بایسته‌‌های مفهوم‌شناسی در نصوصِ ‌دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و استاد دروس خارج فقه و اصول

چکیده

زمان تفسیر اسناد شرعی، عرف زمان صدور آن اسناد را واکاوی می‌کنیم. کتاب‌های لغت، رابط فهمندگان نصوص با عرف زمان صدور ادله هستند. مفهوم‌شناسی و معناشناسی از روش‌ها و بایسته‌هایی پیروی می‌کنند که عدم توجه به آن، انسان را به برداشت‌های ناصحیح در مفردات و مرکبات می‌کشاند. بررسی همراه با تعلیل ده بایسته همراه با تطبیقات فقهی، موجب مصون ماندن از برداشت‌های ناصحیح می‌شود، تفسیر و تطبیق، حقیقت و مجاز، نسبت مفاهیم، بسند به قدر متیقن در موارد مشکوک و فرق داعی و معنا بخشی از این بایسته‌ها هستند.
 

کلیدواژه‌ها


  1. القرآن الکریم

    1. ابن‌فارس، احمد (1404ق). معجم مقاییس اللغة، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    2. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1405ق) لسان العرب. بی‌جا: نشر ادب الحوزه.
    3. الساوی، عمرابن‌ سهلان (1383ش). البصائر النصیریة فی علم المنطق. چاپ اول. تهران: انتشارات شمس تبریزی.
    4. انصاری، عبدالله (1421ق). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، تحقیق و شرح دکتور عبداللطیف محمد خطیب، کویت: التراث العربی، چ 1.
    5. انصاری، مرتضی (1407ق). فرائد الاصول، محقق عبدالله نورانی، قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    6. بهسودی، محمد سرور (1412ق). مصباح الاصول، (تقریرات درس محقق خویی)، قم: انتشارات داوری، چ 2.
    7. الحلی، حسن‌بن یوسف بن مطهر اسدى (1371ش). الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، قم: انتشارات بیدار.
    8. حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدى (بی‌تا). القواعد الجلیة فی شرح الرسالة الشمسیة. تحقیق فارس حسون تبریزیان. قم :مؤسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعه المدرسین بقم.
    9. خراسانی، محمد کاظم (1415ق). کفایة الاصول، قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    10. الرازی، محمد‌بن محمد (قطب‌الدین) (1386ش). تحریر القواعد المنطقیة، مصحح محسن بیدارفر، به حاشیۀ علی‌بن محمد جرجانی، قم: انتشارات بیدار.
    11. طوسی، محمد‌بن حسن (1387ش). المبسوط فی فقه الإمامیه، به تصحیح: سید محمد تقى کشفى‌، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة‌.
    12. عاملی، حسن‌بن زین الدین (1376). معالم الاصول، چ 2، قم: دارالفکر.
    13. علیدوست، ابوالقاسم (1381ش). سلسبیل فی اصول التجزئة و الإعراب. چاپ اول. قم: دارالاسوة للطباعة و النشر.
    14. علیدوست، ابوالقاسم (1384ش). فقه و عرف، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    15. الکلینی، محمدبن یعقوب (1391ق). الکافی، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمیه اسلامیّه.
    16. الفیومی، احمدبن محمد (1405ق). المصباح المنیر، چاپ اول. قم: دارالهجرة.
    17. المجلسی، محمد باقر (1363ش). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. چاپ دوم. تهران: دارالکتب الاسلامیّه.
    18. المظفر، محمد رضا (1968). المنطق. مطبعة النعمان، چاپ چهارم، نجف.
    19. النجفی، الشیخ محمد حسن (1392). جواهر الکلام، مصحح شیخ محمود آخوندی، چاپ هفتم، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
    20. واسطى، زبیدى؛ حنفى، محب الدین؛ سید محمد مرتضى حسینى (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت - لبنان.
    21. ولایی، عیسی (1374ش). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی.