جستاری بر باخودبیگانگی اگزیستانسیالیستی و تحلیل آن با رویکرد قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

با افول سیطرۀ کلیسا و تردید و انکارِ باورهای منبعث از الهیات کلیسایی و حتی وجود خداوند، به‌عنوان یگانه هستی‌بخش و ساماندهندۀ حیات انسانی؛ اندیشوران غربی بر آن شدند تا با استغنای از هدایت‌های فرابشری و بر اساس مبانی انسان‌محورانه، حقیقت و هویت انسانی را بازطراحی کنند. در این مسیر، باخودبیگانگیِ انسان، به‌ویژه از سوی فیلسوفان اگزیستانسیالیستی مورد توجه جدی قرار گرفت؛ اما ژرفای عمیق و پیچیدۀ حقیقت انسان، تکاپوی اندیشه‌های خودبنیان را از پیگیری اهداف شایسته و متعالی انسانی عاجز کرده، اهمیت و ضرورت پناهندگی به معارف وحیانی را بیش از پیش جلوه‌گر کرد. نوشتار پیش رو، با شیوۀ اسنادی ـ تحلیلی ضمن نمایاندن تلاش‌های ناتمام اندیشوران وجودگرا در رازگشایی باخودبیگانگی انسان، در صدد برآمده است تا با بهره‌گیری از آموزه‌های قرآنی، به پاسخ پرسش اساسی پیرامونِ خود حقیقی انسان و مظاهر با خود بیگانگی او رهنمون شود و برای مصونیت از آن، راهکارهای قرآنی ذکر، توسل، دعا و توبه را ترسیم کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌فهد حلی، احمدبن محمد (1407). عدة الداعی و نجاح الساعی، قم: دارالکتب الإسلامی.
  2. ابن‌بابویه، محمدبن علی (1398). توحید صدوق، قم: جامعۀ مدرسین.
  3. استیونسن، لسلی (1368). هفت نظریه دربارۀ طبیعت انسان، ترجمۀ بهرام محسن‌پور، تهران: انتشارات رشد.
  4. امام خمینی، روح‌الله (1384). تفسیر سورۀ حمد، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  5. تیلیش (تیلیخ)، پل (1381). الهیات سیستماتیک، ترجمۀ حسین نوروزی، تهران: انتشارات حکمت.
  6. جوادی آملی، عبدالله (1390). انسان از آغاز تا انجام، قم: اسراء.
  7. ــــــــــــــــــ (1389). تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
  8. ــــــــــــــــــ (1376). تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 6، سیرة پیامبران در قرآن، قم: اسراء.
  9. ــــــــــــــــــ (1387). مبادی اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
  10. ــــــــــــــــــ (1388). حکمت عبادات، قم: اسراء.
  11. ــــــــــــــــــ (1389). ادب فنای مقربان، قم: اسراء.
  12. رجبی، محمود (1386). انسان‌شناسی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  13. سارتر، ژان پل (1386). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشری، ترجمۀ مصطفی رحیمی، تهران: نیلوفر.
  14. طباطبایی، محمد حسین (1371). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
  15. طبرسی، فضل‌بن حسن (1372). مجمع‌البیان، تهران: ناصر خسرو.
  16. کاپلستون، فردریک (1386). تاریخ فلسفه، جلد 7 (از فیشته تا نیچه)، ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  17. کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  18. کین، سم (1375). گابریل مارسل، ترجمۀ مصطفی ملکیان، تهران: گروس.
  19. مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحارالانوار، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی.
  20. مصباح یزدی، محمد تقی (1386). مشکات، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  21. مطهری، مرتضی (1383). مجموعه آثار، تهران: صدرا.
  22. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1366). تفسیر قرآن کریم، قم: بیدار.
  23. مولانا، جلال‌الدین محمد بلخی (1389). مثنوی معنوی، تهران: شهرزاد.
  24. نیچه، فریدریش (1382). چنین گفت زرتشت، ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: آگه.
  25. ورنو، روژه؛ ژان آندره وال و دیگران (1372). نگاهی به پدیدارشناسی و فلسفه‌های هست بودن، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
  26. هایدگر، مارتین (1389). هستی و زمان، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
  27. هوردرِن، ویلیام (1368). راهنمای الهیات پروتستان، ترجمۀ طاطه‌وس میکائیلیان، تهران: علمی و فرهنگی.
مجله علمی
دوره 16، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 111-131

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار