گوهر دین و دینداری از منظر عرفان اسلامی (باتأکید بر رابطه آن با مراتب هستی)

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه، دانشکده فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)

2 دانشجوی دکتری اخلاق اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

«گوهر دین و دینداری» مسأله‌ای فلسفی- کلامی است که بستر آن مغرب و زمان رویش آن رنسانس می‌باشد. دو نظریه «تجربه دینی» و «حکمت خالده» از دیدگاههای مطرح در این زمینه‌اند. در نگرش اول گوهر دین، تجربه‌ای است که سبب می‌شود، فاعل آن تجربه، دیندار تلقی گردد و صدف مجموعه عقاید خواهد بود که با وصول به گوهر از آن استغناء حاصل می‌شود و در نظریه دوم دینْ دارای دو ساحت ظاهری و باطنی است و سطح باطنی آن توحیدی است که به صورت حکمت خالده در درون انسان تجلی نموده و صدف نیز سنت‌هایی هستند که رهنمون به سوی گوهرند. در عرفان اسلامی، دین حقیقتی واحد است که دارای تجلیات سه‌گانه ظاهری، باطنی و بطن الباطنی می‌باشد؛ لایه باطنی وحدت شخصیه و گوهر دین است و جلوه‌های ظاهری، اگر چه به عنوان صدف مطرح می‌شوند، اما رقیقه همان حقیقت باطنی است، پس هیچ‌گاه قابل زوال نخواهند بود. دینداری نیز حقیقتی سه لایه است که گوهر آن، شهود حق الیقینیِ توحید عرفانی است؛ بنابراین گوهر دین ودینداری بایکدیگر متناظرند.

کلیدواژه‌ها