گناه نخستین: مواجهۀ جوردانو برونو با سنت آگوستینی-لوتری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

ایدۀ گناه آغازین بنای مسیحیت را تشکیل داده است. به تعبیری مسیحیت با اذعان به گناه آغازین آدم و شروع دوران هبوط آغاز شد. متفکران مسیحی در طول ادوار مختلف و پیش از آن‌ها آبای کلیسا سعی کرده بودند تا به نحوی موجه گناه آغازین را صورت‌بندی کنند و راه خلاص و رهایی بشر از آن را در اختیار مؤمنان بگذارند. اوج این تلاش در مسیحیت آگوستین و بعدها در خوانش لوتر از آن قابل‌رؤیت است. بااین‌همه، در دورۀ رنسانس این رویکرد به جهت دیگری رفت و متفکران این دوره تلاش کردند تا در ایدۀ گناه آغازین بازنگری کنند. یکی از فیلسوف‌هایی که به‌جدّ این پرسش را پیگیری می‌کند، جوردانو برونو است. او در ضمن مجادلاتی که با لوتری‌ها داشته، سخت در ایدۀ گناه آغازین احتجاج کرد و آن را از اساس بی‌بنیان دانسته است. در این مقاله نخست سعی می‌کنیم به بررسی و تبیین استدلال‌های جوردانو برونو در این فقره بپردازیم و ادامه خواهیم کوشید با تحلیل متن کتاب مقدس و عبارات و فقراتی که در این کتاب هست و دستمایۀ ایدۀ گناه آغازین شده، استدلال‌های برونو را تقویت کنیم و نشان بدهیم که او به‌حق بر ایدۀ گناه آغازین و آرای طلایه‌داران آن ایراد می‌کرد. در بخش نتیجه‌گیری نیز نشان خواهیم داد که همین نقد بنیادین چگونه دوران جدیدی را در نسبت میان خداوند و انسان رقم زده است و اساساً رنسانس سرآغاز دوران خداجویی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابن‏سینا (1387). الالهیات من کتاب الشفاء. محقق: آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی. قم: بوستان کتاب.

    Ansaldi, S. (2013). L'imagination fantastique: images, ombres et miroirs à la Renaissance. Paris: Les Belles lettres.

    -------- (2017). Nature et Puissance. Editions Kimé. Paris.

    Asclepius (1945). in Corpus Hermeticum (XIII-XVIII). Les Belles Lettres. Paris.

    Biblia Hebraica Stuttgartensia (1997). German Bible Society. Compact edition.

    Biblia Sacra (2005). Londen: edition electronica.

    Borne, É. (1991). Le Problème du mal. France. Presses universitaires de France.

    Carannante, S. (2018). Unigenita Natura: Dio e Universo in Giordano Bruno. Edizioni di Storia e Lettera Tura. Roma.

    de Plinval, G. (1936). PÉLAGE et LES PREMIERS ASPECTS DU PÉLAGIANISME. Revue Des Sciences Philosophiques et Théologiques, 25(3), 429–458.

    Deschamps Lucienne. Le chant V du De rerum natura de Lucrèce et Varron de Reate. In: Vita Latina, N°151, 1998. pp. 6-18.

    Erasmus, D. (1910). De libero arbitrio diatribē, sive collatio. Germany: A. Deichert (G. Böhme).

    Giordano Bruno (1958). Dialoghi Italiani. Sensoni. Fierenze.

    Granada, M. A. (1994). Il Rifiuto Della Distinzione Fra “Potentia Absoluta” E “Potentia Ordinata” Di Dio E L’affermazione Dell’universo Infinito In Giordano Bruno. Rivista Di Storia Della Filosofia (1984-), 49(3), 495–532.

    Kobusch, T. (2021). The Possible and the Impossible: Potentia absoluta and potentia ordinata Under Close Scrutiny. In L. Schumacher (Ed.), The Legacy of Early Franciscan Thought (pp. 207-220). Berlin. Boston: De Gruyter.

    1. A. Granada, L’infinité de l’univers et la conception du système solaire chez Giordano Bruno, «Revue des sciences philosophiques et théologiques», 1998/2, LXXXII, pp. 243-275.
    2. Cilberto, La ruota del tempo. Interpretazione di Giordano Bruno, Rome, Editori Riuniti, 1986 (2000), 154-207.

    Martin Luther (2006). Von der Freiheit eines Christenmenschen. Gütersloher Verlagshaus, Gütersloh.

    ------------ (1908). De servo arbitrio. In: D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe. Band 18. Weimar: Böhlau.

    Minois, G. (2002). Les origines du mal. Fayard, Paris.

    Novum Testamentum Graece (2012). Nestle-Aland, German Bible Society; 28th Revised ed.

    Peshitta: Genesis (2019). ed. George A. Kiraz & Andreas Juckel, Gorgias Press.

    Rouche, M. & Balard, M. (2021). Les origines du christianisme: 30-451. France: Hachette supérieur.

    Schaff, P. (1878). The Greek and Latin creeds, with translations. United States: Harper.

     

    References

    Ansaldi, Saverio (2013). The fantastic imagination: images, shadows and mirrors in the Renaissance. Paris: Belles lettres. [in French]

    Ansaldi, Saverio (2017), Nature and Potentiality, Editions Kimé, Paris. [in French]

    Asclepius (1945) in Corpus Hermeticum (XIII-XVIII), Les Belles Lettres, Paris. [in Greek]

    Biblia Hebraica Stuttgartensia (1997), German Bible Society; Compact edition. [in Hebrew]

    Biblia Sacra (2005), Londen: electronica edition. [in Latin]

    Borne, É. (1991). The Problem of Evil. France: Presses universitaires de France (réédition numérique FeniXX). “[in French]

    Carannante, Salvatore (2018), Only-begotten Nature: God and Universe in Giordano Bruno; Edizioni di Storia e Lettera Tura, Roma. [in Italian]

    de Plinval, G. (1936). PELAGE and THE FIRST ASPECTS OF PELAGIANISM. Revue Des Sciences Philosophiques et Théologique, 25(3), 429–458. [in French]

    Deschamps Lucienne. Canto V of De rerum natura by Lucrezia and Varro by Reate. In: Vita Latina, N°151, 1998. pp. 6-18. [in Latin]

    Erasmus, D. (1910). On Free Will. Germany: A. Deichert (G. Böhme). [in Latin]

    Giordano Bruno (1958), Italian Dialogues, Sensoni, Fierenze. [in Italian]

    Granada, M.A. (1994). THE REJECTION OF THE DISTINCTION BETWEEN "POTENTIA ABSOLUTA" AND "POTENTIA ORDINATA" OF GOD AND THE AFFIRMATION OF THE INFINITE UNIVERSE IN GIORDANO BRUNO. Rivista Di Storia Della Filosofia (1984-), 49(3), 495–532. [in Italian]

    Ibn Sina (2008), Theology Treatise from The Book of Healing, ed. Hassan Hassnazadeh Amolli, Qom; Bustan-e-Ketab. [in Arabic]

    Kobusch, T. (2021). The Possible and the Impossible: Potentia absoluta and potentia ordinata Under Close Scrutiny. In L. Schumacher (Ed.), The Legacy of Early Franciscan Thought (pp. 207-220). Berlin, Boston: De Gruyter. [in English]

    1. A. Granada, The infinity of the universe and the conception of the solar system in Giordano Bruno, “Revue des sciences philosophiques et théologiques”, 1998/2, LXXXII, pp. 243-275 [in french]
    2. Cilberto, The Wheel of Time. Interpretation by Giordano Bruno, Rome, Editori Riuniti, 1986 (2000), p. 154-207. [in Italian]

    Martin Luther (2006) On Freedom of Christian. Gütersloher Verlagshaus, Gütersloh. [in German]

    Martin Luther, (1908) On The Enslaved Will. In: D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe. Band 18, Weimar: Böhlau. [in Latin]

    Minois, Georges (2002), The origins of evil, Fayard, Paris. [in French]

    Novum Testamentum Graece (2012): Nestle-Aland, German Bible Society; 28th Revised ed. [in koine Greek]

    Peshitta: Genesis (2019), ed. George A. Kiraz & Andreas Juckel, Gorgias Press. [in classical Syriac]

    Rouche, M., Balard, M. (2021). The origins of Christianity: 30-451. France: Hachette superior. [in French]

    Schaff, P. (1878). The Greek and Latin creeds, with translations. United States: Harper. [in Latin and Greek]