تحلیل انتقادی تقریر اسپینوزا از برهان وجودی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

نزد اسپینوزا خدا همان جوهر است که یگانه حقیقت مطلق هستی می‌شود. اسپینوزا برای اثبات وجود خدا به برهان وجودی متوسل شد و ادعا کرد که برای اثبات وجود عینی خدا، تصور ذاتش کافی است. وی در قضیۀ یازده از کتاب اخلاق به چهار تقریر از براهین وجودی می‌پردازد و در آن خدا را اثبات می‌کند. چهار تقریر او بیانگر استلزام وجود خدا از تصور ذات، ضروری بودن وجود، توانایی و قدرت خدا برای هستی و هستی‌بخشی به دیگر موجودات است که ناشی از نبودن مانعی برای عدم اوست. در نتیجه، می‌توان او را کامل‌ترین وجود قدرتمند و نامتناهی ضروری دانست. به‌طور کلی، تمامی براهین به همان تصور واضح و متمایز دکارتی از خدا برمی‌گردد که از طریق تصور ذات او، وجودش اثبات می‌شود. در واقع، براهین او یا بازسازی براهین قبلی‌ هستند یا تکرار دقیق آنها که با اختلاف‌های جزیی در قالب قضیۀ جداگانه‌ای مطرح شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


  1. اسپینوزا، باروخ (1364). اخلاق، محسن جهانگیری، تهران: نشر دانشگاهی.
  2. پارکینسون، جرج هنری ردکلیف (1380). نظریۀ شناخت اسپینوزا، ترجمۀ مسعود سیف، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
  3. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1381). عقل و تجربه از نظر اسپینوزا، ترجمۀ محمد علی عبداللهی، قم: بوستان کتاب.
  4. حسامی‌فر، عبدالرزاق (1385). براهین اثبات وجود خدا در آثار اسپینوزا، پژوهشنامۀ فلسفۀ دین، پاییز و زمستان، شمارۀ 8.
    1. Earl, William A, (1973). The ontological argument in Spinoza, Marjorie Grene, Spinoza, A Collection of Critical Essays, New York,Garden city
    2. Jaochim, Harlod(1901). A Study of Ethics of Spinoza, New York
    3. Garrett, Don,(2001). Spinoza s Ontological Argument, Lioyd, Critical Assessments, London, Rotledge
    4. Spinoza, Benodict,(1883). The chief works of Benedict De Spinoza,vol 2, translated by R.H.M.Elwes,New York, Dover publication
    5. Wolfson, Harry Austryn,(1933). The Philosophy of Spinoza, Cambridge, Massachusettes