استدلال اخلاقی سورلی بر وجود خدا و پاسخ به مبانی فکری کانت در اتحاد قلمرو اخلاق و طبیعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفۀ دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد فلسفۀ دین، دانشگاه تهران

چکیده

یکی از معروف‌ترین براهین اثبات وجود خدا در سده‌های اخیر، استدلال اخلاقی امانوئل کانت است. کانت برای محافظت از اطلاق حکم عقل عملی، که همانا دستیابی توأمان شادکامی و فضیلت است، خدایی را فرض می‌کند که با پیوند دادن دو قلمرو متفاوت اخلاق و طبیعت، این خیر کامل را محقق کرده است. اما منتقدان این استدلال معتقدند که کانت تنها برای معنادار کردن تجربۀ اخلاقی انسان، چنین چیزی را عملاً فرض کرده است و این ادعا برهانی برای وجود خدا نیست. از این‌رو برخی از متفکران براهین اخلاقی نوینی پدید آوردند. یکی از این براهین، استدلال اخلاقی از طریق عینیت ارزش‌های اخلاقی است. ویلیام سورلی با اثبات عینی بودن ارزش‌های اخلاقی، ذهنی عالی را به‌عنوان ضرورتی منطقی برای تحقق این وجود عینی ارزش‌های اخلاقی ثابت می‌کند و با نگاه ویژۀ خود به این استدلال، ادعا می‌کند که نه تنها برهانی نظری بر وجود خداوند فراهم آورده، بلکه توانسته است از اتحاد قلمرو طبیعت و اخلاق، تحت یک واقعیت یکپارچه حمایت کند. ما در این مقاله، استدلال اخلاقی مذکور را تقریر و بررسی خواهیم کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. ادواردز، پل (1384). خدا در فلسفه، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  2. پاپکین، ریچارد؛ استرول، آوروم (1389). کلیات فلسفه، ترجمۀ جلال‌الدین مجتبوی. تهران: نشر حکمت.
  3. پاتنم، هیلاری (1387). اخلاق بدون هستی‌شناسی، ترجمۀ مسعود علیا، تهران: نشر صراط.
  4. تالیا فرّو، چارلز (1382). فلسفۀ دین در قرن بیستم، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، نشر سهروردی، تهران.
  5. طوسی، خواجه نصیر الدین (1405 ه.ق). تلخیص المحصل. بیروت: دارالاضواء.
  6. فرانکا، ویلیام کی (1376). فلسفۀ اخلاق. ترجمۀ هادی صادقی، قم: مؤسسۀ فرهنگی طه.
  7. کاپلستون، فردریک چالز (1372). تاریخ فلسفه (ج 6). ترجمۀ اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران: انتشارات سروش.
  8. مجتهدی، کریم (1378). فلسفۀ نقادی کانت، تهران: امیرکبیر.
  9. وال، ژان (1380). بحث در مابعدالطبیعه. ترجمۀ یحیی مهدوی و همکاران، تهران: نشر خوارزمی.
    1. Brink, David O. (1984) "Moral Realism and the Sceptical Arguments from Disagreement and Queerness" in Australasian Journal of Philosophy, No.62:2, pp.111-125.
    2. Garner, Richard T. (1990)"On the genuine queerness of moral properties and facts" in Australasian Journal of Philosophy, No.68:2, pp137-146.
    3. Geisler, Norman L. (1999) Moral Argument of God in "Baker Encyclopedia of Christian Apologetics", (vol:Mm, pp: 212-217) Michigan: Baker Books.
      1. George, Robert P. (1996) "Natural Law, Liberalism, and Morality" Oxford: Oxford University Press.
      2. Guyer, Paul (2006). Kant. New York: Taylor & Francis.
        1. Hare, R. M. (1998) "Prescriptivism" in Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol.7, ed. Edward Craig, New York: Routledge.
        2. Kant, Immanuel (1987). Critique of Judgment. Werner S. Pluhar. Indianapolis: Hackett Publishing.
        3. Kant, Immanuel (1999). Practical Philosophy, ed and Translated by M.J. Gregor with introduction by A.W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.
          1. Mackie, J. L. (1977) "Ethics: Inventing Right & Wrong", Harmondsworth:Penguin Books.
          2. Maclagan, W. G. (1961) "Theological Frontier of Ethics", New York: The Macmillan Company.
            1. Martin, Michael (2007) "The Cambridge Companion to Atheism" Cambridge:Cambridge University Press.
            2. Oppy, Graham (2006). Arguing About Gods. Cambridge: Cambridge University Press.
            3. Rashdall Hastings (1913) "Ethics", New York: Dodge Publishing Co.
            4. Rashdall Hastings(1907) "The Theory of Good and Evil", (vol.2) London: Oxford University Press.
            5. Sorley, W. R (1918) "Moral Values and The Idea of God", London: Cambridge at The University Press.
              1. Strandberg, Caj (2004) "Moral Reality: A Defence of Moral Realism" Lund: Lund University.
              2. Trueblood, David Elton (1957) "Philosophy of Religion", New York: Harper & Row, Publishers.
              3. Wainwright, William J. (2005) "Religion and Morality", Burlington: Ashgate Publishing Limited.

11.  Byrne, Peter (2004)."Moral Arguments for the Existence of God" in Stanford­ Encyclopedia of Philosophy: http://plato.stanford.edu/entries/moral-arguments-god.