حضور قیومی خدا در جهان از منظر ابن سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه تطبیقی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران.

2 استاد گروه فلسفه اسلامی و کلام، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

3 دانشیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.22059/jpht.2024.361362.1005985

چکیده

یکی از صفات الهی صفت حاضر بودن خدا در جهان است. حضور خدا را به معانی مختلفی می‌توان فهمید. یکی از این معنای حضور قیومی خدا به معنای فاعلیت عام وی نسبت به جهان است. طبق این معنا خدا علت موجده و مبقیه جهان هستی است. ابن‌سینا به علت فاعلی از میان علل اربعه، جایگاه ویژه‌ای می‌بخشد ومعنای علیت فاعلی را از علیت تحریکی به علیت هستی‌بخش ترقی می‌دهد. او با دو تقریری که بی‌ارتباط با یک‌دیگر نیستند به تبیین علیت فاعلی خدا نسبت به جهان اقدام می‌کند. این دو تبیین را می‌توان با عنوان «وجودبخشی خدا به ماهیات» و «وجوب‌بخشی خدا به ماهیات» نام نهاد. در این مقاله، با مراجعه به آثار ابن سینا به روش کتابخانه‌ای، و استفاده از روش تحلیلی در مقام نگارش، پس از توضیح این دو تبیین، رابطه آنها نیز توضیح داده شده و نهایتا با توجه به ساختار طبقاتی مخلوقات از نظر ابن سینا، نوعی حضور قیومی تشکیکی و دارای مراتب از نظام فلسفی او به دست آمده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات