بررسی ادله تجسم اعمال اخلاقی برای اثبات عقلی گزاره‌های دینی از منظر آیت‌الله جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه اخلاق، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

چکیده

آیت‌الله جوادی آملی، افزون بر ادله نقلی در اثبات تجسم اعمال، به تثبیت عقلی آن نیز اشاره می‌کند. در این تحقیق به روش توصیفی‌ـ تحلیلی ادله عقلی تجسم اعمال اخلاقی از منظر آیت‌الله جوادی آملی برای وصول به عقلانیت داده‌های دینی بررسی می‌شود. ایشان از جهتی ادله عقلی برخی اندیشمندان در تبیین تجسم اعمال اخلاقی مبنی بر تبدیل انرژی به ماده را نمی‌پذیرد و آن را غفلت از نیت در اخلاق می‌داند و از جهتی دیگر دیدگاه فخر رازی در رد تجسم اعمال مبنی بر عرض بودن اعمال و محال بودن جوهر شدن اعراض را مردود می‌داند و آن را خلط میان حکمت نظری و عملی قلمداد می‌کند. به نظر می‌رسد تبیین عقلی تبدیل انرژی به ماده در نیت نیز قابل ارائه باشد. همچنین از آنجا که عرض در حکمت متعالیه شأنی از جوهر را دارد پس با تبیین حرکت جوهری می‌توان تجسم اعمال را تثبیت عقلی کرد. از این رو تجسم اعمال همچنان به عنوان یکی از ادله واقع‌گرایی اخلاقی قابل پذیرش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابن‌بابویه، محمد بن على (1376). الامالی. تهران: کتابچی.‏
ارداویراف (1342). ارداویراف‌نامه. مشهد: توس.
بهایی، محمد (۱۹۸۳). الکشکول. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
جوادی آملی، عبدالله (1375). رحیق مختوم. قم: اسراء. ج 2 ـ 4.
ـــــــــــــــــــ (1379). مراحل اخلاق در قرآن. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــ (1381الف). صورت و سیرت انسان در قرآن. قم: اسراء.
ــــــــــــــــــــ (1381ب). معاد در قرآن. قم: اسراء. ج 5.
ـــــــــــــــــــ (1382). معاد در قرآن. قم: اسراء. ج 4.
ـــــــــــــــــــ (1387الف). دین‌شناسی. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــــ (1387ب). مبادی اخلاق در قرآن. (ح. شریفی، Ed.). قم: اسراء.
ــــــــــــــــــ (1388الف). تسنیم. قم: اسراء. ج 8.
ـــــــــــــــــــ (1388ب). فلسفة الهی از منظر امام رضا(ع). قم: اسراء.
ــــــــــــــــــ (1389الف). ادب فنای مقربان. قم: اسراء. ج 1.
ــــــــــــــــــ (1389ب). تسنیم. قم: اسراء. ج 2.
ــــــــــــــــــ (1389ج). تسنیم. قم: اسراء. ج 3.
ــــــــــــــــــ (1389ح). تسنیم. قم: اسراء. ج 10.
ـــــــــــــــــ (1389د). تسنیم. قم: اسراء. ج 6.
ــــــــــــــــــ (1389ط). تسنیم. قم: اسراء. ج 13.
ــــــــــــــــــ (1389ه). تسنیم. قم: اسراء. ج 5.
ــــــــــــــــــ (1389ی). زن در آینة جلال و جمال. قم: اسراء.
ــــــــــــــــــ (1390الف). ادب قضا در اسلام. قم: اسراء.
ـــــــــــــــــ (1390ب). عین النضاخ (تحریر تمهید القواعد). قم: اسراء. ج 1.
ـــــــــــــــــ (1391). نسیم اندیشه. قم: اسراء. دفتر اول.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). الشّواهد الرّبوبیة فی المناهج السلوکیة. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1382). الحکمة المتعالة فی الاسفار الاربعه. تهران: بنیاد حکمت صدرا. ج 9.
رازی، فخرالدین (1410). تفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ج 32.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ج 7.
 
Ardaviraf (1963). ArdaVirafnameh. Mashhad: Tus. (in Persian)
Bahai, M. (1982). Al Kashkul. Beirut: Al-Alami Publishing House. (in Arabic)
Einstein, A. (1905). Ist die Trägheit eines Körpers von seinem Energieinhalt abhängig?. Annalen der Physik, 1 (18): 639–643. (in German)
Ibn-Babawayh, M. A. (1997). Al Amali. Tehran: Katabachi Publishing. (in Arabic)
Javadi Amoli, A. (1996). Rahiq Makhtum. Qom: Israa Publishing. Vol. 2-4. (in Persian)
-------------------- (2000). Stages of morality in the Qur'an. Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2002). Resurrection in the Qur'an. Qom: Israa Publishing. Vol. 5. (in Persian)
-------------------- (2002). The face and character of man in the Qur'an. Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2003). Resurrection in the Qur'an. Qom: Israa Publishing. Vol. 4. (in Persian)
-------------------- (2008). Principles of ethics in the Qur'an. (H. Sharifi, Ed.). Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2008). Theology. Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2009). Divine philosophy from the perspective of Imam Reza(a.s.). Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2009). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 8. (in Persian)
-------------------- (2010). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 10. (in Persian)
-------------------- (2010). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 13. (in Persian)
-------------------- (2010). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 2. (in Persian)
-------------------- (2010). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 3. (in Persian)
-------------------- (2010). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 5. (in Persian)
-------------------- (2010). Tasnim. Qom: Israa Publishing. Vol. 6. (in Persian)
-------------------- (2010). The politeness of Fanai Moqraban. Qom: Israa Publishing. Vol. 1. (in Persian)
-------------------- (2010). Woman in the mirror of glory and beauty. Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2012). The breeze of thought First office. Qom: Israa Publishing. (in Persian)
-------------------- (2013). Ain al-Nadakh. Qom: Israa Publishing. Vol. 1. (in Persian)
-------------------- (2018). Court etiquette in Islam. Qom: Israa Publishing. (in Persian)
Majlesi, M.B. (1982). Bahar Al-Anwar. Beirut: the center of revival of the Arab heritage. Vol. 7. (in Arabic)
Razi, F. (1989). Tafsir al-Kabir. Beirut: the center of revival of the Arab heritage. Vol. 32. (in Arabic)
Sadr al-Din Shirazi, M. I. (1981). Al-Shawahid al-Rabbiyyah in Al-Salukiyyah Al-Manahaj. Tehran: Academic Publishing Center. (in Arabic)
--------------------------------- (2003). Al-Hikmah al-Mu'taala in Al-Isfar al-Arabah. Tehran: Hekmat Sadra Foundation. Vol. 9. (in Arabic)