مقایسۀ عدالت از دیدگاه اسلام و مکتب سودگرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت دانشگاه تهران پردیس فارابی

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه قم

چکیده

در این مقاله عدالت از دیدگاه اسلام و مکتب سودگرایی بررسی و سپس مقایسه می‌شود. ابتدا به تعریف و ضرورت عدالت و انواع آن در اسلام اشاره شده است: عدالت قرار دادن هرچیزی در جای مناسب خود است. خداوند به‌دلیل آنکه کامل مطلق است، همۀ اوامرو نواهی او عادلانه محسوب می‌شود. همچنین لازمۀ عدالت، آگاهی و شناخت همۀ نیازهای انسان و پاسخ‌های مناسب آن است که تنها خداوند چنین علمی را دارد، خاستگاه عدالت و حاکم بر نیکویی عدالت و تشخیص مصادیق آن، عقل و ارادۀ الهی است. عدالت از نظر اسلام با عدالت و حد وسط ارسطویی تفاوت دارد. سپس دربارۀ اصل عدالت در سودگرایی بحث و بررسی می‌شود و اثبات شده است که استدلال اصل عدالت در این مکتب صحت و اتقان لازم را ندارد و اجرای آن در مورد اعمال و قوانین با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. نتیجه آنکه در مقام مقایسه، تعریف عدالت از نظر اسلام بهترین تعریف و تشخیص مصادیق عدالت تنها از طریق خداوند متعال مقدور است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن

    نهج‌البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی، قم، مؤسسۀ تحقیقاتی امیرالمؤمنین، 1379.

    1. آمدی، عبدالواحد‌بن محمد، غرر الحکم درر الکلم، تحقیق خوانساری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1366.
    2. ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران، طرح نو، 1374.
    3. اشعری، ابوالحسن، اصول اهل السنة و الجماعة (رسالة أهل الثغر)، بیروت، المکتبة الأزهریة للتراث، بی‌تا.
    4. پورمحمدی، نعیمه، ایمان و اخلاق، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1390.
    5. جداری عالی، محمدرضایی، محمد، «قانون زرین اعتدال ارسطو: نقد و بررسی»، قبسات، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، 1388.
    6. جرجانی، علی‌بن محمد، شرح المواقف، دارالکتب، 1419ق.
    7. حلی، یوسف‌بن علی‌بن مطهر، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، با شرح آیت‌الله شعرانی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1398ق.
    8. راس، دیوید، ارسطو، ترجمۀ مهدی قوام صفری، تهران، بی‌تا.
    9. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم، 1379.
    10. سبحانی، جعفر، راه خداشناسی و شناخت صفات او، قم، انتشارات مکتب اسلام، 1375.
    11. ضیائی‌فر، سعید، جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد، قم، بوستان کتاب، 1382
    12. علیدوست، ابوالقاسم، «تبعیت یا عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعی»، فقه و حقوق، سال دوم، پاییز 1384
    13. فراهانی فرد، سعید، "عدالت بین‌نسلی در بهره‌برداری از منابع طبیعی"، فصلنامۀ اقتصاد اسلامی. شمارۀ 25، 1386.
    14. فیومی، احمد‌بن محمد‌بن علی، المصباح المنیر، بیروت، المکتبة العصریة، 1420ق.
    15. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1362.
    16. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، دارالحدیث، 1374.
    17. مصباح یزدی، محمد تقی، دروس فلسفۀ اخلاق، تهران، انتشارات اطلاعات، بی‌تا.
    18. مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا، 1362.
    19. ــــــــــ، مجموعه آثار، ج 22، تهران، انتشارات صدرا، 1386.
      1. Mill, John Stuart, utilitarianism and on Liberty, oxford Blackwell, 2002.
      2. Stewart, Noel, Ethics: An Lntrouduction to Moral Philosophy, Polity Press, UK, 2009.