بررسی عقلانیت باورهای دینی از دیدگاه ویتگنشتاین متأخر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد فلسفۀ دین گروه فلسفه، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

ویتگنشتاین متأخر بر این باور است که برای فهم باورهای دینی، باید دو مفهوم بازی‌های زبانی و صور زندگی را که او برای توصیف آموزه‌های خود به‌کار می‌گیرد، بشناسیم و وارد بازی زبانی و صورت زندگی دینی شویم. بنابراین می‌توان گفت برداشت او از عقلانیت باورهای دینی، عقلانیت مبتنی بر بازی‌های زبانی و صورت‌های زندگی است. به دیگر سخن، عقلانیت باورهای دینی در قالب این دو استعاره است که معنای خود را پیدا می‌کند، ازاین‌رو اگر کسی بخواهد باورهای دینی خویش را عقلانی سازد، باید این عقلانیت در زمینۀ صورت‌های زندگی فهم شود. اگر شخص متدین باورهای دینی خویش را در بافت صور زندگی مبتنی بر ایمان کرده باشد، در این صورت از نظر ویتگنشتاین متأخر باورهای دینی او عقلانی است. بنابراین معنای عقلانیت در مورد باورهای دینی نباید به همان معنای عقلانیت در علم تلقی شود و مورد داوری قرار گیرد. بنابر دیدگاه ویتگنشتاین متأخر باورهای دینی ما نیاز به هیچ‌گونه توجیهی، چه عقلی یا تاریخی ندارند و شخصی که تلاش دارد تا امر دینی را با توجه به قواعد بازی زبانی دیگر معقول سازد، در واقع، خود فردی غیرمعقول است، زیرا از شأن باورهای دینی کاملاً غافل است. در این مقاله بر آنیم تا علاوه‌بر تبیین دیدگاه ویتگنشتاین متأخر در خصوص عقلانیت باورهای دینی، نقدها و نارسایی‌های موجود در مفاهیمی مانند بازی‌های زبانی و همچنین تلقی ویتگنشتاین متأخر در خصوص عقلانیت باورهای دینی را بیان کنیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. استرول، اورام (1384). فلسفة تحلیلی در قرن بیستم، ترجمة فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
  2. استیور، دان (1384). فلسفۀ زبان دینی، ترجمۀ ابوالفضل ساجدی، قم: ادیان.
  3. اکبری، رضا (1386). ایمان‌گروی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
  4. فن، ک (1381). مفهوم فلسفه نزد ویتگنشتاین، ترجمۀ کامران قره‌گزلی، چ اول، تهران: مرکز.
  5. مانک، ری (1388). چگونه ویتگنشتاین بخوانیم ؟ ترجمۀ همایون کاکاسلطانی، تهران: رخداد.
  6. هادسون، ویلیام دانالد (1378). ویتگنشتاین، ترجمۀ ملکیان، تهران: گروس.
  7. هیک، جان (1376). فلسفۀ دین، ترجمۀ بهرام راد، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
  8. ویتگنشتاین، لودیگ (1393). رسالۀ منطقی فلسفی، سروش دباغ، تهران: هرمس.
  9. Donovan, Ian )1976(. religious language, Sheldon Publisher.
  10. Glock , H. (1996). A wittgenstein dictionary, Oxford.
  11. Malcolm , N. (2001).Ludwig Wittgenstein: A Memoir, slarenbon press.
  12. ---------------- (1977). Postscript, in Reason and Religion ,Stuart C.Brown.
  13. ---------------- (1997). wittgenstein: A Religious Piont of veiw.,London: Routledge
  14. Nielsen, Kai (1967). “Wittgenstein fideism”, Phlosophy, London, pp.191,-209 .
  15. Philips, D.Z. (1970). Faith and Philosophical Enquiry, London: R. & KP.
  16. Sherry, Patrick (1972)."Is Religion Form of Life?", American Philosophical Quarterly, Vol. 9. No. 2. P 76-96Winch, P. (1995). The Idea of a Social Science, 2nd edition, London: Routledge.
  17. Stenmark (1995). Scientism: Science, Ethics and Religion ,Routledge, London.
  18. Wittgenstein ,L, (1965). The Blue and Brown Books, harper.
  19. ------------------ (1979). notebook1916, university Chicago.
  20. -------------------- (1978). lectute and conversation on aesthetic , psychology and religion belief ,Blackwell.
  21. ------------------ (1998). philosophical investigation ,Blackwell.
  22. ----------------- (1974). on certainity, trans anscomb, black well.
  23. ----------------- (1989). Culture and Value, Trans. P. Winc, Basil Black Well.