نیازمندی به تأمل و استدلال در دو مرحلۀ تصور و اثبات خدای متعال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

اثبات یا تصدیق به وجود یک شیء، بسان هر عمل اختیاری، از تصور آن آغاز می‌شود . تصور عبارت است از حاضر کردن در ذهن آنچه را که حقیقت یک شیء را تشکیل می‌دهد. به‌منظور تصدیق وجود خدا ابتدا باید حقیقت این مفهوم را در ذهن حاضر کرد و آنگاه به تصدیق او مبادرت ورزید. در میان مفاهیم برخی بدیهی‌ هستند (مانند مفهوم وجود) ولی برخی مفاهیم نظری و نیازمند به تأمل و دقت. مفهوم خدا یا مبدأ هستی از آن دسته مفاهیمی است که در مرحلۀ تصور به فکر و دقت نیاز دارد و مفهومی بدیهی نیست. خداشناسی در مرحلۀ تصدیق یا اثبات وجود خارجی نیز به فکر و استدلال نیازمند است و بدیهی‌انگاری در این مبحث اشتباه است و از عدم غور کافی در مباحث مبدأ‌شناسی ناشی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


قران کریم
1 . گیسلر نورسون، مایکل و همکاران او(1376ش). عقل و اعتقاد دین ، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی ، تهران، انتشارات نشرنو .
4- جوادی آملی، عبدالله(بی تا ) ، تبیین براهین اثبات خدا، ، قم ، انتشارات اسرا .
5- جوادی آملی، عبدالله(1370ش )، شناخت شناسی در قرآن، ، قم ، انتشارات اهل بیت .
6- هیک، جان ، فلسفه دین (بی تا )، ترجمه بهزاد سالکی ، تهران ، انتشارات الهدی .
7-حسینی زبیدی(1974 م )، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس،  بیروت ، انتشارات دار احیاء التراث العربی .
8- حر عاملی، محمد(، بی تا ) ، اثبات الهداه ، بی جا.
9ـ دکارت ، رنه (1361 ش) ، تاملات در فلسفه اولی ، ترجمه احمد احمدی ، تهران ،انتشارات مرکز نشر دانشگاهی .
10- ربانی گلپایگانی، علی(1378 ش) ،  هدایت و معرف فطری در احادیث اسلامی، مجله کیهان اندیشه، شماره 84-84 .
11– ساوی ، عمر(1316 ق) ، البصائر النصیریه فی علم المنطق ، مصر ، انتشارات امیریه .
12– سبزواری ، هادی (1369 ش) ، شرح المنظومه ، تهران ، انتشارات نشر ناب .
13-سبحانی، جعفر(1379 ش )، عقاید اسلامی،  قم ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
14-سبحانی ،جعفر(1376ش) ، منشور عقاید امامیه ، قم ،انتشارات مؤسسه امام صادق (ع) .
15- صدوق، محمد(1362 ش) ، خصال، قم ، انتشارات جامعه مدرسین .
16-صدوق ، محمد(1398ق) ، التوحید ، قم ،انتشارات جامعه مدرسین . 
17-طعیمه ، صابر(1978م ) ، العقیده و الفطره فی الاسلام ، بیروت ،انتشارات دارالجیل .
18- طوسی ، محمد (1367 ش) اساس الاقتباس ، تهران، انتشارات دانشگاه تهران .
19-عبدالغنی ، الدقر (1410ق) ، معجم القواعد العربیه، قم ، انتشارات حمید .
20- عباس ، حسن(1367 ش )، النحو الوافی، تهران ، انتشارات احمدی .
21ـ فولکیه، پل(1370 ش) ، فلسفه عمومی ، ترجمه یحیی مهدوی ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران .
22-فیومی، احمد(1929م)، المصباح المنیر، بی جا .
23-فوری شرتونی، سعید(بی تا) ، اقرب الموارد، بی جا.
24- فیض کاشانی، محسن(بی تا)، علم الیقین فی اصول الدین، قم ، انتشارات بیدار .
25- کانت ، ایمانوئل(ش1362)  ،سنجش خردناب، ترجمه میرشمس الدین ادیب سلطانی ، تهران ،انتشارات امیرکبیر .
26ـ کانت ، ایمانوئل(1370ش) ، تمهیدات، ترجمه غلامعلی حداد عادل ، تهران ، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی .
27-کلینی ، محمد (1388ق)، الاصول من الکافی ، تهران ، انتشارات اسلامیه .
28-مطهری، مرتضی (1372ش)، فطرت، تهران ، انتشارات صدرا .
29- مظفر، محمدرضا(1377ش) ، المنطق، قم ، انتشارات اسماعیلیان .
30- مصباح یزدی، محمد تقی(1380ش)، آموزش عقاید ، تهران ، انتشارات شرکت چاپ و نشر بین الملل .
31- مصباح یزدی، محمد تقی(1378ش)، معارف قرآن، قم ، انتشارات مؤسسه امام خمینی .
32ـ مطهری ، مرتضی (1372ش) ، مجموعه آثار ( علل گرایش به مادیگری) تهران ، انتشارات صدرا .
33-یسوعی، لویس معلوف(1375ش) ، المنجد، ترجمه محمد بندرریگی، تهران ، انتشارات ایران .