بررسی تطبیقی دیدگاههای هرمنوتیکی شلایرماخر و علمای علم اصول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری فلسفۀ دین پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

علمای علم اصول در جهان اسلام و شلایرماخر در جهان غرب هر دو یک هدف هرمنوتیکی را دنبال می‌کنند و آن رسیدن به نیت مؤلف است. شلایرماخر این هدف را با ارائۀ دو تفسیر دستوری و فنی از متن پی می‌گیرد و به تبیین این دو تفسیر می‌پردازد. اما علمای علم اصول با مطرح کردن دلالت تصوری و دلالت تصدیقی، برای دستیابی به مدلول تصدیقی (که همان نیت مؤلف است) به سلسله‌ای از قواعد ادبی، عقلایی و عرفی توجه کرده‌اند که بین همۀ عقلا مشترک است. در این مقاله ضمن مقایسۀ این دو دیدگاه با هم و بیان نقاط اشتراک و افتراق آنها، به این نتیجه می‌رسیم که دیدگاه علمای علم اصول از این نظر که ضابطه‌مند بوده است و جایی برای حدس‌های غیرقانونمند نمی‌گذارد، بر دیدگاه شلایرماخر ترجیح دارد.

کلیدواژه‌ها


1-         استیور، دان، فلسفۀ زبان دینی، ابوالفضل ساجدی، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، قم، 1384.
2-         پالمر، ریچارد، علم هرمنوتیک، محمدسعید حنایی کاشانی، هرمس، تهران، هفتم، 1391.
3-         پیلین، دیوید، مبانی فلسفۀ دین، گروه مترجمان، ویراستۀ سید محمود موسوی، بوستان کتاب، قم، اول، 1383.
4-         حائری، عبدالکریم، بی‌تا، درر‌الفوائد، مکتبه 22 بهمن، قم.
5-         خراسانی، محمد کاظم، 1429، کفایه‌الاصول، مؤسسۀ آل‌البیت، قم، پنجم.
6-         خوئی، سید ابوالقاسم، 1417، المحاضرات، محمد اسحاق فیاضی، انتشارات انصاریان، چهارم.
7-    ریکور، پل، 1385، «رسالت هرمنوتیک»، در: مراد فرهادپور، حلقۀ انتقادی، انتشارت روشنگران و مطالعات زنان، تهران، سوم.
8-         سبحانی، جعفر، 1382، تهذیب‌الاصول، دارالفکر، قم، اول.
9-         سبحانی، جعفر، 1383، الموجز فی اصول‌الفقه، مؤسسۀ امام صادق، قم، یازدهم.
10-     مظفر، محمدرضا، 1430، اصول‌الفقه، مؤسسۀ النشر‌الاسلامی، قم، پنجم.
11-     مکارم شیرازی، ناصر، 1428 ه. ق، انوار‌الاصول، احمد قدسی، قم، انتشارات مدرسۀ امام علی‌بن ابی‌طالب، دوم.
12-     نایینی، محمدحسین، 1376، فوائد‌الاصول، جامعۀ مدرسین، قم، اول.
13-     واعظی، احمد، 1389، درآمدی بر هرمنوتیک، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، تهران، ششم.
14-  Gadamer, Hans-Georg, and David Edward Linge, 2004, Philosophical Hermeneutics. Berkeley, Calif, London: University of California Press.
15-  Schleiermacher, Friedrich, 1998,Hermeneutics and criticism and other writing, Andrew Bowie, Cambridge, united kingdom.
16-   ___________________, 2006,general theory and art of interpretation, in: the hermeneutics reader, Kurt Mueller, continuum, New York.