نگاهی به کوشش آلوین پلانتینگا برای پاسخ به ایراد فروید دربارۀ منشأ باور به خدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفۀ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی گروه فلسفۀ دین (کلام)، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار گروه فلسفۀ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

فروید بر اساس مبانی روانکاوانۀ خود تحلیلی از منشأ دین و کارکرد آن به‌دست داد که بر روی طیفی وسیع از متفکران سدۀ بیستم تأثیرگذار بود. این تأثیرات اغلب نقش سلبی داشتند. از این‌رو اغلبِ دینداران یا تحلیل فروید را رد کرده‌اند یا با دیدۀ تردید به آن نگریسته‌اند. پلانتینگا از جملۀ متفکرانی است که دیدگاه به‌نسبت ویژه‌ای دربارۀ تحلیل فروید داشت. در این مقاله ابتدا تحلیل فروید از منشأ و کارکرد دین را به‌اختصار توضیح داده‌ایم. سپس رأی پلانتینگا را در آن زمینه نقل کرده و در نهایت امر نشان داده‌ایم که توجه پلانتینگا به فروید، چه نقشی در شکل‌گیری معرفت‌شناسی دینی پلانتینگا ایفا می‌کند، به این‌صورت که یکی از انگیزه‌های اصلی پلانتینگا در طرح نظریۀ پایه بودن باور به خدا و حس الوهی و همچنین نظریۀ تضمین، مواجه نشدن با ایرادهایی است که فروید مطرح کرد. اما بررسی معرفت‌شناسی دینی پلانتینگا نشان می‌دهد که راه‌حل او بسنده نیست و ایراد فروید با روشی که پلانتینگا در پیش گرفت، رفع‌شدنی نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها


  1. استور، آنتونی (1375). فروید، ترجمۀ حسن مرندی، تهران: طرح نو.
  2. آلستون، پییر (1380). دین و چشم‌اندازهای نو، ترجمۀ غلامحسین توکلی، قم: بوستان کتاب.
  3. پالس، دانیل (1385). هفت نظریه در باب دین، بی‌جا: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  4. پالمر، مایکل (1385). فروید، یونگ و دین، ترجمۀ غلامرضا محمودی و محمد دهقان‌پور، تهران: رشد.
  5. پورافکاری، نصرت‌الله (1373).فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی، تهران: فرهنگ.
  6. سورپرنانت، سلین (1397). فروید (راهنمایی برای سرگشتگان ترجمۀ هدایت نصیری و آرش حیدری، تهران: یک فکر.
  7. جوادی، محسن (1381). «آلوین پلانتینگا: معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، باور دینی واقعاً پایه»، پژوهش‌های فلسفی کلامی: 11.
  8. شعاری‌نژاد، علی ‌اکبر (1346).فرهنگ اصطلاحات، تهران: حقیقت.
  9. شکرکن، حسین و سایرین (1380).مکتب‌های روانشناسی و نقد آن، تهران: سمت.
  10. فروم، اریک (1354).رسالت زیگموند فروید، ترجمۀ فرید جواهرکلام، تهران: فرانکلین.
  11. فروید، زیگموند (1357). آینده یک پندار، ترجمۀ هاشم رضی، تهران: آسیا.
  12. ------------- (1362). توتم و تابو، ترجمۀ ایرج پورباقر، تهران: آسیا.
  13. ------------- (1368). مفهوم سادۀ روانکاوی، ترجمۀ فرید جواهرکلام، تهران: مروارید.
  14. ------------- (1383).پنج گفتار از زیگموند فروید، ترجمۀ هورا رهبری، تهران: گام نو.
  15. ------------- (1396).موسی و یکتاپرستی، ترجمۀ قاسم خاتمی، تهران: جامی، مصدق.
  16. ------------- (1397). ایگو و اید (من و نهاد ترجمۀ امین‌پاشا صمدیان، تهران: پندار تابان.
  17. ------------- (1398). سه رساله دربارۀ نظریۀ جنسی، ترجمۀ ابراهیم ملک‌اسماعیلی، تهران: نگاه معاصر.
  18. ------------- (بی‌تا). تجزیه‌وتحلیل روانسنجی، ترجمۀ علی دشتستانی، تهران: کتابخانۀ مرکزی.
  19. کالوین، هال سن (1348).مبانی روانشناسی فروید، ترجمۀ ایرج نیک‌آیین، تهران: غزالی.
  20. لاندین، رابرت ویلیام (1378). نظریه‌ها و نظام‌های روانشناسی، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
  21. میزیاک، هنریک (1371). تاریخچه و مکاتب روانشناسی، ترجمۀ احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
  22. ناس، جان بایر (1393). تاریخ جامع ادیان، ترجمۀ علی‌اصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
  23. وولف، دیوید ام (۱۳۸۶). روانشناسی دین، ترجمۀ محمد دهقانی،چ اول، تهران: رشد.
    1. Anderson. James N(2002). Faith Without Reasons? A Review of Warranted Christian Belief by Alvin Plantinga, New College, University of Edinburgh.
    2. Dieter Schönecker (2015).  Plantinga's 'Warranted Christian Belief': Critical Essays with a Reply by Alvin Plantinga, De Gruyter.
    3. Fales. Evan(2003). Reviewed Work(s): Warranted Christian Belief by Alvin Plantinga,Published by: Wiley Stable URL: http://www.jstor.org/stable.
    4. Goldman, Alvin, (1992). “A Causal Theory of Knowing”, in: Liaisons: Philisophy Meets the Cognitive and Social Sciences, Massachusetts Institute of Technology.
    5. Helm, Paul(2001). Reviewed Work(s): Warranted Christian Belief by Alvin Plantinga, Published Mind , Vol. 110, No. 440 Published by: Oxford University Press on behalf of the Mind Association Stable URL: http:// www.jstor.org/stable.
    6. Jones, Robert Alun, (2005). The Secret of Totem, New York,Columbia University Press.
    7. Meissner, w.w, (1984). Psychoanalysis and Religious Experience,Published by Yale University.
    8. Palmer, Michael. (1997). Freud and Jung on Religion.New York: Routledg.
    9. Plantiga Alvin and Nicholas Wolterstorff,(1983). Faith and Rationality: Reason and Belife in God, university of Notre Dame Press.
      1. Plantiga Alvin (1983). Reason and Belief in God. in: Faith and Reason, NotrevDame University of Notre Dame Press.
    10. ------------------- (1999). Warranted Belief in God. in: Philosophy of Religion, the Big Question, ed by Elenore Stump and Michael J.Murray. Black Well Publishers Ltd.
    11. ------------------- (2003). Essays in the Metaphysics of Modality(ed.) Matthew Davidson. New York: Oxford University Press.
    12. ------------------ (2009). Warrant: A First Approximation: An Anthology, in: Sosa, E and Kim, J,Epistemology, Oxford: Blackwell Publishing.
    13. ------------------- (2000). Warranted Christian Belief,  Oxford Scholarship Online: November 2003.
    14. Stepansky, p, )1983(. In Freud’s Shadow, Analytic Press.