بررسی انتقادی تفکر ساختارشکنانۀ ژاک دریدا در حوزۀ فلسفۀ دین با تکیه بر آرای علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فلسفه، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

2 استادیار گروه فلسفه، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

نوشتار حاضر با هدف بررسی انتقادی تفکر ساختارشکنانۀ دریدا در حوزۀ فلسفۀ دین، با تکیه بر آرای علامه طباطبایی شکل گرفت. دین‌شناسی دریدایی با رویکردی ساختارشکنانه به فلسفۀ دین، در واکاوی مسائل این فلسفه، همچون وجود خدا، هرگز در پی رسیدن به حقیقت نیست. زیرا دریدا به وجود حقیقتی که با روش برهانی، بر انسان مکشوف می‌شود، اعتقادی ندارند. به اعتقاد او با تأکید بر سرّیت می‌توان حیات امر دینی را تضمین کرد. هرچند علامه نیز بر محدودیتی که عقل آدمی در حوزۀ فلسفۀ الهی با آن مواجه است، اذعان دارد؛ اما حاضر نیست از تفکر منسجم و نظام‌مند توأم با بهره‌گیری از براهین عقلی برای کشف حقیقت امر دینی دست بکشد. پلورالیسم معرفتی، عدم ثبات معنا و تشکیک در بداهت وجود، از جملۀ ایرادهایی هستند که بر دریدا وارد است. علامه اعتقاد دارد که حقیقت دارای ساختار یکپارچه‌ای است که انسان با ممارست عقلانی، قادر به کشف آن خواهد بود. ایشان هرگز دیدگاه نسبیت‌گرای دریدا در زمینۀ حقیقت را برنمی‌تابد، بلکه معتقد است که مسیر شناسایی در فلسفۀ دین، از رهگذر اطلاق و کلیت حقیقت به سرانجام می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


  1. تریگ، راجر (1382). دیدگاه‌هایی دربارۀ سرشت آدمی، ترجمۀ جمعی از مترجمان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  2. دریدا، ژاک (1395). بر سر کوه موریه، ترجمۀ مینا جعفری ثابت، تهران: چترنگ.
  3. ـــــــــ (1396). نوشتار و تفاوت، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
  4. ضیمران، محمد (1379). ژاک دریدا و متافیزیک حضور، تهران: هرمس.
  5. طباطبایی، محمد حسین (1374). بدایه الحکمه، ترجمۀ علی شیروانی، تهران: انتشارات الزهرا.
  6. ــــــــــــــــــــــ (1393). اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
  7. ــــــــــــــــــــــ (1404 ق). نهایه الحکمه، قم: مؤسسۀ الانتشارات التابعه لجماعه المدرسین.
  8. ــــــــــــــــــــــ (1417 ق). المیزان، جلد 1، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  9. ــــــــــــــــــــــ (1388). مجموعه رسایل، جلد 2، قم: بوستان کتاب.
  10. کپیوتو، جان دی (1388). اینک دین، ترجمۀ مرضیه سلیمانی، تهران: نشر علم.
  11. کیوپیت، دان (1376). دریای ایمان، ترجمۀ حسن کامشاد، تهران: طرح نو.
    1. Charlesworth, Max (2002). Philosophy and Religion from plato to postmodernism, England, one world publications.
    2. Derrida, Jacques (1981). Positions, trans, A, Bass, chicago university of chicagopress.
    3. (1976). of Grammatology, trans, Gayatri. ChakravortySpirak, Baltimore:Johns Hopkins University press.
    4. -------------------- (1995). On the name,edited by Thomas Dutoit, united state, stanford university press.
    5. -------------------- (2002). Act of religion, edited by Gil Anidjar, New York, Routledge.
    6. Nietzsche, Friedrich (1962). Philosophy in the Tragic Age of th Greeks, Translated by Marianne cowan, washington, DC, Regnery Publishing.
    7. Sweetman, Brendan (1999). Postmodernism, Derrida and Difference, A critique, International Philosophical Quarterly, No.1,pp 5-18.