فلسفۀ فراروان‌شناسی از منظر ابن‌سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان

چکیده

فراروان‌شناسی از جملۀ اموری است که در سده‌های هجدهم و نوزدهم با تشکیل مؤسسات تحقیقی توسط فیزیکدانان و سپس فلاسفه مورد توجه قرار گرفت و در سدۀ بیستم و به‌ویژه دورۀ پست‌مدرن به‌عنوان ابزاری برای نقد و گسست در نگاه ماتریالیستی و فیزیکالیستی مدرنیته، بیش از پیش اهمیت یافت. تبارشناسی این مسئله در فرهنگ اسلامی، ما را با تحقیقات ابن‌سینا روبه‌رو می‌کند که با دو رویکرد تجربی و فلسفی به بررسی امور فراروان‌شناختی پرداخت. در مباحث وی، در چارچوب علیت و ارتباط‌شناسی فاعل و منفعل جسمانی و نفسانی، با اقسام مختلف اخبار از غیب و پیش‌آگاهی، تأثیر بر ماده، تأثیر اجرام سماوی بر اشیا و مسئلۀ مرگ و جهان دیگر روبه‌رو می‌شویم که در تحلیل ابن‌سینا از این امور، امر غیرطبیعی از فراطبیعی، و امر فراطبیعی الهی از غیرالهی، و الهی نبوی تکرارناپذیر، از تکرارپذیر جدا می‌شود و نفس انسانی با عناصری نظیر جبلت ذاتی و اکتساب، عامل اصلی این امور تلقی شده است. امور فراروان‌شناختی در فلسفۀ ابن‌سینا، بیش از آنکه مانند مباحث پست‌مدرن، ابزاری برای اثبات امر فراطبیعی و معنوی باشد، بخشی از نظام فلسفی و معنوی اوست که با تکیه بر آن نظام معرفتی، تبیین فلسفی خود را یافته است.

کلیدواژه‌ها


منابع  
-         آیزنک، هانس یورگن و دیگران (1376). روح و دانش جدید، ترجمۀ محمد رضا غفاری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-         ارسطو (1384). متافیزیک، ترجمۀ شرف‌الدین خراسانی، تهران، انتشارات حکمت.
-         ........ (1389). سماع طبیعی، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران، انتشارات طرح نو.
-         افلاطون (1380). مجموعه آثار، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی.
-         ابن‌سینا، حسین (1332). مبدأ و معاد، ترجمة محمود شهابی، ‌تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
-         ............. (1365). معراج‌نامه، تصحیح نجیب مایل هروی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
-         .............(1379). التعلیقات، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم.
-         .............(1384). الاشارات و التنبیهات، تحقیق کریم فیضی، تهران، مؤسسۀ مطبوعات دینی، چاپ اول.
-         ............. (1385). الالهیات من کتاب الشفا، المحقق حسن حسن‌زاده آملی، قم، انتشارات بوستان کتاب.
-         .............(1385). النفس من کتاب الشفا، المحقق حسن حسن‌زاده آملی، قم، انتشارات بوستان کتاب.
-         .............،(1388). مجموعه رسائل، تصحیح و توضیح محمود طاهری، قم، انتشارات آیت اشراق.
-         اکبری، رضا (1382). جاودانگی، قم، انتشارت بوستان کتاب، چاپ اول.
-         تیموتی و فرگ،گندی و پیتر (1384). هرمتیکا، ترجمۀ فرید‌الدین رادمهر، تهران، نشر مرکز.
-         راین، جی بی (1371). درآمدی بر فرا‌روان‌شناسی، ترجمۀ امیر راسترو، تهران، انتشارات فراروان، چاپ اول.
-         سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1396ق). مجموعه مصنفات، ج 1، تصحیح هنری کربن، تهران، انجمن ایران.
-          طاهری محمد (1388). انسان از منظری دیگر، نشر بیژن، چاپ هفتم.
-          غزالی، محمد (1406ق). احیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتاب العلمیه، چاپ اول، لبنان.
-          فرشاد، محسن (1372). انسان و جهان فراآگاهی، تهران، دفتر فرهنگ نشر اسلامی، چاپ اول.
-         لائو،کوان (1390). فنگ‌شویی برای امروز، ترجمۀ محمد قراچه‌داغی، تهران، نشر آسیم.
-          لاهیجی، عبدالرزاق (1364). گوهرمراد، به اهتمام صمد موحد، تهران، چاپ گلشن، چاپ اول.
-         لوبک ،والتر و دیگران (1385). روح ریکی، ترجمۀ شایان معین و مهنوش امینیان، نشر آسیم.
-         صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1382). الشواهد الربوبیه، تهران، مؤسسۀ مطبوعات دینی، چاپ اول.
-         ...................................... (1362). مبدأ و معاد، ترجمۀ احمدبن محمد الحسینی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
-         مودی، ریمون (1372). زندگی پس از زندگی، ترجمۀ شهناز انوشیروانی، بیجا، مؤسسۀ فرهنگی رسا.
-         نصر، سید حسین (1385). دین و نظم طبیعت، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران، نشر نی.
-          Griffin.david(1997) ray.parapsychology,philosophy,and spirituality a postmodern xploration. Albany .published by stste university of new york press.   
-          Melton.gordon,(2001),Encyclopedia of occultism and parapsychology,gale group staff,united states of america.
-          Andrade,gabriel,internet encyclopedia of philosophy(lep).parapsychology.