برهان «واقعیت» بر هستی خداوند تقریر، حل شبهات و نکات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی

چکیده

یکی از برهان‌های اثبات وجود خداوند‏، برهانی است که مرحوم علامه طباطبایی به سبک برهان‌های صدیقین اقامه کرده است‏، چون حد وسط این برهان، مطلق «واقعیت» بود، با عنوان برهان «واقعیت» بر وجود خداوند شهرت یافت. برهان قویم علامه در عین استحکام و قوّت‏، در دوره‌های اخیر به‌دلیل تقریرهای خام برخی ناظران از برهان‏، با اشکال‌هایی مواجه شده است که همه مردودند؛ در مقالۀ زیر این برهان را با کمک بیانات علامه طباطبایی تقریر می‌کنیم و سپس به حل شبهات و بیان نکات مربوط به آن می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها


  1. الداماد، میر محمد باقر‏ (1367). القبسات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  2. السبزواری، هادی (1369). شرح المنظومة، ج 2، تهران: نشر ناب .
  3. شیخ اشراق (1375). مجموعۀ مصنفات، ج 1، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
  4. صدرالمتألهین (1981 م). الاسفار الاربعۀ فی الحکمۀ المتعالیۀ، ج 6، بیروت: دارالاحیاء التراث.
  5. صدرالمتألهین (1360). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
  6. طباطبایی محمدحسین (1387). اصول فلسفۀ رئالیسم؛ قم: بوستان کتاب.
  7. طباطبایی، محمدحسین (1981م). حاشیة الاسفار الاربعۀ فی الحکمۀ المتعالیۀ، ج 6، بیروت: دارالاحیاء التراث.
  8. عشاقی، حسین (1393). برهان‌های صدیقین 220 برهان به شیوۀ صدیقین بر هستی خداوند؛ تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
  9. عشاقی، حسین (1394). کثرت یا وحدت وجود، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.

10. مروارید‏، محمود (1388)‎. باز هم برهان صدیقین علامه طباطبایی‎؛ نقد و نظر؛ شمارۀ 53: 145 – 186.

11. مطهری، مرتضی (1375). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج 6‏: انتشارات صدرا .

  1. معلمی، حسن (1366). تأملی در یک برهان؛ معارف عقلی، شمارۀ 6: 85 – 94.