شأن دین در مقابل اخلاق در فلسفة کانت؛ نگاهی نقادانه به تفسیر تحویل‌گرایانه از نسبت دین و اخلاق در فلسفة کانت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه فلسفه، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

تکیة کانت در فلسفة نقادی خود به برخی مبانی عقل‏ عملی، همانند جاودانگی نفس و وجود خداوند و در رأس همة آن‏ها خیر اعلی به‏ مثابة غایت قصوای اخلاق، با دو مؤلفة اساسی‏اش، یعنی فضیلت و سعادت، مُهر تحویل مطلق دین به اخلاق را بر پیشانی فلسفة او زده است. مطابق این نگرش گویی کانت کل دین را به اخلاق فرومی‏کاهد و از هیچ جنبه‏ای از دین ‏جز جنبة اخلاقی آن دفاع نمی‏کند و وجود سایر جنبه‏ها و ابعاد را زائد می‏داند. در حالت ضعیف‏تر، فلسفة کانت با مُهرنشان معتدل‏تری از فروکاهی با عنوان تحویل تفسیری دین به اخلاق روبه‌روست. مقالة حاضر می‏خواهد با تکیه بر اقسام مختلف تحویل‏گرایی نشان دهد که در نظام فکری و فلسفی کانت اگرچه دین یک عنصر ضروری تکمیل‏کنندة هدف غایی اخلاق است، خود کانت برای دین شأنی غیر از اخلاقی ‏بودن نیز قائل است. بنابراین، این دو قرائت رایج از نسبت دین و اخلاق در فلسفة کانت خالی از دشواری نیست.

کلیدواژه‌ها


Abdollahnejad, M. (2015). A Critique and Review of Kant's Moral Theology. Tehran: Third International Conference on Contemporary Philosophy of Religion. (in Persain)
Becker, L. C. (1999). A history of Western Ethics. Translated by A group of translators from the Imam Khomeini Educational and Research Institute. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute Publications. (in Persain)
Edwards, P. (2013). Encyclopedia of Philosophy of Ethics. Translated in to Persian as: Danesh-Name-i Falsafe-i Akhlaq. by Insha Allah Rahmati. Tehran: Sophia. (in Persain)
Edwards, R. (1979). Reason and Religion. Washington D.C. University Press of America.
Kant, I. (1950). Prolegomena to Any Future Metaphysics. Translated by Lewis White Beck, Liberal Arts Press.
--------. (1952). The Critique of Judgement. Translated by James Creed Meredith. Oxford.
--------. (1960). Religion within the Limits of Reason Alone. Translated by T.M. Green and H.H. Hudson. New York: Harper & Row, Publishers.
--------. (1979). Lectures on Ethics. Translated by Louis Infield. London.
--------. (1997). Critique of Practical Reason. Translated and edited by Cambridge: Cambridge University.
--------. (1999). Critique of Pure Reason. Translated and edited by Paul Guyer and Allen W. Wood. Cambridge University Press.
Kwan, T. (1983). Kant's 'Humanistic' Conception of Religion. in: Tunghai Journal, Vol. 24, Tunghai University Press.
Lazemi, F. & Shahraeini, S. M. (2020). Religion-Sensitive Morality in the Philosophy of David Hume: An Attempt to Unmask the Relationship between Religion and Morality in the Philosophy of David Hume. Philosophy of Religion. (in Persain)
Lazemi, F., Shahraeini, S M., & Paykani, J. (2016). A Comparative Study of Doubt in Descarte's and Hume's Systems of Thought. Tabriz University. (in Persain)
MacIntyre, A. (2003). A Short History of Ethics: A History of Moral Philosophy from the Homeric Age to the 20th Century. Translated by Insha Allah Rahmati. Tehran: Hekmat. (in Persain)
O'Neill, O. (1997). Kant on Reason and Religion. in The Tanner Lectures on Human Values. Vol. 18. edited by Grethe B. Peterson. 290-308.
Palmquist, S. (1992). Does Kant Reduce Religion to Morality?. Kant-Studien, 83 (2), 129-148.
Rochard, M. (1998). Kant's Philosophy of Religion: The Relationship between Ecclesiastical Faith and Reasoned Religion. Thesis (M.A.), Dept. of Philosophy, Concordia University.
Walsh, W. (1975). Kant's Criticism of Metaphysics. The University of Chicago Press.