پژوهش حاضر با هدف تحلیل تطبیقی ساختار عقلانیت دینی در دو مکتب کلامی امامیه و ماتریدیه، به بررسی لایه‌های عقل‌گرایی، روش‌شناسی معرفت دینی و نسبت عقل و وحی در این دو سنت پرداخته است. مسئله اصلی مقاله آن است که هر یک از این مکاتب تا چه اندازه قابلیت نظریه‌پردازی و بازسازی فلسفه دین اسلامی را در درون سنت خود دارا هستند. پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع اصلی کلامی، آثار متفکران برجسته هر مکتب، و مطالعات معاصر سامان یافته است.
یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که عقلانیت امامیه، با عبور از عقل استنباطی به عقل فلسفی و سپس عقل معناشناختی، الگویی چندلایه و نظام‌مند از عقل دینی ارائه می‌دهد که توان تحلیل، بازسازی مفهومی و نظریه‌پردازی در فلسفه دین را داراست. در مقابل، عقلانیت در مکتب ماتریدیه عمدتاً بر مبنای عقل فطری و اثباتی استوار است و در حوزه تحلیل مفاهیم و تفسیر فلسفی از آموزه‌های دینی، رویکردی محافظه‌کارانه و دفاعی اتخاذ می‌کند. دستاورد نظری پژوهش طراحی دو مدل مفهومی برای تحلیل عقلانیت دینی در هر مکتب و ارائه جدول تطبیقی نهایی است که نشان می‌دهد عقلانیت امامیه، به‌ویژه در مواجهه با چالش‌های فلسفه دین معاصر، از قابلیت بیشتری برای نظام‌سازی مفهومی برخوردار است.
فلاحتی, حمید . (1404). تحلیل تطبیقی ظرفیت‌های فلسفه دین در بستر علم کلام اسلامی؛ با تأکید بر مکاتب امامیه و ماتریدیه. مجله علمی " فلسفه دین ", (), -. doi: 10.22059/jpht.2025.393889.1006119
MLA
فلاحتی, حمید . "تحلیل تطبیقی ظرفیت‌های فلسفه دین در بستر علم کلام اسلامی؛ با تأکید بر مکاتب امامیه و ماتریدیه", مجله علمی " فلسفه دین ", , , 1404, -. doi: 10.22059/jpht.2025.393889.1006119
HARVARD
فلاحتی, حمید. (1404). 'تحلیل تطبیقی ظرفیت‌های فلسفه دین در بستر علم کلام اسلامی؛ با تأکید بر مکاتب امامیه و ماتریدیه', مجله علمی " فلسفه دین ", (), pp. -. doi: 10.22059/jpht.2025.393889.1006119
CHICAGO
حمید فلاحتی, "تحلیل تطبیقی ظرفیت‌های فلسفه دین در بستر علم کلام اسلامی؛ با تأکید بر مکاتب امامیه و ماتریدیه," مجله علمی " فلسفه دین ", (1404): -, doi: 10.22059/jpht.2025.393889.1006119
VANCOUVER
فلاحتی, حمید. تحلیل تطبیقی ظرفیت‌های فلسفه دین در بستر علم کلام اسلامی؛ با تأکید بر مکاتب امامیه و ماتریدیه. مجله علمی " فلسفه دین ", 1404; (): -. doi: 10.22059/jpht.2025.393889.1006119
