بررسی جهان بعد از مرگ در سینمای ژانر وحشت از نظر ادیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه انیمیشن و سینما، دانشکدة هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22059/jpht.2025.371564.1006019

چکیده

این مقاله در جست‌وجوی پاسخ به این پرسش است که معیار دینی ارواح در سینمای ژانر وحشت چیست و چگونه می‌توان در این ژانر ارتباط معنایی مشترک با موضوع جهان پس از مرگ یافت. در طول تاریخ، بشر همواره در پی یافتن فطرت خود بوده است. گاه راه درست در پیش گرفته و گاه در راه غلط به ادیان غیر الهی تمسک جسته است. مسئلة فطری ترس از مرگ و دنیای اسرارآمیز آن دست‌مایة خوبی برای فیلم‌سازان این ژانر شده است. در این مقاله با رویکرد کیفی به تحلیل فیلم‌های شاخص ژانر وحشت با موضوع جهان پس از مرگ پرداخته‌ شده است. شناخت جهان پس از مرگ در ادیان بر اساس مبنای نظری ادوارد تیلور در ادیان غیر توحیدی و کتاب مقدس (انجیل) در دین مسیحیت انجام شده است. سپس به جهان پس از مرگ در سینمای ژانر وحشت پرداخته شده است. در نتیجة بررسی‌ها، این موضوع به دست آمد که سینمای ژانر وحشت با موضوع جهان پس از مرگ علاوه بر اشارات مستقیم دینی می‌تواند به طور غیر مستقیم نیز کارکردی دینی داشته باشد از آن جهت که مخاطب ماده‌گرای عصر جدید را به طور ناخودآگاه معطوف به فطرت خویش می‌کند.

کلیدواژه‌ها


انجیل
آگوستین قدیس (1396). شهر خدا. مترجم: حسین توفیقی. تهران: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
آلیگری، دانته (1356). کمدی الهی. مترجم: شجاع‌الدین شفا. تهران: امیرکبیر. ج 1 و 2.
آمدی، عبدالحواحد بن محمد (1368). غررالحکم. تصحیح: رجایی. قم: انتشارات دارالکتاب الاسلامی
چری، بریجید (1398). ژانر وحشت. مترجم: شاهین رحمانی. تهران: بیدگل.
شاله، فلیسین (1346). تاریخ مختصر ادیان. مترجم: منوچهر خدایار محبی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شریعتی، علی (1376). تاریخ و شناخت ادیان. تهران:  نشر شرکت سهامی انتشار. ج 1.
شمس، محمدجواد (1381). نگاهی به تاریخچه، باورها، و آیین‌‌های دین شینتویی. نشریة دانشکدة علوم انسانی دانشگاه سمنان، 28(2)، 33 ـ 64.
شوالیه، ژان ، گربران، آلن (1398). فرهنگ نمادها. مترجم: سودابه فضایلی. تهران: جیحون. ج 1، 2، 3، 4، 5.
صادقی‌پور، محمدصادق (1396). هیولای هستی، سفری با هایدگر در راه سینمای ترس آگاهانه. تهران: ققنوس.
صنعتی، محمد (1384). درآمدی به مرگ در اندیشة غرب. ارغنون، 22(27 و 28)، 1 ـ 64.
فریزر، جیمز جورج (1383). شاخة زرین، پژوهشی در جادو و دین. مترجم: کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
لانگ، جی بروس، صابری‌وزنه، حسین (1394). نگاهی به جهان زیرین در ادیان. هفت‌آسمان، 17(66)، 173 ـ 196. https://civilica.com/doc/1403774
لنگفورد، بری (1393). ژانر فیلم، از کلاسیک تا پساکلاسیک. مترجم: حسام‌الدین موسوی. تهران: سوره.
ناس، جان (1354). تاریخ جامع ادیان. مترجم: علی‌اصغر حکمت. تهران: پیروز.
یالوم، اروین (1389). خیره به خورشید (غلبه بر هراس از مرگ). مترجم: مهدی غبرایی. مشهد: نیکونشر.
مکارم شیرازی، ناصر (1384). پیدایش مذاهب. قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع).
, D. (1913). La Divina Commedia. Massachusetts: D. C. Heath.
Alighieri, D. (1997). Divina Commedia. Trans.: Shafa. Sh. Tehran: Amir Kabir. C. 1 and 2. ( in Persian
Amadi, A. (1989). Ghorral-al- Hekam. Correction: Rajaee. Qom: Dar-al-Ketab -Islami Publications (in Arabic)
Aston, W. (1905). “Shinto”, Encyclopaedia of Religion and Ethics (ERE). New York: e .d .James Hastings.
Carroll, N. (1990). The philosophy of Horror or Paradoxes of the Heart. New York: Routledge, Chapman and Hall, Inc.
Challaye, F. (1940). Petite Histoire des Grandes Religions. Paris: Presses Universitaires de Franc.
Challaye, F. (1967). A brief history of religions. Trans.: M. Khodayar Mohebi. Tehran: Tehran University Press. (in Persian)
Cherry, B. (2009). Horror. London and New York: Routledge.
Cherry, B. (2019). Horror genre. Trans.: Sh. Rahmani. Tehran: Bidgol. (in Persian)
Frazer, J. G. (2004). Golden branch, a study in magic and religion. Trans.: K. Firouzmand. Tehran: Aghah. (in Persian)
Frazer, J. G. (1993). The Golden Bough A Study in Magic and Religion. London: Wordsworth
Langford, B. (2005). Film Genre: Hollywood and Beyond. Scotland: Edinburgh Uni‏versity Press.
Langford, B. (2014) Film genre, from classic to post-classic. Trans.: H. Mousavi. Tehran: Sureh (in Persian)
Long, J. B, Saberi Vazneh, H. (2014). Look at the Underworld in Religions. Haft Asman Magazine, 17(66), 173-196. https://civilica.com/doc/1403774. )in Persian(
Makarem Shirazi, N. (2005). The origin of religions. Qom: Imam Ali Ibn Abi Talib (a.s.) Publications.) in Persian(
Noss, J. B. (1994). A history of the world's religions. New Jersey: Prentice Hall.
Noss, J. B. (1975) A comprehensive history of religions. Trans.: A. A. Hekmat. Tehran: Pirouz. (in Persian)
Sadeghipour, M.S. (2016). The Monster of Being, A Journey with Heidegger on the Way to the Cinema of Conscious Fear. Tehran: Phoenix.) in Persian(
Saint Augustine (1991). The city of god. New York: The Catholic University of Amer‏ica.
Saint Augustine. (2017). City of God. Trans.: H. Towfighi. Tehran: University of Religions and Religions Publications. (in Persian)
Sanatee, M. (2004). Coming to Death in Western Thought. Arghanoun Magazine, 22(26 & 27), 1-64. (in Persian)
Shams, M. J. (2002). A Look at the History, Beliefs and Rituals of Shinto Religion. Journal of Faculty of Human Sciences, Semnan University ,28 (2),33-64.) in Persian(
Shariati, A. (1997). History and Knowledge of Religions. Tehran: Publishing Co., Ltd. Vol. 1.) in Persian(
Chevalier, J, Gheerbrant. A. (1997). The Penguin Dictionary of Symbols. Trans.: J. Buchanan-Brown. Penguin Publishing Group
Chevalier, J, Gheerbrant. A. (2019). The culture of symbols. Trans.: S. Fazali. Tehran: Jeihoon. C. 1, 2, 3, 4, 5. (in Persian)
The Bible.) in Persian(
Tylor, E. (1970). Religion in primitive culture. New York: Peter Smith Pub Inc.
Yalom, I. D. (2009). Staring at the Sun: Overcoming the Terror of Death. New Jersey: Jossey-Bass.
Yalom, I. D. (2019). Staring at the sun (overcoming the fear of death). Trans.: M. Ghobraei. Mashhad: Nikunsher. (in Persian)