تبیین مایکل آلمیدا دربارۀ تقریر پاسخ‌داده‌نشدۀ مسئلۀ منطقی شر در دفاع اختیارگرایانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه کلام امامیه، دانشکدة الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 گروه فلسفه و کلام غرب، دانشکدة الهیات، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

3 گروه فلسفه، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 گروه کلام، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران

چکیده

مشهورترین و مقبول‌ترین دفاع فلسفی در مقابل مسئلۀ منطقی شر دفاع اختیارگرایانۀ آلوین پلنتینگا است. مایکل آلمیدا، در مقام یکی از منتقدان این دفاعیه، معتقد است که گرچه دفاع اختیارگرایانه پاسخ مناسبی به بسیاری از تقریرهای مسئلۀ منطقی شر داده است، جان مکی قرائت‌هایی مطرح کرده که با توضیحی خاص می‌تواند مسئلۀ منطقی شرِ احیاشده نام بگیرد. انتقاد آلمیدا، که مانند پلنتینگا خداباور و قائل به ناسازگاری جبر علّی‌ـ معلولی با اختیار خدا و انسان‌هاست، به طور مشخص متوجه یکی از مقدمات بحث‌برانگیز این دفاعیه، یعنی انگارۀ «شرارت فراجهانی همگانی»، است که به ادعای پلنتینگا احتمال دارد ویژگی ذاتی همۀ فاعل‌ها بین مخلوقات باشد. از نظر آلمیدا، این انگاره ناممکن است. زیرا علم مطلقِ پیشین الهی، بر اساس دیدگاهی نزدیک به مولینیزم، امکان فعلیت‌بخشی به جهان کامل اخلاقی را برای خداوند مهیا می‌کند، بدون اینکه منجر به نفی اختیار انسان‌ها شود. از نظر آلمیدا می‌توان به این مسئله پاسخ داد و از وجود خداوند دفاع کرد. البته، بیان راه‌حل او از اهداف این نوشتار نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابن‌سینا، حسین (1403 ق). الاشارات و التنبیهات (الهیات). تهران: دفتر نشر کتاب. ج 2 و 3.
آنسلم، قدیس دی آئوستا (1381). پروسلوگیون. مترجم: افسانه نجاتی. تهران: قصیده‌سرا.
پترسون، مایکل (1397). خدا و شر. مترجم: حسن قنبری. قم: کتاب طه.
پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس و بازینجر، دیوید (1379). عقل و اعتقاد دینی. مترجم: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. چاپ سوم. تهران: طرح نو.
پلانتینگا، الوین (1393). فلسفة دین: خدا، اختیار و شر. مترجم: محمد سعیدی‌مهر. چاپ سوم. قم: کتاب طه.
سعیدی‌مهر، محمد (1394). ضرورت، دلالت، و جهان‌های ممکن. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
صدر، سید محمدباقر (1379 ق). فلسفتنا. نجف: دار التعارف للمطبوعات.
فیاضی، غلام‌رضا و میرجعفری میان‌دهی، سید محمدجواد (1395). جبر فلسفی از دیدگاه استاد فیاضی. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ملاصدرا، محمد (بی تا). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. قم: منشورات مصطفوی.
Almeida, M. J. (2012). Freedom, God, and Worlds. Oxford: Oxford University Press.
Avicenna, H. (1982). Signs and Alerts (Theology). Tehran: Book Publishing Office. V. 2 & 3. (in Arabic)
Fayyazi, Gh. & Miandehi, S. M. J. M. (2016). Philosophical Determinism from the point of view of Professor Fayyazi. Qom: Mostafavi Publications. (in Persian)
Flint, T. (1998). Divine Providence: The Molinist Account. Ithaca, NY: Cornell University Press.
Hasker, W. (1989). God, Time, and Knowledge. Ithaca, NY: Cornell University Press.
Keathley, K. (2010). Salvation and Sovereignty: A Molinist Approach. Nashville: B & H Publishing Group.
Lewis, D. (1986). On the Plurality of Worlds. Oxford: Blackwell.
-----------. (2000). Evil for freedom’s sake? In Ethics and Social Philosophy: Vol. III (pp. 101-127). Cambridge: Cambridge University Press.
Mackie, J. L. (1982). The Miracle of Theism. Oxford: Clarendon.
MollaSadra, M. (n. d.). The Transcendent Philosophy In The Four Rational Travels. Qom: Mostafavi Publications. (in Arabic)
Otte, R. (2009). Transworld depravity and unobtainable worlds. Philosophy and Phenomenological Research, 78, 165-177.
Peterson, M. (2018). God and Evil. translator: H. Ghanbari. Qom: Taha book. (in Persian)
Peterson, M., Hasker, W., Reichenbach, B., & Basinger, D. (2000). Reason and Religious Belief. translator: A. Naraghi & E. Soltani. Third edition. Tehran: Tarh e No. (in Persian)
Plantinga, A. C. (1973). Which worlds could God have created?. The Journal of Philosophy, 70, 539-552.
-------------------. (1974a). God, Freedom, and Evil. Grand Rapids, Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing.
------------------. (1974b). The Nature of Necessity. Oxford: Oxford University Press.
------------------. (1986). On Ockham’s way out. Faith and Philosophy, 3, 235-269.
------------------. (2014). Philosophy of Religion: God, Freedom, and Evil. translator: M. Saidimehr. Third edition. Qom: Taha book. (in Persian)
Sadr, S. M. B. (1959). Our Philosophy. Najaf: Daar Al-Ta’arof le Al-Matbuat. (in Arabic)
Saidimehr. M. (2015). Necessity, Implication and Possible Worlds. Tehran: Scientific and cultural publishing company. (in Persian)
Tomberlin, J. E. & van Inwagen, P. (1985). Profiles: Alvin Plantinga. Dordrecht-Holland: D. Reidel Publishing Co.