تأملی بر چیستی اختیار از منظر سازگارباوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری فلسفه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در حالی‌که بعضی از فیلسوفان به عدم امکان اختیاری بودن افعال موجب معتقدند، عدۀ دیگری چنین امری را ممکن می‌دانند. گروه اول ناسازگارباور و گروه دوم سازگارباور نامیده می‌شوند. سازگارباوران باید بتوانند علاوه بر رد ادله‌ای که بر ناسازگاری ارائه شده است، نظریه‌ای در مورد چیستی اختیار ارائه بدهند که با موجبیت سازگار باشد. آنها معیارهای مختلفی برای اختیاری بودن فعل ارائه داده‌اند. نگارنده در این مقاله بر آن است تا پس از تعیین مراد خود از اختیار و موجبیت، این معیارها را در قالب شش عنوان دسته‌بندی و ارزیابی کند. داشتن قابلیت و نبود مانع، توانایی خودارزیابی تأملی، قابلیت انتخاب بر طبق نظام ارزشگذاری خود، قابلیت درک حقیقت و خیر، دارا بودن کنترل رهنمودی و داشتن تاریخچۀ مناسب، معیارهایی هستند که در این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت. در نهایت نتیجه این شد که تنها نظریه‌ای که شامل همۀ این معیارها باشد، شاید نظریۀ مناسبی در مورد اختیار از منظر سازگارباوری محسوب شود.

کلیدواژه‌ها


  1. شیرازی، صدرالدین (1981). الحکمه المتعالیه فی االسفار العقلیه، جلد 6، بیروت: دارلاحیاء التراث العربی.
  2. طباطبایی، محمد حسین (1386). اصول فلسفه و روش رئالیسم، مجموعۀ آثار شهید مطهری، جلد 6، چ یازدهم،تهران: صدرا.
  3. فرانکفورت، هری (1393). آزادی اراده و مفهوم شخص، مترجم محسن زمانی. فصلنامۀ ارغنون، دورۀ جدید، شمارۀ 1 و 2، بهار و تابستان1393: 179 – 206.
  4. کین، رابرت (1394). مسئلۀ جبر و اختیار، مترجم فخرالسادات علوی، تهران: حکمت.
  5. لوی، نیل؛ مک‌کنا، مایکل (1393). آثار اخیر دربارۀ اختیار و مسئولیت اخلاقی، ترجمۀ یاسر پوراسماعیل، فصلنامۀ ارغنون، دورۀ جدید، شمارۀ 1 و 2، بهار و تابستان 1393: 257 – 300.
  6. ولف، سوزان (1393). سلامت روانی و متافیزیک مسئولیت، مترجم یاسر خوشنویس، فصلنامۀ ارغنون، دورۀ جدید، شمارۀ 1 و 2، بهار و تابستان 1393: 207 – 224.
    1. Clarke, R. (2003). Libertarian Accounts of Free Will .Oxford University Press. New York.
    2. Fischer. J. (2012). Semicompatibilism and Its Rivals, The Journal of Ethics 16 (2):117-143
    3. Fischer. J.M. Ravizza.m.(1999). Responsibility and Control: A Theory of Moral Responsibility. Cambridge University Press. Cambridge.

10. Ginet, C. (1990). On Action: Cambridge University Press .Cambridge

11. Haji, I.  (1998). Moral Appraisability. Oxford University Press. New York.

12. ---------------------------. (2009). Incompatibilism’s Allure: Principle Arguments for Incompatibilism. Peterborough. Broadview Press. Ontario.

  1. Kane R ,(2011). Contours of Contemporary Free-Will Debates. in The Oxford Handbook of Free Will 2nd edition ,Rodert Kane(ed). Oxford University Press. new York

14. -----------. (1996). The Significance of Free Will. Oxford University Press. Oxford.

15. Matthew H. Slater (eds.), Carving Nature at its Joints: Natural Kinds in Metaphysics and Science. MIT Press. 314 - 340   

16. McKenna ,M. (2011). Contemporary Compatibilism: Mesh Theories and Reasons-Responsive Theories. in The Oxford Handbook of Free Will 2nd edition ,Robert Kane(ed),Oxford University Press new York.

17. McKenna, M, Pereboom D (2016). Free Will: A Contemporary Introduction, Routledge.

18. Mele, A. (2006). Free Will and Luck. Oxford University Press.  New York

19. Pereboom, D. (2001). Living Without Free Will, Cambridge University Press. Cambridge.

20. -----------------. (2009). Hard Incompatibilism and its Rivals, Philosophical Studies, 144(1): 21–33

21. Rosen, G.(2002). The Case for Incompatabilism. Philosophy and Phenomenological Research 64(3): 700-708

22. Strawson, G. (2005). Free Will. In E. Craig (ed.), Shorter Routledge Encyclopedia. of Philosophy. London: Routledge,286–94.

23. van Inwagen, P. (2008). How to Think about the Problem of Free Will. Journal of Ethics12 (3–4): 327–41.

24. Vihvelin, K. (2013). Causes, Laws, & Free Will: Why Determinism Doesn’t Matter: Oxford University Press .New York

25. Watson, G, (2004). Agency and Answerability. Oxford University Press. New York

26. Wolf, S, (1990). Freedom within Reason. Oxford University Press . Oxford.