بررسی میزان اعتبار تجارب نزدیک به مرگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

موارد متعددی از تجارب نزدیک به مرگ توسط انسان‌های مختلف در نقاط گوناگون دنیا گزارش شده است. این پژوهش ضمن بررسی دلایل موافقان و مخالفان این تجارب، اثبات می‌کند که نه می‌توان تمام این تجارب را معتبر دانست و نه اینکه تمام آنها را نادرست تلقی کرد، بلکه باید بین انواع تجارب نزدیک به مرگ تمایز نهاد: الف) نسبت به برخی از تجارب که تبیین طبیعی وجود ندارد، این تجارب دارای اعتبارند؛ ب) نسبت به مواردی که مخالف آموزه‌های عقلی و دینی‌اند، این تجارب فاقد اعتبارند؛ ج) در خصوص برخی دیگر نمی‌توان موضع قاطعی اتخاذ کرد و تنها می‌توان صحت آن تجارب را محتمل دانست. نکتۀ مهم دیگر اینکه پذیرش اعتبار برخی از این تجارب بدین‌معنا نیست که تجربه‌گران واقعاً وارد جهان برزخ شده و سپس از جهان برزخ بازگشته‌اند، بلکه مقصود از درستی این است که این تجارب محصول ذهن و توهم نیست، بلکه خداوند اراده کرده که روح برخی انسان‌ها در حالات نزدیک به مرگ، از بدن آنها جدا شود و آنها گوشه‌ای از حقایق مرتبط با جهان پس از مرگ را مشاهده کنند تا هم برای خود ایشان و هم برای دیگران، نوعی یادآوری جهان آخرت محسوب شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ـ قرآن کریم

    1. ‏‫ابن‌سینا‏ (۱۳۸۱)‏. الاشارات و التنبیهات. قم: بوستان کتاب.
    2. ‏‫اعتمادی‌نیا، مجتبی‏ (۱۳۹۱)‏. بررسی انتقادی تفسیر زالسکی از تجربه‌های نزدیک به مرگ‏. هفت آسمان، 14(55)، 79-98.
    3. ‏‫جیمز، ویلیام‏ (۱۳۸۹)‏. تجربه دینی: اصل و منشأ دین‏. در دربارۀ تجربۀ دینی (ویرایش مایکل پترسون و .). ۱۳۸، تهران: هرمس.
    4. ‏‫خراسانی، محمدکاظم (۱۴۰۹ق)‏. کفایه الاصول. قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
    5. ‏‫رضانیا، حمید و اعتمادی‌نیا، مجتبی (۱۳۹۳)‏. تجربه‌های نزدیـک به مرگ؛ بررسی چیستی و نحوۀ دلالت آن در اثبات حیـات پس از مـرگ‏. پژوهش‌های ادیانی، 3، 89-108.
    6. ‏‫ساعی، محبوبه و قاسمیان نژاد، علی‌نقی (۱۳۹۳)‏. بررسی چیستی تجربۀ نزدیک به مرگ و نقد دیدگاه‌های متناظر با آن‏. اندیشۀ نوین دینی، 10(38)، 7-24.
    7. ‏‫طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۶۰)‏. نهایه الحکمه. قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
    8. ‏‫فلاحتی، حمید؛ فعالی، محمدتقی و الله بداشتی، علی‏ (۱۳۹۸)‏. تناسخ و مسئلة تجربه‌های نزدیک به مرگ‏. فلسفۀ دین، 16(2)، 329-349.
    9. ‏‫کلینی، محمد بن یعقوب‏ (۱۴۰۷ق)‏. الکافی. تهران: دارالکتب اسلامیه.
    10. ‏‫گوهری، عباس (۱۳۸۸)‏. نقدی بر واقع‌نمایی تجربیات لحظات نزدیک به مرگ بر اساس آموزه‌های قرآن و روایات‏. پژوهش دینی، 18، 83-103.
    11. ‏‫موزون، عباس (کارگردان)‏. (۱۴۰۱)‏. زندگی پس از زندگی (تجربۀ ایمان عبدالمالکی). شبکۀ 4، ۴ و ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱،https://tv4.ir/episodeinfo/295944.
    12. ‏‫موزون، عباس (کارگردان)‏ (۱۴۰۰الف‌)‏. زندگی پس از زندگی (تجربۀ بهروز عظیمی). شبکۀ 4، ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۰،‌ https://tv4.ir/episodeinfo/246572.
    13. ‏‫موزون، عباس (کارگردان)‏ (۱۴۰۰ب‌)‏. زندگی پس از زندگی (تجربۀ مهدی اسفندیاری). شبکۀ 4، ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۰، https://tv4.ir/episodeinfo/246905.
    14. al-Kulayni, M. I. Y. (1986). al-Kāfī. Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiyah. (in Arabic)
    15. Audi, R. (2005). Epistemology. London and New York: Routledge.
    16. Augustine, K. (2015). Near-Death Experiences are Hallucinations. In The Myth of an Afterlife (Michael Martin and Keith Augustine). United States of America: Rowman & Owman & Littlefield.
    17. Avicenna (2002). Al-isharat wa al-tanbihat. Qom: Bustan Ketab Publishing. (in Persian)
    18. E'temadi, M. (2012). A critical examination of Zaleski's interpretation of near-death experiences. Haft Aseman, 55, 79-98.
    19. Falahati, H., & Fa'ali, M. T., & Allah Bedashti, A. (2019). Reincarnation and the Question of Near-Death Experiences. Philosophy of Religion, 16(2), 329-349. (in Persian)
    20. Gohari, A. (2009). A critique on the reality of near-death experiences based on the teachings of the Qur'an and hadiths. Pazhouhesh Dini, 18, 83-103. (in Persian)
    21. Greyson, B. (2010). Seeing Dead People Not Known to Have Died: “Peak in Darien” Experiences. Anthropology & Humanism, 35(2), 159-171.
    22. Greyson, B.l & Bush, N. E. (1992). Distressing Near-Death Experiences. Psychiatry, 55(1), 95-110. https://doi.org/10.1080/00332747.1992.11024583
    23. Habermas, G. R. (2018). Evidential Near-Death Experiences. In The Blackwell Companion to Substance Dualism (Jonathan J. Loose, Angus J. L. Menuge, and J. P. Moreland). USA: Wiley- Blackwell.
    24. Hasker, W., & Taliaferro, C. (2019). Afterlife. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://doi.org/Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/afterlife/>.
    25. Hick, J. (1990). Philosophy of Religion (4th ed.). USA: Prentice-Hall.
    26. James, W. (2010). Religious Experience. on Religious Experience. Malek Hoseini, Tehran: Hermes. (in Persian)
    27. Kellehear, A. (2003). Near-Death Experiences. In Encyclopedia of Death and Dying (Robert Kastenbaum). USA: Thomson Gale.
    28. Khorasani, M. K. (1988). Kefayah al-Osoul. Qom: institute of Islamic publication (in Arabic).
    29. Marsh, M. N. (2018). The Phenomenology of Near- Death and Out-of-Body Experiences: No Heavenly Excursion for “Soul. In The Blackwell Companion to Substance Dualism (Jonathan J. Loose, Angus J. L. Menuge, and J. P. Moreland). USA: Wiley- Blackwell.
    30. Moody, R. A. (2001). Life After Life. HarperOne.
    31. Moody, R. (2010). The NDE Phenomenon. In There Is Life After Death (Roy Abraham Varghese). USA: New Page Books.
    32. Mowzoon, A. (director) (2021a). TV show "Life After Life" (the experience of Behrouz Azimi), Chanel 4 of Iran, 14 Ordibehesht 1400 SH, https://tv4.ir/episodeinfo/246572. (in Persian)
    33. Mowzoon, A. (director) (2021a). TV show "Life After Life" (the experience of Mahdi Isfandiari), Chanel 4 of Iran, 17 Ordibehesht 1400 SH, https://tv4.ir/episodeinfo/246905. (in Persian)
    34. Mowzoon, A. (director) (2022). TV show "Life After Life" (the experience of Iman Abdolmaleki), Chanel 4 of Iran, 4 and 5 Ordibehesht 1401 SH, https://tv4.ir/episodeinfo/295944., (in Persian)
    35. Rezania, H., & Etemadi-nia, M. (2014). Near-Death Experiences; a Survey on Their Nature as Proof of Afterlife, Journal of Religious Research, 2(3), 89-108. (in Persian)
    36. Sa'ee, M., & Qasemian Nejad, A.N. (2014). Investigating what the near-death experience is and criticizing the views corresponding to it. A Research Quarterly in Islamic Theology (kalam) and Religious Studies, 10 (38), 7-24. (in Persian)
    37. Tabataba'i, S. M. H. (1981). Nihayah al-Hekmah,. Qom: institute of Islamic publication. (in Arabic)