تبیین و بررسی استدلال احتمالاتی استفان آنوین برای اثبات وجود خدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه معارف اسلامی دانشکدة الهیات دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

10.22059/jpht.2024.375523.1006043

چکیده

استفان دی آنوین، در کتاب احتمال خدا، یک محاسبة ساده که حقیقت نهایی را ثابت می‌کند، استدلالی را بر مبنای قضیة بیز برساخته و با استناد به شش حوزه از شواهد یعنی ادراک خوبی و بدی، وجود شر اخلاقی و طبیعی، وجود معجزات طبیعی و فراطبیعی، و تجربه‌های دینی‌ نتیجه گرفته است که احتمال وجود خدا 67 درصد است. در این مقاله، ضمن تقریر استدلال آنوین، نشان می‌دهیم که او در فراهم‌آوری شواهد به صورت حداکثری عمل نکرده است و توضیحات او در مورد هر یک از شواهد نیز با اشکالات متعدد همچون بی‌دقتی در تعریف‌ها و مصادره به مطلوب و شخصی و احتمالی بودن روبه‌روست. تناقض درونی، مغالطی بودن، و جدلی بودن نیز از دیگر اشکالات وارد بر این استدلال است. از این ‌رو این استدلال برای اثبات مهم‌ترین گزارة ادیان، یعنی «خدا وجود دارد»، کارایی ندارد. ولی می‌توان از آن در مقاصد عملی همچون ترجیح جانب دین‌داری بر غیر دین‌داری در عمل بهره گرفت. مقالة حاضر با روش توصیفی و انتقادی سامان یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ﺍﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ، ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﺒﺪﺍﷲ.(۱۴۰۴)  ﺍﻟﺸﻔﺎء: ﺍﻟﻤﻨﻄﻖ، ﻗﻢ، ﻣﻜﺘﺒﻪ ﺁﻳﺖ ﺍﷲ ﺍﻟﻤﺮﻋﺸﻲ.
ﺟﻮﺍﺩﻱ ﺁﻣﻠﻲ، ﻋﺒﺪﺍﷲ، (1387) ﺑﺮﺍﻫﻦ ﺍﺛﺒﺎ ﺟﻮ ﺧﺪﺍ، ﻧﺸﺮ ﺍﺳﺮﺍء، ﻗﻢ.
ﺣﺮﺍﻧﻲ ﺍﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ، ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ، (1363) ﺗﺤﻒ ﺍﻟﻌﻘﻮ، ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻠﻲ ﺍﻛﺒﺮ ﻏﻔﺎﺭﻱ، ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳﻴﻦ، ﻗﻢ.
ﺧﻨﺪﺍﻥ، ﻋﻠﻲ ﺍﺻغر، (1384) ﻣﻐﺎﻟﻄﺎ، ﻗﻢ، ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ﻛﺘﺎﺏ.
ﺭﺍﺯﻱ، ﻗﻄﺐ ﺍﻟﺪﻳﻦ، ،(۱۳۸۴) ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺍﻟﻘﻮﺍﻋﺪ ﺍﻟﻤﻨﻄﻘﻴﺔ ﻓﻰ ﺷﺮﺡ ﺍﻟﺮﺳﺎﻟﺔ ﺍﻟﺸﻤﺴﻲ، ﺑﻴﺪﺍﺭ، ﻗﻢ.
ﺳﻬﺮﻭﺭﺩﻱ، ﻳﺤﻲ ﺑﻦ ﺣﺒﺶ، (۱۳۷۵) ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺼﻨﻔﺎﺦ ﺍﺷﺮﺍ، ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻫﺎﻧﺮﻱ ﻛﺮﺑﻦ ﻭ ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺼﺮ ﻭ ﻧﺠﻔﻘﻠﻲ ﺣﺒﻴﺒﻲ، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، ﺗﻬﺮﺍﻥ.
ﺻﺪﺭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ (1362) ﺍﻟﻠﻤﻌﺎ ﺍﻟﻤﺸﺮﻗﻪ ﻓﻲ ﺍﻟﻔﻨﻮ ﺍﻟﻤﻨﻄﻘ، ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺸﻜﺎﺕ ﺍﻟﺪﻳﻨﻲ، ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺁﮔﺎﻩ.
ﻃﻮﺳﻲ، ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤ، (1367) اساس الاقتباس، ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﻣﺪﺭﺱ ﺭﺿﻮﻱ، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ.
عبادی، احمد؛ امدادی ماسوله، محمد، (1402)، از قضیه بیز تا رد طبیعت‌گرایی خداناباورانه، اندیشه دینی، دانشگاه شیراز.
ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ، ﺍﺑﻮﻧﺼﺮ، ( ۱۴۰۸ ) ﺍﻟﻤﻨﻄﻘ ﻟﻠﻔﺎﺍﺑﻲ، ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﺩﺍﻧﺶﭘﮋﻭﻩ، ﻣﻜﺘﺒﻪ ﺁﻳﺖ ﺍﷲ ﺍﻟﻤﺮﻋﺸﻲ، ﻗﻢ.
کتاب مقدس، (1920) ترجمه فارسی، انجمن کتاب مقدس، لندن.
ﻣﻮﺭ، ﺟﻮﺭﺝ ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ، ﺍﺳﺘﻮﻧﺴﻮﻥ، ﺍﺱ ﺍﻝ، ﻓﺮﺍﻧﻜﺎ، ﺩﺑﻠﻴﻮ ﻛﻲ، (1395) ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺧﻼ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺎﺟﻲ، ﺭﻭﺯﺑﻪ، ﺗﻬﺮﺍﻥ.
ﻣﻮﻟﻲ ﻋﺒﺪﺍﷲ، ( ۱۴۱۲) ﺍﻟﺤﺎﺷﺔ ﻋﻠﻰ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﺍﻟﻤﻨﻄﻖ، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺍﻟﻨﺸﺮ ﺍﻻﺳﻼﻣﻲ، ﻗﻢ.
ﻣﻴﺸﻞ، ﺗﻮﻣﺎﺱ، (1377) ﻛﻼ ﻣﺴﺤﻲ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ، ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﻣﺬﺍﻫﺐ، ﻗﻢ.
Ayatollahy, H.R. (2000). Seddiqin Argument for Proving the Existence of God in Islamic Philosophy, Conference: 29th Annual AMSS Conference, “Islam and Society in the 21st Century”. October 2000. At: Georgetown University, Washington DC, USA.
Bishop, J. & McKaughan, D. J. (2023). Faith. The Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Davis, Ph. J. (2004). A Brief Look at Mathematics and Theology. Humanistic Mathematics Network Journal, Iss. 27, Article 14.
Davis, S. T. (1997). God, Reason and Theistic Proofs. Edinburgh University Press.
Driscoll, J.T. (1911). Miracle. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. Vol. 10.
Ebadi, A. & Emdadi Masuleh, M. (1981). From Bayes theorem to rejection of atheistic naturalism. Shiraz University: Religious thought. (in Persian)
Farabi, A. N. (1408). Al-Farabi’s Logic. Edited by Muhammad-Taqi Daneshpoh. Qom: Ayat Allah Marashi Library. (in Arabic)
Freud, S. (1990). Origins of Religion: Totem and Taboo and Moses and Monotheism.
Graves, D. (1996). Scientists of Faith: 48 Biographies of Historic Scientists and Their Christian Faith. Kregel Publications.
Guardian, (2004). Odds on that God exists, says scientist. https://www.theguardian.com/education/2004/mar/08/highereducation.uk1.
Hájek, A. (2022). "Pascal’s Wager", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.).
Harani Ibn Sha'ba, H. B. A. (1363). Gifts of wisdom. Edited by Ali-Akbar Ghaffari. Qom: Society of teachers. (in Arabic)
Holy Bible (1920). Persian translation. London: Holy Bible Society. (in Persian)
Ibn Sina, H. B. A. (1983). Healing, Logic. Qom: Ayatullah Al-Marashi Library. (in Arabic)
Javadi-Amli, A. (2008). Proofs of God's Existence. Qom: Isra Publishing. (in Persian)
Khandan, A.A. (2005). Fallacies. Qom: Bustan Ketab. (in Persian)
Long, J. & Perry, P. (2016). God and the Afterlife: The Groundbreaking New Evidence for God and Near-Death Experience. HarperOne.
Martin, M. (2007). Atheism. New York: cambridge university press.
Matheson, J. (2021). Common Consent Arguments for the Existence of God. In Paul Edwards (ed.). The Encyclopedia of Philosophy. New York: Macmillan Publishing. Vol. 2. 147-155.
Michel, T. (1998). Christian theology. Translated by Hossein Tofighi. Qom: Center for Studies and Research of Religions and Sects. (in Persian)
Moore, G. E., Stoneson, SL., & Franka, W.K. (2015). Theories of Moral Philosophy. Translated by Hossein Kaji. Tehran: Roozbeh. (in Persian)
Moula Abdallah (1991). Marginalia on the refinement of logic. Qom: Islamic Publishing Foundation. (in Arabic)
Oppy, G. (2023). "Ontological Arguments", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2023 Edition). Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.).
Peterson, M. ET. AL. (2013). Reason & Religious Belief An Introduction to the Philosophy of Religion. New York: Oxford University Press.
Peterson, M. (2017). An Introduction to Decision Theory. United Kingdom: Cambridge University Press.
Peterson, M. et al. (2014). Philosophy of religion. New York: Oxford University Press.
Razi, Q. D. (2004). Editing the logical rules in explaining the Solar treatise. Qom: Bidar. (in Arabic)
Rizvi, S. (2021). "Mulla Sadra", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2021 Edition). Edward N. Zalta (ed.).
Sadr al-Din Shirazi (1983). Oriental Glimpses in the Logical Arts. Correction of religious problems. Tehran: Agah. (in Arabic)
Sohrevardi, Y. B. H. (1996). Collection of works of Sheikh Eshraq. Researched by Henry Karbon & Seyed Hossein Nasr & Najafagli Habibi. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research.
Stigler, S. M. (2018). Richard Price, the First Bayesian. Statist, Sci. 33(1), 117-125.
Swinburne, R. (2010). Is There a GOD?. New York: Oxford University Press Inc.
Tooley, M. (2021). "The Problem of Evil", The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edward N. Zalta (ed.).
Tousi, M. B. M. (1988). Fandation of Quote. Edited by Mohammad Razavi Madrasah. Tehran: Tehran University. (in Arabic)
Tryon, E. P. (1973). Is the Universe a Vacuum Fluctuation?. Nature, 246, 396-397.
Unwin, S. D. (2003). The probability of God: a simple calculation that proves the ultimate truth. New York: Three Rivers Press.