بنیاد فضیلت در اندیشۀ اسپینوزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

چکیده

اسپینوزا فیلسوف عقلگرای سدۀ هفدهم، قائل است که فلسفه و علم باید در جهت کمال انسان به‌کار گرفته شوند. از این جهت، همّ خود را صرف تدوین نظامی فکری‌ می‌کند که غایت آن را سعادت می‌داند، سعادتی که مبتنی بر زیست فضیلت‌مندانه است. با توجه به این نظرگاه، در این مقاله در پی فهم حقیقت فضیلت و مبانی متافیزیکی و انسان‌شناختی آن در اندیشۀ اسپینوزا هستیم. این تحقیق مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی است و رویکرد فلسفی را در تبیین مسئلۀ مورد نظر به‌کار می‌گیرد. به اختصار می‌توان گفت که اسپینوزا فهم خود از فضیلت را بر مبنای دیدگاه وحدت جوهر، این‌همانی جوهر/ خدا و قدرت نامتناهی، سنخیت علّی و معلولی، طبیعت‌گرایی، توازی ذهن و بدن و عقلگرایی قرار می‌دهد و با تلفیق وجوهی از فلسفه‌های اخلاق افلاطونی، ارسطویی، لذت‌گرا، فایده‌باور، رواقی و هابزی، در نهایت، فضیلت اعلی را معادل قدرت، فعالیت و عقلانیت می‌داند و شناخت عقلی خداوند و عشق عقلانی به او را، در اعلی مرتبۀ آن قرار می‌دهد. بر اساس چنین شناختی است که انسان از نظر عاطفی نیز بر انفعالات خویش فائق می‌آید و به ثبات می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اسپینوزا، باروخ (1374). رساله در اصلاح فاهمه، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  2. ـــــــــــــ (1376). اخلاق، ترجمۀ محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  3. برنجکار، رضا (1382). نتایج اخلاقی و حقوقی نظریۀ فلسفی اسپینوزا، اندیشه‌های حقوقی، 4، 47 - 61.
  4. پارکینسون، جورج (1381). عقل و تجربه در اسپینوزا، ترجمۀ محمدعلی عبداللهی، قم: بوستان کتاب قم.
  5. ــــــــــــــــــ (1386). نظریه شناخت اسپینوزا، ترجمۀ مسعود سیف، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  6. توازیانی، زهره (1386). مقایسۀ دیدگاه ابن‌سینا و اسپینوزا در نسبت عقل، اراده و اختیار به خدا، فصلنامۀ اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، 24: 47 - 68.
  7. جهانگیری، محسن (1379). اختیار و مسائل مربوط به آن در فلسفۀ اسپینوزا، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، 2: 62 - 83.
    1. Allison, H. (1987). Benedict de Spinoza: An Introduction, Yale.
    2. Bennett, J. (1984). A Study of Spinoza's Ethics, Indianapolis.
    3. Bidney, D. (1940). The Psychology and Ethics of Spinoza, yale.
    4. Bowman, C. (1967). “Spinoza’s Doctrine of Attributes”, Southern Journal of Philosophy, 5(1), 59-71.
    5. Broad, C. D. (1967). Five Types of Ethical Theory, Routledge.
    6. Carr, S. (1978). Spinoza’s Distinction Between Rational and Intuitive Knowledge, The Philosophucal Review, 87(2), 241-252.
    7. Carierro, J. (2014). “Spinoza, the Will, and the Ontology of Power”, in Melamed, Yitzhak (edi: 2014): The Young Spinoza, Oxford, 160-182.
    8. Curley, E. (1973). Spinoza’s Moral Philosophy, in Grene, Marjorie (edi:1973): Spinoza: A Collection of Critical Essays, New York, 354-376.
    9. ---------------  (1988). Behind the Geometrical Method, Princeton.
    10. Delahunty, R. G. (1985). spinoza, routledge.
    11. Descartes (1984-85). The Philosophical Writings of Descartes, Trans by Cottingham, Vol 1 & 2, Cambridge.
    12. --------------- (1991). The Philosophical Writings of Descartes, Trans by Cottingham, Vol 3, Cambridge.
    13. Deveaux, S. (2003). The Divine Essence and the Conception of God in Spinoza, Synthese, 135(3), 329-338.
    14. Frankena, W. (1975). Spinoza’s New morality, in Freeman, Eugene; Mandelbaum, Maurice (edi:1975): Spinoza: Essays in Interpretation, Open Court Pub, 85-100.
    15. Garrett, D. (1996). Spinoza’s Ethical Theory, in Garrett, Don(edi:1996): The Cambridge Companion to Spinoza , Cambridge, 267-314.
    16. ـــــــــــــــــ(2002). Spinoza’s Conatus Argument, in Koistinen, Olli & Biro, John (edi:2002): Spinoza: Metaphysical Themes, Oxford, 127-158.
    17. Hampshire, S. (1951). Spinoza, Penguin Books.
    18. Hart, A. (1983). Spinoza’s Ethics: Part I and II, Leiden.
    19. Jacob, J. (2010). The Ancient noion of self-Reservation, Cambridge.
    20. Leibniz, G. W. (1989). Philosophical Papers and Letters, Trans by Leroy  Loemker, Boston.
    21. Marshall, E. (2008). Adequacy and Innateness in Spinoza, in Garber, Daniel(edi:2008): Oxford Studies in Early Modern Philosophy, Vol 4, Oxford, pp.51-88.
    22. Martens, S. (1978). Spinoza on Attributes, Synthese Journal, 3(7), 101-111.
    23. Nadler, S. (2006). Spinoza’s Ethics: An Introduction, Cambridge.
    24. Radner, D. (1971). Spinoza’s Theory of Idea, The Philosophical Review, 80(3), 338-359.
    25. Rocca, M. D. (1996). Spinoza’s Metaphysical Psychology, in Garrett, Don(edi:1996): The Cambridge Companion to Spinoza, Cambridge, pp.192-266.
    26. ــــــــــــــــــــــ(2001). Spinoza’s Argument for Identity Theory, in Lloyd, Genevieve(edi:2001): Spinoza: Critical Assessments, Vol 1, Routledge, pp.140-164.
    27. Rocca, M. D. (2008). Spinoza, Routledge.
    28. Spinoza, B. (1972). Spinoza Opera, 5 Vols, edited by Carl Gebhardt, Heidelberg.
    29. ـــــــــــــــــ. (2002). Complete Works, Trans by Samuel Shirley, Cambridge.
    30. Steinberg, D. (2000). On Spinoza, Australia.
    31. Wilson, M. (1996). Spinoza’s Theory of Knowledge, in Garrett, D(edi:1996): The Cambridge Companion to Spinoza , Cambridge, pp.89-141.
    32. Wolfson, H. (1934). The Philosophy of Spinoza, 2 Vols, Harvard.
    33. Woolhouse, R. S. (1993). The Concept of Substance in Seventeenth Century, Routledge.
مجله علمی
دوره 17، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 163-187

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار