مبنای هنر دینی نزد صدرالمتألهین و بورکهارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفة دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

درباره هنر دینی و به‌ویژه هنر اسلامی سؤالات متعددی در کانون هنرپژوهی معاصر قرار دارد. یکی از این سؤالات دربارة چیستی مبانی هنر دینی است. این سؤال از آن حیث مهم است که با وجود برخی نوشته‌های معاصر که معتقدند این مسئله در نزد متفکران مسلمان در سده‌های پیش مطرح نبوده است، دیرینه‌ای قوتمند دارد. مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش دو منظر مختلف را مقایسه کرده است: دیدگاه ملاصدرا به‌عنوان بزرگ‌ترین فیلسوف مسلمان در سده‌های اخیر و بورکهارت، فیلسوف معاصر غربی، که با علاقه و جدیت به هنرپژوهی فلسفی در هنر اسلامی پرداخته است. حاصل این مقایسه چنانکه خواهیم دید، نتایج مشترک در نگاه توحیدی و تمرکز بر حیث وجودی هنر، با دو روش‌شناسی متفاوت است: روش پدیدارشناسی در بورکهارت، که آشکارگی وجود را به‌مثابة چیستی هنر در لابه‌لای جلوه‌ها، رنگ‌ها و مقدارها در آثار هنر اسلامی گزارش می‌کند؛ و روش سلوک حکمی صدرا که مساوقت وجود و زیبایی را در نگاه هنرمند و ناظر هنر اسلامی تحلیل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. ابن‌عربی (1985). فتوحات مکیه، ج 7، تحقیق عثمان یحیی و ابراهیم مدکور، قم: دارالفکر.
  2. اعوانی، غلامرضا (1375). حکمت و هنر معنوی، تهران: گروس.
  3. انصاری، خواجه عبدالله (1361). عده الابرار و کشف الاسرار، تهران: ج 3، امیرکبیر.
  4. تولستوی، لئو (1373). هنر چیست، تهران: امیرکبیر.
  5. بورکهارت، تیتوس (1386). مبانی هنر اسلامی، ترجمة امیر نصری، تهران، حقیقت.
  6. --------------- (1390). مبانی هنر مسیحی، ترجمة امیر نصری، حکمت.
  7. --------------- (1369). هنر مقدس، ترجمة جلال ستاری، سروش.
  8. بیر دزلی و هاسپرس (1376). تاریخ و مسائل زیباشناسی، هرمس.
  9. پازوکی، شهرام (1388). حکمت و هنر زیبایی در اسلام، فرهنگستان هنر.
  10. پالمر، ریچارد (1377). علم هرمنوتیک، تهران: هرمس
  11. جوادی آملی، عبدالله (1375). رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه، ج 1، تهران: اسراء.
  12. خمینی، روح‌الله(بی‌تا)، مصباح الهدایه، ترجمة سید احمد فهری.
  13. راجر سون، کنت (1394). زیباشناسی کانت، حکمت.
  14. زرین‌کوب، عبدالحسین (1373). نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
  15. سهروردی، شهاب‌الدین (1385). لغت موران، تصحیح نصرالله پورجوادی، تهران.
  16. شوان (1384). عقل و عقل عقل، تهران: هرمس.
  17. صدرالمتألهین (1360). اسرار الآیات، انجمن حکمت و فلسفة ایران.
  18. ----------- (1411ق). تفسیرالقرآن الکریم، ج 1 و 6، بیدار.
  19. ----------- (1362). تفسیر آیة نور، مولی.
  20. ------------ (1362). مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  21. ------------- (1384). المبدأ و المعاد، تحقیق سید جلال آشتیانی.
  22. ------------- (1981). اسفار، ج 2،4،7 ردیف سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  23. کاسیرر، ارنست (1360). فلسفه و فرهنگ، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  24. کامبریج، ارنست هانس (1388). تحولات ذوق هنری در غرب، تهران، فرهنگستان هنر.
  25. لاهیجی، محمد (1371). شرح گلشن راز، تهران، سعدی.
  26. لوکلمانس، یورف (1388). هیدگر و هنر، ترجمة محمدجواد صافیان، تهران: پرسش.
  27. مطهری، مرتضی (1396). فطرت، تهران: صدرا.
  28. ویلسون، رابرت (1380). هنر، احساس، تهران، بیان.
  29. هاشم‌نژاد، حسین (1392). زیبایی‌شناسی در آثار ابن‌سینا، شیخ اشراق و صدرالمتألهین، تهران: سمت.
  30. هگل، گئورک، (1363). مقدمه بر زیباشناسی، تهران، آوازه
  31. هیلن، برند (1380). روبرت، معماری اسلامی، تهران، روزنه.
  32. Gadamer (2000). Aesthetics and Hermeneutics in condimental Aesthetics Routledge.
  33. Heidegger martin (1987). An introduction to metaphysics, Trans by Manheim, R, USA.
  34. Kripke Saul (1980). Naming and Necessity, Harvard University Press.
مجله علمی
دوره 18، شماره 3
مهر 1400
صفحه 339-362

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار