دیدگاه متکلمان در حدوث جهان و نقد آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی

چکیده

درباره حدوث و ازلیت جهان دو دیدگاه مختلف (ازلیت و غیرازلیت) بین متألهان مطرح شده است. نویسنده در این مجال بعد از تبیین مسئلۀ بحث و مفهوم‌شناسی، با توضیح سه رویکرد عقلی (حصر وجود مجرد به خدا، حدوث لازمه اصل اختیار و اراده، استحالۀ اضافه بر بی‌نهایت، نفس حدوث حادث دلیل بر توقف و انقضای گذشتۀ ازلی، ورود مبدأ بر حوادث گذشته مستلزم وجود مبدأ بر کل) و قرآنی و روایی موافقان حدوث، به تحلیل و ارزیابی ادلۀ آنان می‌پردازد و در دلالت آنها بر نظریۀ حدوث، جرح وارد می‌کند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1358). قواعد کلی فلسفی، تهران: انجمن فلسفۀ ایران.
  2. ابن‌خلدون (1425 ق). لباب المحصل فی أصول الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  3. ابن‌سینا (1405 ق). التعلیقات، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  4. ـــــــ (1379). النجاة، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  5. ـــــــ (1404 ق). المنطق من‌الشفا، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله نجفی مرعشی.
  6. ـــــــ (بی‌تا). الهیات شفا، با مقدمه و تعلیقات ابراهیم مدکور: بیروت.
  7. ابن‌منظور (1405 ق). لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزة.
  8. استرآبادی، محمد جعفر (1363). البراهین القاطعة، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  9. اشراق(سهروردی)، شیخ (1372). مجموعه مصنفات، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  10. آمدی، سیف‌الدین (2003). ابکار الافکار فی اصول الدین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  11. ـــــــــــــــــ (2004). غایة المرام فی علم الکلام، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  12. بهمنیار، مرزبان (1349). التحصیل، با تصحیح مرتضی مطهری، تهران: دانشگاه تهران.
  13. بیضاوی (1410 ق). تفسیر البیضاوی، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
  14. تفتازانی، سعدالدین (1409 ق). شرح المقاصد، قم: انتشارات شریف رضی.
  15. جرجانی، سید شریف (1415 ق). شرح المواقف، قم: انتشارات رضی.
  16. جرجانی، علی‌بن محمد (1417 ق). التعریفات، بیروت: دارالکتاب العربی.
  17. جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم، ج 1 – 3، قم: بی‌نا.
  18. حلی، علامه (1363). انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، قم: انتشارات شریف رضی.
  19. ــــــــــ (1430 ق). معارج الفهم، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
  20. ــــــــــ (1419 ق). نهایه المرام فی علم الکلام، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
  21. خرمشاهی، بهاءالدین (انتخاب و ترجمه) (1370). خدا در فلسفه، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  22. راغب اصفهانی (1404 ق). المفردات، بی‌جا: دفتر نشر کتاب.
  23. سبزواری، ملا هادی (1383 ق). اسرار الحکم، قم: انتشارات مطبوعات دینی.
  24. شهرستانی، عبدالکریم (بی‌تا). نهایه الاقدام فی علم الکلام، قاهره: مکتبة المتنبی.
  25. صدر المتألهین، محمد (1422 ق). شرح الهدایة الاثیریة، مؤسسة التاریخ العربی.
  26. ـــــــــــــــــــــ (1378). رسالة فی الحدوث، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  27. ـــــــــــــــــــــ (1419 ق). اسفار، بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی.
  28. صدوق، شیخ (1398 ق). التوحید، قم: انتشارات اسلامی.
  29. طباطبایی، سید محمد حسین (بی‌تا). نهایه الحکمه، قم: انتشارات اسلامی.
  30. طوسی، خواجه‌نصیرالدین (1405 ق). رسائل، بیروت: دارالأضواء، ضمیمۀ تلخیص المحصل.
  31. ـــــــــــــــــــــ (1985). تلخیص المحصل، بیروت: دارالأضواء.
  32. ـــــــــــــــــــــ (1413 ق). قواعد العقائد، لبنان: دارالغربة.
  33. ـــــــــــــــــــــ (1406 ق). الاقتصاد فیمایتعلق بالاعتقاد، بیروت: دارالأضواء.
  34. غزالی، امام محمد (1409 ق). الاقتصاد فی الاعتقادات، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  35. ـــــــــــــــــــــ (2002). تهافت الفلاسفه، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
  36. ـــــــــــــــــــــ (1416 ق). مجموعه رسائل الغزالی، بیروت: دارالفکر.
  37. فاضل مقداد (1405 ق). ارشاد الطالبین الی نهج‌ المسترشدین، قم: کتابخانۀ آیت‌اللَّه مرعشی.
  38. ـــــــــــــــــــــ (1380). اللوامعالالهیه، با تحقیق و تصحیح شهید قاضی طباطبایی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  39. فخر رازی (1411 ق). المباحث المشرقیه، قم: انتشارات بیدار.
  40. ـــــــــ (1404 ق). شرح الاشارات، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله نجفی.
  41. ـــــــــ (1986). الاربعین فی أصول الدین، قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
  42. ـــــــــ (1407 ق). المطالب العالیه، قم: انتشارات رضی.
  43. ـــــــــ (1373). شرح عیون الحکمه، قم: مؤسسه الصادق.
  44. ـــــــــ (1396 ق). لوامع البینات، قم: مکتبه الکلیات الازهریه.
  45. فیض کاشانی، محسن (1368). قره العیون فی اعز الفنون، تهران: دارالکتاب الاسلامی.
  46. قرطبی، محمد (1364). الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  47. کلینی (1365). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  48. لاهیجی، فیاض (بی‌تا). شوارق الالهام، چاپ سنگی، اصفهان: انتشارات مهدوی.
  49. مجلسی، محمد باقر (بی‌تا). حق الیقین، تهران: انتشارات اسلامیه.
  50. ــــــــــــــــــ (1403 ق). بحار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  51. ــــــــــــــــــ (1363). مرآة العقول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  52. مصباح یزدی، محمد تقی (1378). آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  53. میرداماد، محمد باقر (1374). القبسات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مجله علمی
دوره 15، شماره 3
مهر 1397
صفحه 625-651

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار