تجربۀ زندگی از منظر ملاصدرا و دیلتای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

دیلتای یکی از فیلسوفان زندگی است که متن حیات را بررسی کرده است. نگاه وی به «تجربۀ زندگی» قرابت‌های بسیاری با اندیشۀ حیات و زندگی در حکمت متعالیۀ ملاصدرا دارد. مقصود این نوشتار از «تجربۀ زندگی» اصطلاح «تجربۀ زیسته» در فلسفۀ دیلتای نیست، بلکه مقصود هر نوع نگاه زمانی به زندگی است که فعالیت‌های انسان را در طول زمان بررسی می‌کند. بررسی اهداف و سیر کلی این دو فیلسوف و ویژگی‌های تجربۀ زندگی، نشان‌دهندۀ نوعی قرابت و همداستانی در این مسئله است که می‌توان میان اندیشۀ این دو متفکر، تطبیق کرد. تاریخ و زمانمندی، احساس، تجربه و نحوۀ ادراک، اموری هستند که در این نوشتار به آنها پرداخته خواهد شد. سیلان زندگی، درک فعالانه، مشترک و بی‌واسطه از زندگی، مهم‌ترین نقاط همسویی این دو فیلسوف شناخته می‌شوند؛ یعنی نفس در طی حرکت و سیلان در زندگی، با نوعی سرشاری از ارزش‌ها همراه است که با عمل ارادی خود، برای تکامل خود را تعیین و بدن مثالی خود را متعین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


  1. 1. بلیکی، نورمن (1396). پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی، ترجمۀ سید حمید رضا حسنی، محمد تقی ایمان، مسعود ماجدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    1. پالمر، ریچارد، ا (1396). علم هرمنوتیک، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: انتشارات هرمس.
    2. دیلتای، ویلهلم (1388). مقدمه بر علوم انسانی، ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: انتشارات ققنوس.
    3. ــــــــــــــ (1389). تشکل جهان تاریخی در علوم انسان، ترجمۀ ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: انتشارات ققنوس.
    4. ــــــــــــــ (1392). به فهم درآوردن جهان انسانی، ترجمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: انتشارات ققنوس.

    6. رهبر، حسن؛ حسن‌پور، علیرضا (1396). تجربۀ زیسته و علم حضوری، دو رویکرد در نظم معرفتی دیلتای و ملاصدرا، حکمت صدرایی، پاییز و زمستان 1396: 85 – 94.

    1. شرت، ایون (1393). فلسفۀ علوم اجتماعی قاره‌ای، ترجمۀ هادی جلیلی، چ چهارم، تهران: نشر نی.
    2. عبودیت، عبدالرسول (1394). درآمدی به نظام حکمت صدرایی، جلد سوم، تهران: انتشارات سمت.
    3. فروند، ژولین (1388). آرا و نظریه‌ها در علوم انسانی، ترجمۀ علی محمد کاردان، تهران: نشر دانشگاهی.
    4. مطهری، مرتضی (1375). حرکت و زمان، جلد 3، تهران: انتشارات حکمت.
    5. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دارالاحیاء التراث الاعربی.
    6. ـــــــــــــــــــــــــ (1373). مفاتیح‌الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی.
    7. ــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). ایقاظ النائمین، محسن مؤیدی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
    8. ـــــــــــــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
    9. ــــــــــــــــــــــ (1360الف). اسرار الآیات، محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
    10. ـــــــــــــــــــــ (1360ب). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
    11. ــــــــــــــــــــ (1422 ق). شرح الهدایه الاثیریه، تصحیح محمد مصطفی فولادکار، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
    12. محمدزاده، رضا (1389). بنیادهای علوم انسانی از دیدگاه دیلتای و ملاصدرا، معرفت فرهنگی اجتماعی، شمارۀ 4: 61 – 94.

    19. مکریل، رودلف؛ فارین، اینگو (1396). دیلتای و یورک، دانشنامۀ فلسفی استنفورد شمارۀ 99، ترجمۀ سید مسعود حسینی، تهران: انتشارات ققنوس.

    1. منفرد، مهدی (1394). فلسفۀ تطبیقی چیست، پژوهش‌های فلسفی - کلامی، شمارۀ 64: 25 – 42.
      1. Dilthey, Wilhelm (1989).  Introduction to the Human Sciences. (Selected Works Vol. 1) ed. by RudolfMakkreel and Frithjof Rodi. Princeton: Princeton University Press.
      2. ---------------------- (2010). Understanding the Human World, (Selected Works Vol. 2) ed. by Rudolf Makkreeland Frithjof Rodi. Princeton: Princeton University Press.
      3. ---------------------- (2003). The Formation of the Historical World in the Human Sciences. (Selected WorksVol. 3) ed. by Rudolf Makkreel and Frithjof Rodi. Princeton: Princeton University Press.