یکی از مسائل مهم در حوزۀ تحقیقات دینی، تبیین ماهیت و کیفیت رابطۀ انسان و خداست، به‌ویژه که در بسیاری از ادیان، سعادت نهایی انسان در گرو برقراری ارتباط صحیح با خداوند دانسته می‌شود. در این زمینه، آیین زرتشتی با رویکرد خاصی که به خدا، نظم عالم، جایگاه هستی‌شناختی انسان و اخلاقیات دارد، دیدگاه پیچیده‌ای در این خصوص دارد و به جوانب مختلفی دربارۀ رابطۀ انسان و خدا پرداخته است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل رابطۀ بین انسان و اهوره‌مزدا و با تأکید بر متون اوستایی و پهلوی در صدد پاسخگویی به چیستی و چگونگی این رابطه است. از این جنبه، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعۀ کتابخانه‌ای سامان یافته است. با توجه به یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت که در آموزه‌های زرتشتی، مهم‌ترین نوع رابطۀ بین انسان و خدا، رابطۀ وجودشناختی و تکوینی محسوب می‌شود. در بستر چنین رابطه‌ای است که انسان باید نسبت معرفتی خود با خدا را قوام بخشد و در چارچوب دیانت زرتشتی، پرستش خداوند و زیستن بر طبق قواعد راستین دین را سرلوحۀ زندگی خود قرار دهد تا بتواند آن‌گونه نسبتی را با خداوند برقرار کند که هم مؤید اَشه/aŝa (نظم راستین و اهورایی عالم) هم سبب زوال اهریمن و هم موجب سعادت اخروی فرد مؤمن باشد. بنابراین، می‌توان گفت که در آموزه‌های آیین زرتشتی آن‌گونه که در متون اوستایی و پهلوی ظهور و بروز یافته است، رابطۀ تشریعی و سعادت‌شناختی/ فرجام‌شناختی انسان با خدا، در ذیل رابطۀ وجودشناختی/ تکوینی معنا پیدا می‌کند.
میرفخرایی، مهشید [مترجم] (1390). روایت پهلوی، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ــــــــــــــــ [مترجم] (1386). هادخت نسک، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ویدنگرن، گئو (1381). جهان معنوی ایرانی از آغاز تا اسلام، محمود کندری، تهران: انتشارات میترا.
Baily, H. W. , (1943). Zoroastrian Problems in the Ninth-Century Books, Ratanbai Katrak Lectures, Oxford; 2nd ed. With new introduction.
Duchesne-Guillemin, J.,(1962). La religion de l’Iran anccien (Presses Universitaires de France: Paris, trans, Kaihusroo M. Jamasp Asa, The Religion of Ancient Iran( Bomboy: Tata Press. 1973).
Götze, Al., (1923). “Persische Weisheit in griechischem Gewande. Ein Beitrag zur Geschichte der Mikrokosmos-Idee”, Zeitschrift für Indologie und Iranistik2: 60-98, 167-177.
Hintze, A. (1994). Der Zamyad-Yast. Edition, übersetzung, Kommentar (Wiesbaden: Reichert).
Humbach, H. and Ichaporia, P.(1998). Zamyad yasht: Yasht 19 of the Younger Avesta. Text, Translation, Commentary (Wiesbaden: Harrassowitz).
Humbach, H., (1991). The GAThAs of Zarathushtra and other old Avestan texts, in collaboration with J. Elfenbein and p.o. Shjaervǿ, 2 vols. (Indogermanische Bibliothek, Reihe1), Heidelberg.
Madan(ed), D. M. (1911). The complete text of the Pahlavi Dinkard, 2 vols., Bombay.
Menasce, J. P., Le troisieme livre du Denkart, Traduit du pehlevi (Paris: Libraire C.Klincksieck).
Narten, J. (1986). Yasna Haptanghaiti, Wiesbaden.
Reitzenstein, R.; and H. H. Schaeder, (1926). Studien zum antiken Synkretismus-Aus Iran und Griechenland( Studien der Bibliotek Warburg, 7), Leipzig.
Shaked, S. (1971). “ The Notion ‘menog’ and ‘getig’ in the Pahlavi Texts and their Relation to Eschatology”, Actor33: 59-107; repr: in Shaked 1995: 59-107.
Shjaervǿ, P. O., (2011). The Spirit of Zoroastrianism (New Haven, CT/London: Yale University Press.
Vevaina, Y. S. D. (2015). “ Theologies and Hermeneutics” in The Wiley Blackwell Companion to Zoroastrianism, First Edition, Ed by Michael Stausberg and Yuhan Sohrab-Dinshaw Vevaina, WILEY Blackwell, UK.
منتظری, سیدسعیدرضا. (1398). تحلیل رابطۀ انسان و خدا در دین زرتشتی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی. مجله علمی " فلسفه دین ", 16(1), 133-156. doi: 10.22059/jpht.2019.256594.1005558
MLA
سیدسعیدرضا منتظری. "تحلیل رابطۀ انسان و خدا در دین زرتشتی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی", مجله علمی " فلسفه دین ", 16, 1, 1398, 133-156. doi: 10.22059/jpht.2019.256594.1005558
HARVARD
منتظری, سیدسعیدرضا. (1398). 'تحلیل رابطۀ انسان و خدا در دین زرتشتی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی', مجله علمی " فلسفه دین ", 16(1), pp. 133-156. doi: 10.22059/jpht.2019.256594.1005558
VANCOUVER
منتظری, سیدسعیدرضا. تحلیل رابطۀ انسان و خدا در دین زرتشتی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی. مجله علمی " فلسفه دین ", 1398; 16(1): 133-156. doi: 10.22059/jpht.2019.256594.1005558
