بخش دیالکتیک استعلایی کتاب «نقد عقل محض» بر آن است تا با الحاق به بخش تحلیل استعلایی، تصویر دقیق و روشنی از نظام معرفت‌شناسانة کانت ارایه کند. از این رو، نقد کانت از آرای معرفت‌شناختی فیلسوفان تجربی مسلک و دفاع از نظریات عقل‌گرایان در بخش تحلیل استعلایی کتاب سنجش خرد ناب را باید در کنار دفاع او از تجربه‌‌گرایان و نقد فیلسوفان عقل‌گرا در بخش دیالکتیک استعلایی مطالعه نمود؛ زیرا بخش اخیر در واقع پایة دیگر نظریة شناخت کانت است.
کانت در این بخش سه ایدة «خدا»، «نفس» و «جهان» را به عنوان ایده‌های استعلایی عقل محض به کار می‌برد و معتقد است از آنجا که عقل میل بی‌حد و حصری به فراروی از قلمرو مشروط به سمت امور ناشناخته و نامشروط دارد، در حالی که منطقاً او را یارای این تعالی‌جویی نیست، لذا گرفتار مغالطه و تعارض می‌گردد.
در این نوشتار، ضمن بیان روایت‌های مختلف کانت از کارکرد(های) ایده های استعلایی عقل محض، اولاً نشان داده خواهد شد که ایده های خدا، نفس و بویژه با استعانت از تجربه و داده های حسی و به نحو «تنظیمی»، فاهمه را در رسیدن به کمال خود مدد رسانده و به وحدت و سامان بخشی ذهنی احکام و مبادی فاهمه می پردازند؛
مهرنیا, حسن . (1389). نقد و بررسی ایدة خدا و دیگر ایده‌های استعلایی عقل محض در فلسفة نظری کانت و کاربردهای آن. مجله علمی " فلسفه دین ", 7(6), 29-68.
MLA
حسن مهرنیا. "نقد و بررسی ایدة خدا و دیگر ایده‌های استعلایی عقل محض در فلسفة نظری کانت و کاربردهای آن", مجله علمی " فلسفه دین ", 7, 6, 1389, 29-68.
HARVARD
مهرنیا, حسن. (1389). 'نقد و بررسی ایدة خدا و دیگر ایده‌های استعلایی عقل محض در فلسفة نظری کانت و کاربردهای آن', مجله علمی " فلسفه دین ", 7(6), pp. 29-68.
CHICAGO
حسن مهرنیا, "نقد و بررسی ایدة خدا و دیگر ایده‌های استعلایی عقل محض در فلسفة نظری کانت و کاربردهای آن," مجله علمی " فلسفه دین ", 7 6 (1389): 29-68,
VANCOUVER
مهرنیا, حسن. نقد و بررسی ایدة خدا و دیگر ایده‌های استعلایی عقل محض در فلسفة نظری کانت و کاربردهای آن. مجله علمی " فلسفه دین ", 1389; 7(6): 29-68.
