استادیار گروه قرآن و حدیث دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان
چکیده
مطالعه شیوه‌های رفتار و تعامل پیامبر اعظم (ص) به عنوان برجسته‌ترین فرستاده الهی با گروه‌های مختلف مردم، از جمله نیازهای روزگار به شمار می‌رود. شناخت این شیوه‌ها می‌تواند راه‌های نفوذ در دل‌های مخاطبان تبلیغ و ترویج دینی را در عصر حاضر به ما بنمایاند. از میان طیف مخاطبان پیامبر اسلام، مهم‌ترین گروه‌ها مشرکان (شامل بت‌پرستان، ستاره‌پرستان و سایر پرستندگان خدایان متعدد) و اهل کتاب (شامل یهود، نصارا، صابئان و مجوس) بوده‌اند.
حکمت و درایت نبوی ایجاب می‌کند که پیامبر (ص) با توجه به شناخت کافی که از مخاطبان خود دارد، برای هر گروه از مخاطبان به فراخور شرایط فکری ، روحی و اجتماعی، روش‌های مناسب و مؤثر و مستقلی را به کار گیرد تا فرآیند اقناع و اثرگذاری معنوی به خوبی به انجام رسد. در این مقاله مهم‌ترین روش‌های تبلیغی پیامبر(ص) در مواجهه با مشرکان (از جمله نرم‌خویی در برخورد و معاشرت، یادآوری نعمت‌ها، مقایسه بت‌ها با الله، ارسال نامه‌های دعوت به پادشاهان، حضور در میان قبایل و اعزام چهره‌های شاخص) و اهل کتاب (از جمله پاسخ به شبهه‌ها، تصدیق رسالت‌های پیشین، دعوت به مشترکات و عقد پیمان صلح و همزیستی) به اختصار بیان شده است.
