رابطۀ انسان و اهوره‌مزدا در شکل‌گیری اخلاق دینی براساس نظریۀ کارکردگرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ الهیات دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری ادیان و عرفان اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

در همة ادیان شخصیتی محوری و اسطوره‌ای وجود دارد. مطابق با نظریۀ کارکردگرایی، اسطوره رابطه‌ای با جامعه برقرار می‌کند که در ابعاد مختلف زندگی افراد جامعه تأثیرگذار است. اخلاق دینی، عبادات، آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی براساس وجود او شکل می‌گیرد و رابطه‌ای متقابل بین اسطوره و انسان برقرار می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل اسطورة اهوره‌مزدا و نقش او در شکل‌گیری اخلاق دینی زرتشتی و تحلیل رابطۀ بین انسان و اهوره‌مزدا براساس نظریۀ کارکردگرایی انجام گرفته است. اهمیت مطالعه و پژوهش در خصوص اسطورۀ اهوره‌مزدا و رابطۀ آن با انسان براساس نظریۀ کارکردگرایی این است که اسطورۀ اهوره‌مزدا در زندگی دینی، اجتماعی و فردی زرتشتیان کارکردی هویت‌ساز دارد. طبق جهان‌بینی زرتشتی و همکاری انسان با اهوره‌مزدا سه نوع رابطۀ وجودشناختی، معرفت‌شناختی و فرجام‌شناختی بین انسان و اهوره‌مزدا شکل می‌گیرد. پرسش این است که کارکرد و نقش اسطورۀ اهوره‌مزدا در زندگی اجتماعی، دینی و فردی زرتشتیان چیست و نظریۀ کارکردگرایی چگونه می‌تواند این نقش را بررسی و تبیین کند؟ این مقاله با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی و بر پایۀ منابع کتابخانه‌ای و نوع تاریخی به بررسی و تحلیل رابطۀ انسان و اهورامزدا براساس نظریۀ کارکردگرایی پرداخته است. برخی یافته‌های پژوهش بیانگر این است که اسطوره‌ها نمی‌توانند به آیین‌ها تبدیل شوند و سبب شکل‌گیری اخلاق دینی، هویت اجتماعی و فردی و سنت‌ها در جامعه شوند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آسانا، جاماسب (1391). متن‌های پهلوی، ترجمۀ سعید عریان، تهران: علمی.
  2. آموزگار، ژاله (1370). اسطورۀ زندگی زرتشت، تهران: بهمن.
  3. آموزگار، ژاله (1386). کتاب پنجم دینکرد، تهران: معین.
  4. اوشیدری، جهانگیر (1389). دانشنامۀ مزدیسنا، چ پنجم، تهران: مرکز.
  5. بیتس، دانیل؛ پلاگ، فرد (1395). انسان‌شناسی فرهنگی، ترجمۀ محسن ثلاثی، چ دوازدهم، تهران: علمی.
  6. بویس، مری و کرین بروک، فیلیپ و هینلز، جان (1388). جستاری در فلسفۀ زرتشتی، سعید زارع و دیگران، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  7. پورداوود، ابراهیم (1377). یشت‌ها، تهران: اساطیر.
  8. ترنر، جاناتان (1382). ساخت نظریۀ جامعه‌شناختی، ترجمۀ عبدالعلی لهسایی‌زاد، شیراز: نوید.
  9. فرنبغ دادگی (1390). بندهش، ترجمۀ مهرداد بهار، چ چهارم، تهران: توس.
  10. دوستخواه، جلیل (1371). اوستا، تهران: مروارید.
  11. راشد محصل، محمدتقی (1389). دینکرد هفتم، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  12. راشد محصل، محمدتقی (بی‌تا). «انسان در ایران باستان»، ضمیمه‌نامۀ انسان‌شناسی، بی‌جا، بی‌نا.
  13. راین، آلن (1388). فلسفۀ علوم اجتماعی، ترجمۀ عبدالکریم سروش، تهران: صراط.
  14. ریتزر، جورج (1394). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  15. ژینیو، فیلیپ (1372). ارداویرافنامه، ترجمۀ ژاله آموزگار، تهران: معین.
  16. عالیخانی، بابک (1379). بررسی لطایف عرفانی در نصوص عتیق اوستایی، چ اول، تهران: هرمس.
  17. کولب، ویلیام؛ گولد، جولیوس (1392). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: مازیار.
  18. کربن، هانری (1397). چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، ترجمۀ انشالله رحمتی، تهران: سوفیا.
  19. گلدنر، آلوین (1368). بحران جامعه‌شناسی غرب، ترجمۀ فریده ممتاز، تهران: شرکت انتشار.
  20. مالینوفسکی، برونیسلاو (1384). یک نظریۀ علمی دربارۀ فرهنگ، ترجمۀ عبدالحمید زرین‌قلم، تهران: گام نو.
  21. مالینوفسکی، برونیسلاو(1385). اسطوره در روان‌شناسی انسان بدوی، ترجمۀ جلال ستاری، چ سوم، تهران: مرکز.
  22. مالینوفسکی، برونیسلاو(1395). جادوی علم و دین، ترجمۀ بهنام خلیلیان و مصطفی آقایی، چ اول، تهران: جامی.
  23. محسنی، منوچهر (1383). مقدمات جامعه‌شناسی، تهران: دوران.
  24. منتظری، سید سعیدرضا (1398). «تحلیل رابطۀ انسان و خدا در دین زرتشتی براساس رویکرد پدیدارشناسی»، مجلۀ فلسفۀ دین، دورۀ 16 ش 1، ص 156-133.
  25. مورنو، آنتونیو (1376). خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.
  26. موله، ماریان (1395). آیین، اسطوره و کیهان‌شناسی در ایران باستان، ترجمۀ محمد میرزایی، تهران: نگاه معاصر.
  27. Alikhani, Babak (2000). a review of mystical themes in ancient Avestan texts, first edition, Tehran: Hermes Publications. (in Persian)
  28. Amouzgar, Jhaleh (2006). The Fifth Book of Religion, Tehran: Moin Publications. (in Persian)
  29. Asana, Jamasab (2012). Pahlavi Texts, Saeed Arian, Tehran: Scientific Publication. (in Persian)
  30. Avesta, Text, Translation, Commentary (Wiesbaden: Harrassowt).
  31. Bates, Daniel; Plag, Fard (2015). Cultural Anthropology, Mohsen Talasi, 12th edition, Tehran: Scientific Publications. (in Persian)
  32. Boyce, Mary (2008). A Study in Zoroastrian Philosophy, Saeed Zare and others, Qom: University of Religions and Religions Publications. (in Persian)
  33. Dadgi, Farnbagh (2013). Bondahesh, Mehrdad Bahar, 4th edition, Tehran: Tos Publishing House.(in Persian)
  34. De Menasce, J.(1973). Le troisieme Livre de Denkart, Paris.
  35. Dostkhah, Jalil (1992). Avesta,Tehran: Marvarid Publishing.(in Persian)
  36. Ginio, Flip (1993). Ardaviraf Nameh, Jale Amoozgar, Tehran: Moin Publications.(in Persian)
  37. Goldner, Alvin (1989). The Sociological Crisis of the West, Farideh Mumtaz, Tehran: Publishing Company. (in Persian)
  38. Helmut, Humbach (2010). Klaus Faiss , Zarathushtra and His Antagonists .
  39. Humbach, H., Faiss, K. (2010). Zarathushtra and His Antagonists, Reichert,Indiana University.
  40. Humbach, H.; Ichaporia, P. (1998). Zamyad Yasht, Yasht 19 of the younger
  41. ‘Institut d’ etudes iraniennes d l’ Universite de Paris 5.
  42. Kolb, William; Gould, Julius (2012). Culture of Social Sciences, Bagher Parham, Tehran: Maziar Publishing.(in Persian)
  43. Malinovsky, Bronislav (2004). A scientific theory about culture, Abdul Hamid Zarin Qalam, Tehran: Gam Noo Publications.(in Persian)
  44. Malinovsky, Bronislav (2006). Myths in the Psychology of Primitive Humans, Jalal Sattari, third edition, Tehran: Central Publishing. (in Persian)
  45. Malinovsky, Bronislav (2015). The magic of science and religion, Behnam Khalilian, Mostafa Aghaei, first edition, Tehran: Jami Publishing.(in Persian)
  46. Mohseni, Manouchehr (2004). Introduction to Sociology, Tehran: Doran Publishing House. (in Persian)
  47. Moreno, Antonio (1997). Modern Gods and Humans, Dariush Mehrjoui, Tehran: Nahr-e-Karzan. (in Persian)
  48. Narten, J. (1982). Die Aməša Spəntas im Avesta, Wiesbaden.
  49. Oshidari, Jahangir (2010). An Encyclopedia of Zoroastrianism, 5th edition, Tehran: Publishing Center. (in Persian)
  50. Part I: Introduction, Text and Translation. Part II: Commentary Heidelberg.
  51. Pordavoud, Ebrahim (1998). Yashtha, Tehran: Asatir Publishing House. (in Persian)
  52. Rashed Mohasel, Mohammad Taqi, (2010), 7th Dinkord first edition, Tehran: Research Institute of Humanities and Cultural Studies. (in Persian)
  53. Rain, Alan (2009), Philosophy of Social Sciences, Abdul Karim Soroush, Tehran: Sarat Publications.(in Persian)
  54. Ritzer, George (2014). Sociological Theory in the Contemporary Era, Mohsen Solasi, Tehran: Scientific Publication. (in Persian)
  55. ShjaervØ, P.O. (2011), The Spirit of Zoroastrianism, (New Haven, CT/London: Yale University press).
  56. Turner, Jonathan (2012). Constructing Sociological Theory, Abdul Ali Lahsaizad, second edition, Shiraz: Navid Publishing. (in Persian)
مجله علمی
دوره 19، شماره 3
مهر 1401
صفحه 371-388

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار