بررسی انتقادی رابطه «علم و دین» در ادراک حقیقت ‌معنوی از دیدگاه دن براون

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه و کلام دانشگاه بین‌المللی اهل‌بیت (ع)، تهران، ایران.

چکیده

براون در قالب داستان‌های معنوی-رمزآلود به مفاهیم گوناگونی اشاره دارد که جملگی بر بنیاد رابطه علم و دین تحلیل‌پذیر است. بدین‌سان، پرسش این است که چه ارتباطی میان نسبت «علم و دین» و «ادراک حقیقت معنوی» در اندیشه براون وجود دارد؟ مقاله حاضر، با روش تحلیلی-انتقادی به بررسی خوانش براون تحت ایده «نمادشناسی» می‌پردازد؛ بدین‌معنا که دوگانه علم و دین برای فهم حقیقت در دو نسبت قوام می‌یابند: «نزاع علم و دین» و «پیوستگی حقیقت و معنویت». لکن، یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ایده براون از اعتبار کافی برخوردار نیست؛ چرا که ارزیابی داده‌های اولیه که شالوده معرفتی داستان‌ها را شکل می‌دهند به‌لحاظ سندیت و پشتوانه مخدوش است. از یک‌سو، در تبیین رابطه بر نوعی اندیشه تعارض و تمایز تاکید می‌کند؛ حال آنکه در «رویکرد تعاملی» نه علم به‌عنوان تنها ابزار کشف حقیقت معرفی می‌شود و نه دین به‌عنوان مانعی در برابر پیشرفت علمی تلقی می‌گردد. بلکه هر دو در چارچوبی مبتنی‌بر گفت‌وگو و هماهنگی به درک عمیق‌تر حقیقت یاری می‌رسانند. از سوی دیگر، علم را به‌عنوان ابزار اصلی رمزگشایی حقیقت مطرح می‌سازد؛ حال آنکه این رویکرد یکجانبه‌نگرانه نقش دین را در کشف حقیقت کم‌رنگ کرده و اهمیت باورهای دینی را در فهم حقیقت معنوی نادیده می‌گیرد. بنابراین، نگرش او به‌لحاظ روش، محتوا و به‌دلیل عدم ارائه مدل جامع برای تعامل محل تردید است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مجله علمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 16 شهریور 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار