معرفتی، معرفت الهی محسوب می‌شود، بسیار اساسی است. هدف این نوشتار بررسی چیستی معرفت دینی اسلامی از دیدگاه استاد جوادی آملی خواهد بود. این مقاله مؤلفه‌های معرفت دینی و چگونگی حصول آن را از دیدگاه استاد معلوم می‌کند. روش تحقیق در این نوشتار، توصیفی - تحلیلی است و از دیگر روش‌های پژوهش استفاده نمی‌شود.استاد جوادی عقل و نقل را دو وسیلۀ تحصیل معرفت دینی می‌داند. از دیدگاه ایشان امکان ندارد کسی بتواند بدون پشتوانه‌های عقلی به متون دینی مراجعه کند و به معرفت دینی نائل شود. فهم متون دینی خالی‌الذهن برای هیچ‌کس اتفاق نمی‌افتد و طرفداران مکتب تفکیک که چنین داعیه‌ای دارند، خود دچار اختلاف‌های فراوانی در فهم متون دینی هستند. البته ایشان نظریۀ تکامل معرفت دینی را (که عقل را معیار درستی و نادرستی فهم متون دینی می‌داند) نیز نمی‌پذیرد.از نظر استاد سنجش عقلی و نقلی دو مؤلفه‌ای هستند که در تعامل با هم، معرفت دینی را شکل می‌دهند. سنجش عقلانی در قالب عقلِ مصباح و عقلِ منبع نمایان می‌شود و سنجش نقلی در رجوع به الفاظ قرآن و سنت. این دو مؤلفه در نمایاندن معرفت دینی با هم تعاضد دارند و اگر بنا بر فرض محال، تعارضی رخ دهد، این تعارض با ترجیح یکی بر دیگری حل می‌شود.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.

    1.  بحرانی، هاشم‌بن سلیمان (1416 ق). تفسیر برهان، چ اول، تهران: بنیاد بعثت.
    2.  جوادی آملی، عبدالله (1380). انتظار بشر از دین، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
    3.  ــــــــــــــــــــــــــ (1386). اسلام و محیط زیست، چ سوم، قم: مرکز نشر اسراء.
    4.  ــــــــــــــــــــــــــ (1369). پیرامون وحی و رهبری، اصفهان: انتشارات الزهراء.
    5.  ــــــــــــــــــــــــــ (1386). تفسیر انسان به انسان، قم: مرکز نشر اسراء.
    6.  ــــــــــــــــــــــــــ (1378). تفسیر تسنیم، جلد 1، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
    7.  ــــــــــــــــــــــــــ (1384). حق و تکلیف در اسلام، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
    8.  ــــــــــــــــــــــــــ (1381). دین‌شناسی،قم: مرکز نشر اسراء.
    9.  ــــــــــــــــــــــــــ (1372). زن در آینۀ جلال و جمال، چ سوم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
    10.  ــــــــــــــــــــــــــ (1384). سرچشمۀ اندیشه، جلد 1، چ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
    11.  ــــــــــــــــــــــــــ (1383). سرچشمۀ اندیشه، جلد ، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
    12.  ــــــــــــــــــــــــــ (1370). شناخت‌شناسی در قرآن، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیه.
    13.  ــــــــــــــــــــــــــ (1373). شریعت در آینۀ معرفت، چ دوم، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
    14.  ــــــــــــــــــــــــــ (1386). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، چ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
    15.  ــــــــــــــــــــــــــ (1381). نسبت دین و دنیا، قم: مرکز نشر اسراء.
    16.  ــــــــــــــــــــــــــ (1388). وحی و نبوت، چ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
    17. حکیمی، محمد رضا (1375). مکتب تفکیک، چ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

     19. سروش، عبدالکریم (1373). قبض و بسط تئوریک شریعت، چ سوم، تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.

    20. طبری، ابوجعفر محمدبن جریر (1412 ق). تفسیر طبری، چ اول، بیروت: دارالمعرفه.