مبانی کرامت انسان از دیدگاه امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم

چکیده

انسان موجودی شریف، گران‌سنگ و دارای ارزش و کرامت ذاتی است. اولین و اساسی‌ترین مبنای کرامت ذاتی انسان از نگاه حضرت امام خمینی (ره)، وجود خاص اوست؛ چرا که وجود بماهو وجود از آن جهت که صادر از حق تعالی -که وجود علی‌الاطلاق است- خیر و شریف بوده و منبع هر خیر، شرف و بزرگی نیز اوست. وجود حقیقت واحد مراتبی دارد. نخست اینکه مرتبۀ وجودی انسان در مقایسۀ با سایر کائنات، بالاتر و در نتیجه از کرامت ذاتی بیشتری نیز برخوردار است؛ دوم برخورداری انسان از نیروی عقل و استدلال؛ سوم جامعیت انسان از حیث اینکه حقیقتش شامل تمامی حقایق عالم بوده و به تعبیری نسخۀ مختصر و فشرده‌شدۀ عالم است؛ چهارم مثال آفریدگار بودن؛ پنجم کمال‌پذیری نامحدود انسان که از مرتبۀ شهادت تا مرتبۀ غیب فاصلۀ سیر اوست و ششم بقا و جاودانگی انسان، دیگر مبانی و معیارهای کرامت او هستند.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن مجید
  2. دشتی، محمد (1382). نهج‌البلاغه، مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین علی ‌(ع)، چاپ دهم.
  3. ابن فارس، احمد (1420ق). معجم المقاییس اللغة، بیروت: دارالکتب العلمیه. [بی‌چا]
  4. ابن منظور، محمدبن مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دارصاد، چاپ سوم.
  5. امام خمینی، سید روح‌الله (1388). آداب الصلوة، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ شانزدهم.
  6. امام خمینی، سید روح‌الله (1406). تعلیقه علی شرح فصوص‌الحکم و مصباح الانس، تهران: مؤسسۀ پاسدار اسلام. [بی‌چا].
  7. امام خمینی، سید روح‌الله (1377). جهاد اکبر یا مبارزه با نفس، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ هفتم.
  8. امام خمینی، سید روح‌الله (1373). چهل حدیث، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ پنجم.
  9. امام خمینی، سید روح‌الله (1373)، دیوان شعر، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) چاپ چهارم.
  10. امام خمینی، سید روح‌الله (1379). شرح دعای سحر، ترجمه: سید احمد فهری، تهران، نهضت زنان مسلمان.
  11. امام خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفۀ امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  12. امام خمینی، سید روح‌الله (1375). التعلیقه علی الفوائد الرضویه، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
  13. امام خمینی، سید روح‌الله (1381). تفسیر سورۀ حمد، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  14. اردبیلی، عبدالغنی (1381). تقریرات فلسفۀ امام خمینی (ره)، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول.
  15. أنیس، ابراهیم و دیگران (1384). المعجم الوسیط، ترجمه: محمد بندر ریگی، تهران، اسلامی، چاپ اول.
  16. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1380). دفتر عقل و آیت عشق، تهران، طرح نو، چاپ اول.
  17. ابن عربی (1381). الفتوحات المکیه، ترجمۀ محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، چاپ اول.
  18. باقری، خسرو (1378). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران، مدرسه، چاپ دهم.
  19. جامی، عبدالرحمن‌بن احمد (1370). نقدالنصوص، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم.
  20. جوادی آملی، عبدالله (1366). کرامت در قرآن، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ اول.
  21. جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر انسان به انسان، قم، نشر اسراء، چاپ سوم.
  22. حسن‌زاده آملی، حسن (1361). دروس معرفت نفس، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
  23. حسن‌زاده آملی، حسن (1364). هزار و یک نکته، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجا، چاپ اول.
  24. حسن‌زاده آملی، حسن (1371). حقیقت انسان در عرفان، کیهان اندیشه، 41 - 45.
  25. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1384). مفردات الفاظ قرآن، تحقیق: عدنان داوودی، قم، منشورات ذوی القربی.
  26. سبزواری، ملاهادی (1368). شرح منظومه، تهران، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  27. سجادی، سید جعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
  28. طباطبایی، سید علی (1387). انسان در حال شدن، قم، مطبوعات دینی، چاپ اول.
  29. طباطبایی، محمد حسین (1363). تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج13.
  30. قیصری، داودبن محمد (1375). شرح فصوص الحکم، همراه با تعلیقات امام خمینی و سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول
  31. کلینی، محمدبن یعقوب (1365). اصول کافی. تهران، دارالکتب، ج1، چاپ چهارم.
  32. لاهیجی، شیخ محمد (بی‌تا). مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران، کتابفروشی محمدی.
  33. مجلسی، محمد باقر(1403). بحار‌الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
  34. مصباح، محمد تقی (1386). انسان‌شناسی در قرآن، قم، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ اول.
  35. مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار (2)، قم، انتشارات صدرا، چاپ دوم.
  36. مطهری، مرتضی (1385). یادداشت‌ها، قم، انتشارات صدرا، ج 10، چاپ سوم.
  37.  معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی معین، تهران، انتشارات امیرکبیر.
  38. معلوف، لوییس (1384). المنجد، ترجمۀ محمد بندرریگی، تهران، نشر ایران، چاپ پنجم.
  39. ملاصدرا (1410ق). اسفار اربعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ چهارم.
  40. ملاصدرا (1364). المظاهر الهیه، ترجمه: سید احمد طبیبیان، تهران، امیرکبیر.
  41. ملاصدرا (1383). شرح اصول کافی، تهران، پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول.
  42. ملاصدرا (1382). شواهد‌الربوبیه، مقدمه و تصحیح: سید جمال‌الدین آشتیانی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سوم.
  43. هیدجی، محمد (1363). تعلیقۀ منظومه و شرح آن، تهران، منشورات اعلمی [بی‌چا]
  44. یاحقی، محمد جعفر (1372). فرهنگ‌نامۀ قرآنی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.