بررسی تطبیقی نظریۀ ملاصدرا در باب فضایل معرفتی عقلی با نظریۀ زگزبسکی و پلانتینگا (با تأکید بر کارکرد قوۀ معرفتی کسب باورهای دینی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور ، ایران، تهران

2 دانشیار دانشگاه پیام نور، ایران، تهران، گروه فلسفه

چکیده

   از مقایسة نظریۀ معرفت‌شناختی ملاصدرا با نظریۀ معرفت‌شناختی فضیلت‌گرایانة معرفت‌شناسانی مانند زگزبسکی و پلانتینگا، می‌توان استنباط کرد که نظریة ملاصدرا جزو نظریه‌های معرفت‌شناختی مبتنی بر فضیلت قرار می‌گیرد. پلانتینگا به فضیلتمندی قوای مولد باور و زگزبسکی علاوه بر آن به تأثیر کارکرد قوای اخلاقی (فضایل اخلاقی) بر کارکرد قوای عقلانی در تولید معرفت توجه کرده است. در واقع هر یک از ایشان به وجهی از مؤلفه‌های مؤثر بر ایجاد و شکل‌گیری باور توجه کرده‌اند و از این‌رو نظریۀ کامل و بدون اشکالی نیستند. اما ملاصدرا در نظریۀ معرفت‌شناختی خویش به فضیلتمندی قوای مولد باور، تأثیر عملکرد قوای اخلاقی بر قوای عقلانی، کارکرد متناظر آنها در تولید باور و فرایند مؤدی به صدق باور توجه کرده است. پلانتینگا اعتقاد دارد فقط قوای مولد باور موجب تولید باور هستند، زگزبسکی و ملاصدرا نیز تولید و ایجاد باور را به قوای مولد باور نسبت می‌دهند، اما معتقدند قوای اخلاقی، بستر و زمینة مناسب شکل‌گیری باور صادق را مهیا می کنند. ملاصدرا علاوه بر قوای مولد باور و قوای بسترساز، دو فرایند اعتماد‌پذیر و مؤدی به صدق وحی و الهام (که باورهای صادق و معتبر تولید می‌کنند) را پیش می‌نهد.
 
 

کلیدواژه‌ها


  1. اسعدی، علیرضا (1393). بررسی فرایند استکمال نفس از دیدگاه ملاصدرا، معرفت فلسفی، شمارۀ 39: 91 - 114
  2. اکبری، رضا (1386). ایمان‌گروی: نظریات کیرکگور، ویتگنشتاین و پلانتینگا، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  3. اکبریان، رضا (1389). نسبت میان نظر و عمل از دیدگاه ملاصدرا، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 62: 14 - 37
  4. پلانتینگا، آلوین (1380). علم آگوستینی یا دوئمی، ترجمۀ مرتضی محمدزاده، در جستارهایی در فلسفۀ دین، قم، دانشگاه قم.
  5. خادمی، عین‌الله و پوراکبر، لیلا (1393). علم انسان کامل از دیدگاه ملاصدرا، فصلنامۀ اندیشۀ دینی، دورۀ 14، شمارۀ 4: 103 - 138
  6. خزاعی، زهرا (1380). اخلاق فضیلت‌مدار، نامۀ مفید، شمارۀ 28: 41 - 64
  7. زگزبسکی، لیندا (1392)، معرفت‌شناسی، ترجمۀ کاوه بهبهانی، تهران، انتشارات نشر نی.
  8. سلیمانی، فاطمه (1389). نقش تهذیب نفس در کسب معرفت از نگاه ملاصدرا، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 61: 65 - 80
  9. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (1390). مبدء و معاد، ترجمه و شرح جعفر شانظری، قم، انتشارات دانشگاه قم.
  10. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (1383). ترجمه و شرح اصول کافی، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  11. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (1383). اسفار اربعه، به اشراف و مقدمۀ سید محمد خامنه‌ای و به ویراستاری مقصود محمدی، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی.
  12. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (1366). ترجمه و شرح شواهد الربوبیه، ترجمۀ جواد مصلح، تهران، انتشارات سروش.
  13. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (1371). مفاتیح‌الغیب، ترجمۀ محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی.
  14. صدرالدین شیرازی، محمد‌بن ابراهیم (1384). شرح اصول کافی، به تصحیح آیت‌الله رضا استادی و اشراف آیت‌الله سید محمد خامنه‌ای، تهران،‌ انتشارات بنیاد حکمت اسلامی.
  15. کرمانی، طوبی (1390). فلسفۀ اخلاق متعالیه، جایگاه ملاصدرا در میان علمای اخلاق، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 66: 13 - 26
  16. مؤمنی، ناصر (1392). روش‌شناسی نگرش صدرایی به فرایند ادراک‌های عقلی، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 71: 5 - 18
  17. نهله غروی نایینی و عبدالله میراحمدی سلوکرونی (1390). جایگاه عقل در شرح اصول کافی صدرالمتألهین، خردنامۀ صدرا، شمارۀ 65: 83 - 106
    1. James, W. (1937), the Will to Belive and other Essays ,in Popular Philosophy, USA, Longman.
    2. Plantinga, A. (1993). Warrant And Proper Function, New York, Oxford University Press.
    3. Plantinga, A. (2000), Warranted Christian Belief, New York, Oxford, Oxford University Press.
    4. Plantinga, A. (1997), Reformed Epistemology, in P. l. Quinn & C. Taliaferro (ed), Acompanion To Philosophy Of Religion, Black Well.
    5. Zagzebski, L. (1993), Rational Faith, Catholic Resposes To Reformed Epistemology, Notre Dame, Indiana, University Of Notre Dame Press.
    6. Zagzebski, L. (2009), On Epistemology, Wadsworth, CanGage Learning.
    7. Zagzebski, L. (1996), Virtue Of The Mind, Cambridge University Press.