نقد دلیل خودمتناقض بودن خدا در بیان مایکل مارتین جهت معقول‌سازی الحاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانشیار، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

چکیده

خداباوری و الحاد دوسویه همیشه در تقابل جریان تاریخ بشر، در پاسخ به منشأ هستی و وجود هستند که بحث‌های فراوانی در خصوص گفتمان، ادله، شواهد و لوازم آنها شده است. یکی از نقدهای آتئیست‌ها بر خداباوران این است که وجود خداوند و قبول آن با صفاتی که در ادیان بیان می‌شود، امری خودمتناقض بوده و در صورت تصور درست، پذیرفته نخواهد شد. مایکل مارتین، ملحد و فیلسوف عصر حاضر، صفاتی چون عالم مطلق بودن و خیر مطلق بودن خدا را سبب تناقض و انکار وجود خدا دانسته و سعی کرده است تا الحاد را از این طریق معقول جلوه دهد. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی درصدد بررسی انتقادی این گفتار مارتین و نشان دادن ضعف‌های این رویکرد در محدود دانستن عالم هستی به ماده و جسمانیت و قیاس خداوند به انسان در شیوۀ حصولی کسب علوم است و حال آنکه علم حضوری خدا که بالاترین مرتبۀ علم است، خدا را از انواع دیگر علوم بشری بی‌نیاز می‌کند. خطای مارتین نگاه انسان‌انگارانه به خدا و نیز عدم فهم درست از عالم مطلق است و وی نباید با تقسیمی غیرفلسفی از علم به قضاوت دربارۀ علم الهی می‌پرداخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. برنجکار، رضا؛ حجت‌خواه، حسین (1391). «بررسی و نقد دیدگاه‌های ابن عربی، ملاصدرا، و علامه طباطبایی در معناشناسی صفات الهی»، حکمت معاصر، سال سوم، ش1.
  2. سبحانی تبریزی، جعفر (1357). شناخت محدود، شناخت صفات خدا، قم: کتابخانۀ صدر.
  3. سربخشی، محمد (1395). چیستی و ارزش معرفت‌شناختی علم حضوری، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  4. صدر المتألهین (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث.
  5. ------------ (۱۳۷۵). مجموعه رسائل فلسفی صدر المتألهین، تهران: حکمت.
  6. ------------- (1354). مبدأ و معاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
  7. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۴). ترجمۀ تفسیر المیزان، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  8. --------------- (1388). نهایة الحکمة، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  9. عبودیت، عبدالرسول (1393). درآمدی به نظام حکمت صدرائی، ج 2، تهران: سمت.
  10. عبودیت، عبدالرسول؛ مصباح، مجتبی (1399). خداشناسی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  11. فیاضی، غلامرضا (1395). درآمدی بر معرفت‌شناسی، قم: مؤسسۀّ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  12. کشفی، عبدالرسول؛ طایفه رستمی، متین (1394). «بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام کریگ در باب مسئلۀ تقدیرگرایی الاهیاتی»، حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، ش سوم، ص 100-75.
  13. المظفر، محمدرضا (1379). المنطق، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  14. مصباح یزدی، محمدتقی (1398). آموزش فلسفه، ج 1 و 2، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  15. ------------------- (1394). شرح نهایة‌الحکمة، ج 1، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  16. ------------------- (1399). آیین پرواز، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  17. -------------------- (1383). به‌سوی او، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  18. --------------------- (1394). پندهای الهی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  19. Stanley, Jason & Williamson Timothy (2001). “Knowing How”, The Journal of Philosophy, Vol.98, 8, pp.411-444.
  20. Martin, Mi, (1990). Atheism: A Philosophical Justification, Philadelphia: Temple University Press.
  21. Martin M, Ricki Monnier (2003). The Impossibility of God, Prometheus Books.
  22. Hamlyn, D. W, the Theory of Knowledge (Garden City, N.Y.: Doubleday, 1970).
مجله علمی
دوره 19، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 1-26

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار