از عقل مسیحی قرون وسطی تا عقل انسانی رنسانس (پژوهشی در نسبت میان ایمان و خرد در اندیشۀ غربی با ابتنای بر آرای سنت آگوستین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه نقاشی، دانشکدۀ هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 استاد گروه مطالعات عالی هنر، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

آغاز فلسفة قرون‌ وسطی عموماً به سنت‌آگوستین بازمی‌گردد، او در آموزة «من گناهکارم، پس هستم» حقیقت و هستی انسان را برای نخستین بار در گرو یک کنش انسانی و غیرالهی تعریف می‌کند. مطالعة سیر اندیشه از عبارت مذکور سنت‌آگوستین تا «من فکر می‌کنم، پس هستم» دکارت، از یک‌سو نشاندهندة چالش طولانی در حل رابطة میان فهم و حقیقت است و از سوی دیگر، ریشه‌های نوگرایی را در برخی آرای قرون‌ وسطایی مشخص می‌کند. در مقالة حاضر با نگاهی به کلیدی‌ترین آرای اندیشمندان قرون‌ وسطی کوشش می‌شود از طریق توضیح نظریة شک آبلار به‌عنوان ابزار دستیابی به حقیقت، تبیینات سن‌فرانسیس در خصوص اینکه حقیقت بیش از آنکه در بالا باشد، در پایین و درون انسان است، همچنین باور به اصالت اراده و اصالت فرد که توسط اکام و اوتریکور طرح گردید و ... چگونگی ظهور عقل انسانی عصر مدرن و روند شکل‌گیری گزارة «من فکر می‌کنم پس هستم» روشن شود. تحقیق به‌صورت تحلیلی ‌ـ توصیفی بوده و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به شیوة استقرایی صورت گرفته است. طبق یافته‌های پژوهش، روشن می‌شود که اساس فلسفة دکارت، به‌عنوان پدر فلسفة مدرن، مقتبس از اندیشة سنت‌آگوستین است؛ به‌عبارت ‌دیگر نه‌تنها قرون وسطی بلکه عصر جدید را نیز باید با سنت‌آگوستین آغاز کرد..

کلیدواژه‌ها


  1. اراسموس، دسیدریوس (1387). در ستایش دیوانگی، ترجمۀ ‌حسن صفاری، چ ششم، تهران: فرزان‌روز.
  2. آگوستین (1380).اعترافات، ترجمة سایه میثمی، چ دوم، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
  3. ـــــــ (1392). شهر خدا، ترجمة حسین توفیقی، چ دوم، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
  4. اوی‌زرمان، تئودور (1377). مسائل تاریخ فلسفه، ترجمة پرویز بابایی، تهران: نگاه.
  5. برونوسکی، جیکوب؛ مازلیش، بروس (1378). سیر اندیشه در غرب از لئوناردو تا هگل، تبریز: اختر.
  6. برهیه، امیل (1380). تاریخ فلسفة قرون وسطی و دورة تجدد، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
  7. بورکهارت، یاکوب (1376). فرهنگ رنسانس در ایتالیا، ترجمة محمد حسن لطفی، تهران: طرح‌ نو.
  8. تامسون، گرت (1385). فلسفة دکارت، ترجمة علی بهروزی، تهران: طرح نو.
  9. دکارت، رنه (2535). گفتار در روش به‌کار بردن عقل، ترجمة محمد علی فروغی، تهران: پیام.
  10. دورانت، ویل (1385). تاریخ تمدن، رنسانس، ترجمة صفدر تقی‌زاده و ابوطالب صارمی، جلد 5، چ دوازدهم، تهران: علمی و فرهنگی.
  11. دورانت، ویل (1385). تاریخ تمدن، اصلاح ‌دینی، ترجمة فریدون بدره‌ای و دیگران، جلد 6، چ یازدهم، تهران: علمی و فرهنگی.
  12. دوسانتیلانا، جورجی (1345). عصر بلندگرایی، ترجمة پرویز داریوش، تهران: امیرکبیر.

13. راسل، برتراند (1351). تاریخ فلسفة غرب و روابط آن با اوضاع سیاسی و اجتماعی از قدیم تا امروز، ترجمة نجف دریابندری، چ سوم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.

  1. ـــــــــــ (1353). تاریخ فلسفة غرب (فلسفة جدید ترجمة نجف دریابندری، جلد 3، چ سوم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  2. ژیلسون، اتین (1378). عقل و وحی در قرون وسطی، ترجمة شهرام پازوکی، تهران: گروس.
  3. ــــــــــــ (1390). نقد تفکر فلسفی غرب، ترجمة احمد احمدی، چ پنجم، تهران: سمت.
  4. سعید، ادوارد (1385). اومانیسم و نقد دمکراتیک، ترجمة اکبر افسری، تهران: کتاب روشن.
  5. فرمانتل، آن (2536). عصر اعتقاد/ فلاسفة قرون وسطی، ترجمة احمد کریمی، تهران: امیرکبیر.

19. کاپلستون، فردریک چارلز (1388). تاریخ فلسفه، فلسفة اواخر قرون وسطی و دورة رنسانس از اوکام تا سوئارس، ترجمة ابراهیم دادجو، جلد 3، تهران: علمی و فرهنگی.

  1. ــــــــــــــــــــــــ (1387). دیباچه‌ای بر فلسفة قرون وسطی، ترجمة مسعود علیا، تهران: ققنوس.
  2. گادامر، هانس گئورگ (1384). آغاز فلسفه، ترجمة عزت‌الله فولادوند، چ دوم، تهران: هرمس.
  3. لاسکم، دیوید (1382). تفکر در دورة قرون وسطی، ترجمة محمد سعید حنایی ‌کاشانی، تهران: قصیده‌سرا.
  4. لوفان‌باومر، فرانکلین (1380). جریان‌های اصلی اندیشۀ غربی، تطبیق و ترجمۀ کامبیز گوتن، چ دوم، تهران: حکمت.
  5. لین، تونی (1384). تاریخ تفکر مسیحی، ترجمة روبرت آسریان، چ دوم، تهران: فرزان‌روز.
  6. موسکا، گائتا؛ بوته، گاستون (1377). تاریخ عقاید و مکتب‌های سیاسی، ترجمة حسین شهیدزاده، چ سوم، تهران: مروارید.
  7. وازاری، جورجو (1384). زندگی هنرمندان، ترجمة علی‌ اصغر قره‌باغی، تهران: سورۀ مهر.
  8. هالینگ دیل، ر.ج (1364). مبانی و تاریخ فلسفة غرب، ترجمة عبدالحسین آذرنگ، تهران: کیهان.
    1. Febvre, Lucien. (1947).. Le problème de l’incroyance au XVIe siècle, La religion de Rabelais. Éditions. Paris: Albin Michel.

Hegel, G. W. F. (2007). Leçons sur l'histoire de la philosophie, Paris: Gallimard.