تبیین و نقد ماهیت زبان دینی از نگاه فیلیپس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفۀ اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

فیلیپس از ناشناختارگرایان در خصوص باورهای دینی است. او با طرح ایدۀ مغالطۀ تعالی زبان دینی معتقد است که این زبان واجد خصوصیت غیرارجاعی بودن و غیرتوصیفی بودن و جدا بودن وجود واقعی از وجود منطقی در گزاره‌هایش است. در این مقاله نشان می‌دهیم که توصیفی بودن زبان دینی در نظام فکری وی به این معناست که در زبان دینی هیچ‌گاه نباید جدا از متن دینی، اثبات وجود خدا و سایر شاخص‌های دینی انجام پذیرد، زیرا نحوۀ زندگی دینی منشأ انتزاع معنا و وجود این باورهاست. از نظر فیلیپس صحبت کردن از خدا و سایر موضوعات دینی، دارای ارجاع به متعلق خود هستند. اگرچه این متعلق امری خارجی نیست، بلکه تحقق‌یافته در نحوۀ زندگی مؤمنان است. او توصیفی و ارجاعی بودن زبان دینی را در محدودۀ نحوۀ زندگی دینی می‌پذیرد و البته همین امر مهم‌ترین نقطۀ تمایز وی با دیگر فیلسوفان دین تحلیلی است. از همین‌رو برخی فیلسوفان تحلیل زبانی در حوزۀ فلسفۀ دین، انتقادهای زیر را به دیدگاه او مطرح کرده‌اند: الف) عدم صحت تمایز میان وجود منطقی از وجود واقعی پیرامون خداوند؛ ب) نفی واقعیت عناصر دینی بر اساس مبنای پوزیتویستی فیلیپس؛ ج) عدم اثبات ناتوانی زبان عرفی در صحبت کردن از امور ماورایی.

کلیدواژه‌ها


  1. پترسون، مایکل (1376). عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
  2. شهیدی، شهاب (1396). بررسی تحلیلی تأثیر هیوم در نظام فلسفی فیلیپس، مجلۀ پژوهشنامۀ فلسفۀ دین، دانشگاه امام صادق (ع)، شمارۀ 30، زمستان.
  3. ـــــــــــــــ (1395). بررسی و نقد مفهوم دعا از نظر فیلیپس، مجلۀ اندیشۀ نوین دینی، دانشگاه معارف، شمارۀ 46، پاییز.
  4. ـــــــــــــــ (1394). گرامر دینی از منظر فیلیپس و نقد آن، مجلۀ نقد و نظر، شمارۀ 2، تابستان.
  5. صادقی، علی (1395). واقعگرایی و ناواقع‌گرایی دینی: بررسی و نقد آرای دان کیوپیت فیلیپس، مجلۀ پژوهشنامۀ فلسفۀ دین، دانشگاه امام صادق(ع)، شمارۀ 27، بهار و تابستان.
  6. علیزمانی، امیرعباس (1375). زبان دین، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
  7. ـــــــــــــــــــ (1386). سخن گفتن از خدا، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  8. ـــــــــــــــــــ (1390). واقعگرایی یا ناواقع‌گرایی زبان دینی با تأکید بر آرای فیلیپس و تریک، مجلۀ اندیشۀ دینی، دانشگاه شیراز، شمارۀ 39، تابستان.
  9. لگنهاوزن، محمد (1379). نگاه ایمان‌گرایی ویتگنشتاینی، ترجمۀ سید محمد موسوی، مجلۀ نقد و نظر، سال هفتم، شمارۀ 1 و 2، زمستان و بهار.

10. Arrington, Robert L. Addis, Mark (2004). "Wittgenstein and Philosophy of Religion". London and Newyork, Routledge.

11. Henderson, Edward H. (1965). "Austin farrar and D.Z. Phillips on lived Faith, prayer and Divine Reality". London.oxford publication.

12. Hick, John (1968). "The Justification of Religious Belief". yale university press.

13. _________ (1989). "An Interpretation of Religion". New Heaven, CT: yale University press.

14. Min, Anselm (2007). "D.Z. Phillips on the grammer of God". Interrnational journal for philosophy of religion, volume 63.

15. Phillips, D.Z. (1970). "Death and Immortality". Newyork: st Martin's press.

16. ________ (1976). "Religion without Explanation". Oxford: Basil Blackwell.

17. ________ (1986). "R.S. Thomas: poet of the Hidden God". Allison Park, PA: Pickwick Publication.

18. ________ (1993). "Religious Belief and Language-Games in Wittgenstein and Religion". New York: st. Martin's Press.

19. ________ (1995). "Phillips and the Grammer of Religious Belief". New York: Herder and Herder.

20. _________ (2005). "The problem of Evil and the problem of God". Minneapolis: Frotress.

21. Ramal, Randy (2000). "Reference" to D.Z. Phillips". International Journal for Philosophy of Religion, Kluwer Acadmic Publisher.

22. Stiver, Dan R. (1998). "The Philosophy of Religious Language". Black well.