پایه بودن اعتقاد به خدا از دیدگاه علامه طباطبایی و آلوین پلانتینگا

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

اعتقاد به وجود خدا، همواره در معرض حملات نظری بوده و یکی از این موارد، چالش در توجیه این باور است. در مقالۀ حاضر، نظرهای علامه سید محمدحسین طباطبایی و آلوین پلانتینگا در مواجهۀ با چالش فوق بررسی و با تحلیل دیدگاه آنها، مقایسه‌ای انجام خواهد گرفت. اگرچه هر دوی ایشان اعتقاد به خدا را از دلیل بی‌نیاز می‌دانند و برهان را تنها مؤید ایمان می‌پندارند، پلانتینگا که به سنت معرفت‌شناسی اصلاح‌شده تعلق دارد، با نقد بنیادی نظریۀ مبناگروی سنتی در توجیه، گزارۀ «خدا وجود دارد» را برای فرد دیندار از جرگۀ گزاره‌های واقعاً پایه معرفی می‌کند و البته آن را بدیهی نمی‌داند. این در حالی است که او نمی‌تواند معیار جامع و مانعی را برای گزاره‌های پایه ارائه دهد. اما علامه طباطبایی که به مکتب مبناگروی سنتی در توجیه وفادار است، برای اثبات وجود خدا از اصلی بهره می‌برد که مناقشه‌ای در پایه بودن آن وجود ندارد؛ یعنی اصل عدم اجتماع نقیضین. به این‌ترتیب علامه طباطبایی با تحلیل موضوع گزارۀ فوق، آن را به‌عنوان گزاره‌ای بدیهی اولی معرفی می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

 

  1. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (۱۳۶۴). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: محمد تقی دانش‌پژوه
    1. Dancy, Jonathan(1986), An Introduction to contemporary Epistemology, New York: Basil Blackwell
    2. Planting, Alvin(1983), Nicholas Wolterstorf, Faith and Rationality: Reason and Belief in God. Notre Dame: University of Notre Dame Press
    3. Planting, Alvin(1996), The Reformed objection to Natural theology, Micheal Peterson New York: Oxford, Universitypress
  1. اکبری، رضا (۱۳۹۰). «الگوهای خداباوری در دوران معاصر و ظرفیت‌های فلسفۀ اسلامی»، حکمت معاصر، سال دوم بهار و تابستان، ش ۱
  2. پلانتینگا، آلوین (۱۳۷۴). آیا اعتقاد به خدا واقعاً پایه است؟، احمد نراقی، ابراهیم سلطانی، تهران: صراط
  3. پلانتینگا، آلوین (۱۳۸۴). فلسفۀ دین خدا، اختیار و شر، محمد سعیدی‌مهر، قم: مؤسسۀ فرهنگی طه
  4. پلانتینگا، آلوین (۱۳۸۱). عقل و ایمان، بهناز صفری میان رشیدی، تهران: اشراق
  5. تالیا فرو، چارلز، فلسفۀ دین در قرن بیستم، انشاءالله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی
  6. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۷۲). شناخت‌شناسی در قرآن، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء
  7. سهروردی، شهاب‌الدین (۱۳۷۲). شرح حکمت اشراق، حسین ضیائی تربتی، تهران، پژوهشگاه
  8. صدرالدین شیرازی, محمد (۱۳۸۹ه.ق.). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: مکتبه المصطفوی، ج ۶.
  9. طباطبایی، سید محمد حسین (۱۳۶۰ه. ق.). رسالة الولایة، تهران: قسم الدراسات الاسلامیه
  10. طباطبایی، سید محمد حسین (۱۳۸۶). نهایة الحکمة ،قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی
  11. مجلسی، محمد باقر (۱۳۶۶). بحارالانوار، تهران: دارالکتب اسلامیه
  12. مطهری، مرتضی (۱۳۷۱). مجموعه آثار (اصول فلسفه و روش رئالیسم)، قم: صدرا، ج ۲
  13. نظرنژاد، نرگس (۱۳۸۲). آیا اعتقاد به خدا عقلانی است؟، تهران: دانشگاه الزهرا (س)
  14. ون هوک، جی. ام (۱۳۷۹). «علم، باور و معرفت‏شناسی اصلاح‌شده»، سید حسین عظیمی‏دخت، حوزه و دانشگاه، سال ششم، ش 22
  15. ویرنگا، ادوارد (۱۳۸۱). «فلسفۀ دین»، علی حقی، اندیشۀ حوزه، مرداد – شهریور، مهر – آبان ش 35 و 36
مجله علمی

دوره 13، شماره 2
تابستان 1395
صفحه 329-348

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار