تحلیل انتقادی تأویل ابن‌سینا و میرداماد از نظریۀ مُثُل افلاطونی از منظر سید احمد علوی و ملامحمد آقاجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران

چکیده

نظریه مُثُل در طول تاریخ فلسفه موافقان و مخالفانی دارد. عده‌ای مانند فارابی، ابن‌سینا و میرداماد آن را نقد و تأویل کرده‌اند. دو حکیم مسلمان سید احمد علوی شاگرد میرداماد و ملامحمد‌بن علیرضا‌بن آقاجانی شاگرد ملاصدرا از منظر متفاوتی به این نظریه نگریسته و نقدهای ابن‌سینا و میرداماد را به چالش کشیده‌اند. در این مقاله ابتدا به طرح مسئله و گزارشی از نظریۀ مُثُل و پس از آن به بررسی و تحلیل انتقادی این دو حکیم از تفسیر و تأویل‌های ابن‌سینا و میرداماد پرداخته‌ایم. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که هم ابن‌سینا و هم میرداماد در تبیین و نقد نظریه مُثُل افلاطونی دچار مغالطه و خلط شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن‌سینا (1376). الهیات من کتاب الشفاء، چ 4، قم: بوستان کتاب.
  2. ابونصر الفارابی (1405 ق). الجمع بین رأی الحکیمین، چ 2، تهران: انتشارات الزهراء.
  3. افلاطون (1374). جمهور، ترجمۀ فؤاد روحانی، چ ششم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  4. ـــــــ (1380). دورۀ آثار افلاطون، ترجمۀ محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، چ سوم، تهران: خوارزمی.
  5. آشتیانی، سید جلال‌الدین (1378). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، چ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
  6. تعلیقه نویسان (بی‌تا). تعلیقات الهیات شفا، چاپ اول، سنگی، قم: بیدار.
  7. سید احمد علوی (1376). تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق، چ 1، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
  8. شیخ آقابزرگ تهرانی (1408). الذریعة إلی تصانیف الشیعة، انتشارات اسماعیلیان قم و کتابخانۀ اسلامیه تهران.
  9. شیخ حر عاملی (1385 ق). أمل الآمل، بغداد: اندلس.
  10. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1382). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، چ اول، قم: انتشارات مؤسسۀ مطبوعات دینی.
  11. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1386 ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة، چ اول، قم: مصطفوی.